(160.12) Στην οδό Αιγύπτου – πρώτη πάροδος δεξιά

Φοιτήτριες: Μαργαρίτη Νικολέτα, Μαυρουδή Σοφία
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αλεξοπούλου Αλέκα
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ημερομηνία παρουσίασης: 17/02/2012

Η περιοχή που είναι γνωστή σήμερα με την ονομασία "Λαδάδικα", είναι το παλαιότερο πολεοδομικό κομμάτι της Θεσσαλονίκης και αποτέλεσε οργανικό τμήμα του ιστορικού εμπορικού κέντρου της πόλης. Η άμεση γειτνίαση με το λιμάνι, ανέδειξε στο παρελθόν τα Λαδάδικα σε ένα από τα πιο ζωντανά σημεία της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο οι συνεχείς μετατροπές που συνέβησαν στο περιβάλλον γύρω από αυτά στις διάφορες εποχές ανάπτυξης και η μονοδιάστατη επιλογή χρήσεων που συνόδευσε την προσπάθεια διατήρησης τους τη δεκαετία του '90, είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή "απομόνωση" της περιοχής και την υποβάθμιση του ρόλου της σε σχέση με τον υπόλοιπο αστικό ιστό του ιστορικού κέντρου.  Ως προς τα επιμέρους χαρακτηριστικά της περιοχής, που αποτέλεσαν σημεία ενδιαφέροντος και αφορμές για τη μετέπειτα φάση της σχεδιαστικής μας πρότασης παρατηρήθηκαν τα εξής :  Όπως συμβαίνει σε παραδοσιακές περιοχές αγοράς δεν υπάρχουν καθόλου ακάλυπτοι χώροι στα οικόπεδα, με αποτέλεσμα να προκύπτει μια συνεχής κτιριακή μάζα. Οι ελεύθεροι και οι αδόμητοι χώροι, χωρίς διαβαθμίσεις ημιδημόσιων υποπεριοχών και ακάλυπτων οικοπέδων, είναι άμεσα συναρτημένοι με τους κτισμένους, έχοντας ακριβώς την αντίστροφη της μορφής των κτιρίων και έντονο υπολειμματικό χαρακτήρα.  Σε ότι αφορά τον κτισμένο χώρο, τα διατηρητέα κτίσματα χαρακτηρίζονται από χαμηλά ύψη και συγγενείς αρχιτεκτονικούς χειρισμούς σε επίπεδο ύφους και όψεων. Η κυριότερη μεταβολή συνοψίζεται στην πρόσφατη ανέγερση πολυώροφων κτιρίων κατά μήκος των μεγάλων αρτηριών και σε ορισμένα από τα μεγαλύτερα οικόπεδα στο εσωτερικό της περιοχής, από τη δεκαετία του '50 και εξής. Πρόκειται για κτίρια γραφείων ή βιοτεχνικών χρήσεων με μορφολογία που ακολουθεί μια εκπτωχευμένη εκδοχή του μοντερνισμού.  Η ασυμβατότητα της καινούριας αυτής κλίμακας, σε σχέση με την προϋπάρχουσα, έχει συμβάλλει σημαντικά στη διακοπή της αστικής συνέχειας ως προς τον ιστορικό τόπο, που με δυσκολία γίνεται πλέον αντιληπτός από τις μεγάλες αρτηρίες που τον περιβάλλουν. Το γεγονός αυτό παρατηρείται εντονότερα από το παραλιακό μέτωπο. Επιπλέον η μεταβολή της καθ' ύψος εικόνας του ιστορικού συνόλου σε συνδυασμό με τη μορφολογική ασυνέχεια που προκαλούν σε αυτό, έχει ως συνέπεια την υποβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της περιοχής και τα καθιστά εντελώς ασυμβίβαστα με το περιβάλλον τους.  Τέλος η μονοθεματική προσέγγιση που ακολουθείται στην επιλογή των χρήσεων, με έμφαση στον τομέα της διασκέδασης, μετατρέπει την περιοχή σε σημείο ενδιαφέροντος σχεδόν αποκλειστικά τις βραδινές ώρες. Η απουσία χρήσεων που θα δημιουργούσαν την ίδια συνθήκη κατά τη διάρκεια της μέρας ενέχει τον κίνδυνο αλλοίωσης του ιδιαίτερου χαρακτήρα της και της βαθμιαίας μετατροπής της σε ένα κομμάτι της πόλης με χαρακτηριστικά "σκηνικού" σε "απομόνωση" από το σύνολο του ιστού.   Σε συνέχεια των προηγούμενων παρατηρήσεων, εστιάζοντας πλέον στα δύο οικοδομικά τετράγωνα της σχεδιαστικής μας πρότασης, επισημαίνονται τα εξής :  Τα υφιστάμενα κτίσματα αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα των πολυώροφων κτιρίων που προαναφέρθηκαν. Πιο συγκεκριμένα το οικοδομικό τετράγωνο που γειτνιάζει με την πλατεία Μοριχόβου, αποτελείται από τρία κτίρια γραφειακών και βιοτεχνικών χρήσεων της δεκαετίας του '60, ενώ το κτίριο που ανήκει στο παραλιακό μέτωπο, προοριζόταν για κτίριο γραφείων, είναι μεταγενέστερο και ως προς την κατασκευή του παραμένει ανολοκλήρωτο.  Αυτή η ταυτόχρονη γειτνίαση των συγκεκριμένων τετραγώνων, αφενός με την πλατεία Μοριχόβου και τον ιστορικό τόπο των Λαδάδικων, αφετέρου με το λιμάνι και το παραθαλάσσιο μέτωπο, καθώς και η απουσία ενδιάμεσης μεταβατικής κατάστασης που θα επέτρεπε τη σύνδεσή τους χωρικά και οπτικά, αποτέλεσαν στοιχεία - αφορμές για το μετέπειτα σχεδιασμό.

Λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους που προέκυψαν από την αναγνώριση, οδηγηθήκαμε σε μια σειρά θεωρητικών στόχων, ως ζητούμενο της σχεδιαστικής διαδικασίας. Βασική προτεραιότητα αποτέλεσε η αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, ως αποτέλεσμα επανασχεδιασμού της περιοχής ενδιαφέροντος, με τελικό ζητούμενο την επανένταξη των Λαδάδικων στον αστικό ιστό.  'Έπειτα από διερεύνηση και αξιολόγηση  της υφιστάμενης κατάστασης, κρίθηκε συνεπέστερη προς τους ορισθέντες στόχους η εκ νέου σχεδίαση και επιλέχθηκαν χρήσεις που θα επέτρεπαν τη δημιουργία τοπικού αλλά και υπερτοπικού ενδιαφέροντος.  Πιο συγκεκριμένα, οι χρήσεις αυτές ομαδοποιούνται σε τέσσερις ευρύτερες κατηγορίες. Στα πλαίσια επιλογής μιας χρήσης υπερτοπικού ενδιαφέροντος, με την ταυτόχρονη ανάγκη στέγασης του μουσείου βιομηχανικού σχεδιασμού (μουσείο design), οδηγηθήκαμε στη δημιουργία της πρώτης ενότητας χρήσεων. Η χρήση κατοικίας, συνθήκη που διασφαλίζει τη διαρκή ζωτικότητα μιας περιοχής, κρίθηκε απαραίτητη. Λόγω όμως της ιδιαιτερότητας της περιοχής και της γειτνίασης της με τη δυτική είσοδο της πόλης, εντάχθηκε στην πρόταση με ένα χαρακτήρα περισσότερο εφήμερο, μέσα από το σχεδιασμό ενός hostel. Η τρίτη κατηγορία χρήσεων υπαγορεύτηκε από την πρόσφατη τάση της ευρύτερης περιοχής, ως προς την αξιοποίηση χώρων από νέους επαγγελματίες - καλλιτέχνες. Έτσι, προτείνεται η δημιουργία ενός συστήματος καλλιτεχνικών και επαγγελματικών χώρων εργασίας, με ταυτόχρονη σύνδεση τόσο με το μουσείο, όσο και με παροχές κατοίκησης. Τέλος, κρίνεται σκόπιμη η διατήρηση του παραδοσιακά εμπορικού χαρακτήρα της περιοχής μέσα από μία ζώνη εμπορίου.

Πρόκληση αποτέλεσε η άρθρωση όλων αυτών μέσω σχεδιασμένου δημόσιου χώρου, που θεωρήθηκε βασικό εργαλείο στην προσπάθεια αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος.  Στην πρόταση μας, ο δημόσιος χώρος, πέρα από συνδετικό στοιχείο αποτέλεσε και ανεξάρτητη κατηγορία χρήσεων με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία πρωτοφανών για την πόλη χωρικών ποιοτήτων, στα πλαίσια αποκατάστασης της σχέσης του με το κτισμένο.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.