(169.12) Πείραμα πολυκατοίκησης

Φοιτητές : Αγγελίδου Μαρία, Φαραντάτου Ειρήνη
Επιβλέποντες: Κλαμπατσέα Ειρήνη, Παπαλεξόπουλος Δημήτρης
Σύμβουλος Αρχιτέκτονας-Γεωπόνος: Παπαïωάννου Μαρία
Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 31/10/2012

Ως αρχιτέκτονες, αλλά και κάτοικοι της Αθηναϊκής πόλης, συνειδητοποιούσαμε μέρα με τη μέρα πώς μπορεί μία τόσο ζωντανή πόλη να περικλείει στου κόλπους της εξίσου θολά και σκοτεινά σημεία. Με έναν περίπατο σε κεντρικές και μη διαδρομές ανακαλύπτει κανείς τον πλούτο του κτιριακού αποθέματος που εγκαταλελλειμένο ρημάζει στη δίνη των καιρών.

Κατά τη χρονολογική ανάγνωση της πόλης, η έντονη αστικοποίηση,η υπερσυγκέστρωση και η συνεχόμενη πύκνωση του ιστού της αρχίζουν να καθορίζουν το μέλλον της. Η αστική γη καταχράζεται καθώς ο όγκος της πόλης ξεχειλίζει προς κάθε κατεύθυνση. Παράλληλα, η ύπαιθρος χάνει εδάφη, λόγω της μείωσης του αριθμού των ατόμων που απασχολούνταν σ'αυτά. Μεγάλο μέρος των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, μετά από πολύχρονη αναξιοποίηση, αδρανούν κι έτσι καθιστάται αδύνατο να παράγουν  προϊόντα για τα επόμενα τουλάχιστον 5 χρόνια.

Η αναζήτηση διαφορετικών συνθηκών διαβίωσης στην πόλη, ωθεί τους κατοίκους της να ξεφύγουν στην περίμετρο του κέντρου και τα προάστια, με την αστική αυτή διάχυση να αφήνει πίσω της, στο εσωτερικό της Αθήνας, αστικές ασυνέχειες και νεκρά κουφάρια. Τα αστικά κενά παραμένουν και πληθαίνουν στις μέρες μας, ενώ η απαξίωση της υπαίθρου ακολουθεί τη δική της πορεία με τα εδάφη να καταστρέφονται με αμείωτους ρυθμούς καθώς οι εν δυνάμει "αγρότες" εγκαταλείπουν ένα απαξιωμένο μοντέλο ζωής στο χωριό για να εκσυγχρονιστούν με νέα lifestyle στη μεγαλούπολη.

 

 

Αναγνωρίζοντας, πλέον, την ανάγκη να ενεργοποιηθεί το λανθάνον κτιριακό δυναμικό της πόλης, μελετάμε υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να ευδοκιμήσει ένα νέο μοντέλο κατοίκησης σε υφιστάμενα κελύφη, αξιοποιώντας και αναπαράγοντας τις ποιότητες και συνθήκες των καλλιεργήσιμων εδαφών, μέσα απ'το πείραμα PUSH&GROW2in1.

Πρόκειται για μία έρευνα που προσθέτει τα -ετερόκλητα για το αστικό τοπίο- στοιχεία της πολυ-κατοίκησης και της καλλιέργειας στο εσωτερικό του κελύφους και αναζητά τον τρόπο συν-λειτουργίας τους.

Μελετήθηκαν οι μέθοδοι με τις οποίες μπορεί ένα τυπικό συμπαγές κτίριο να μετατραπεί σε ραχοκοκκαλιά υπαίθριων επιπέδων που διαδοχικά θα οδηγούν σε χώρους κατοικίας με δάνεια από τα χαρακτηριστικά της ζωής στην ύπαιθρο.  Πώς μπορεί το φως να εισχωρήσει σε κάθε γωνιά του κτιρίου; Πώς μπορεί το χώμα να συνυπάρξει με υλικά όπως το μπετόν και το μέταλλο και να μοιάζουν σαν να ήταν από πάντα ένα; Πώς η αυστηρή αμετάκλητη γεωμετρία των φυτών έρχεται να συμπληρώσει τη ρευστή γεωμετρία των ογκοπλαστικών αποφάσεων του αρχιτέκτονα κι αντίστροφα; Ποιο είναι το "καλύτερο σπίτι" στο οποίο γυρνά κανείς μετά την ενασχόλησή του με τους κήπους καλλιέργειας;

Συνδυάζονται έτσι η βασική ανάγκη του ανθρώπου για στέγαση με τη φυσική ανάγκη του για τροφή, σε χώρους όπου θα μπορεί ο ίδιος να εκμεταλλεύεται, να διαμορφώνει, να φροντίζει, να παράγει και να συλλέγει.

Όραμά μας ήταν η δημιουργία μιας νέου είδους πολυ-κατοικίας στην οποία θα ευνοούνται η συνεργασία, η συμβίωση, η από κοινού αξιοποίηση κάθε πτυχής του κτιρίου.

Και παρ'όλο που η αστική καλλιέργεια στις μέρες μας λαμβάνει  διάφορες μορφές και εκφάνσεις με τη βοήθεια της τεχνολογίας, σπάνιες προσπάθειες γίνονται να ενσωματωθεί στην καθημερινότητα αλλά και την αρχιτεκτονική μεγάλου μέρους των πόλεων. Συνήθως περιορίζεται σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες μεμονωμένων κατοίκων που διαθέτουν ικανοποιητικό εμβαδόν βεράντας/ταράτσας.

Κι αν η τάση αυτή ολοένα υποστηρίζεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη δημιουργική και οικολογική αναζήτηση μερίδας πολιτών, μάλλον έχουμε φτάσει στο χρονικό εκείνο σημείο που κι η αρχιτεκτονική είναι σε θέση να προσφέρει τα εργαλεία που ανέκαθεν μεταχειρίζεται.

Εμείς ψάχνουμε και πλάθουμε τη μορφή.

 

 

Στον ορίζοντα της εφαρμογής του μοντέλου, εναλλακτικοί συνδυασμοί των χαρακτηριστικών του οδηγούν σε πλήθος επιλογών ως προς την ενσωμάτωση συστημάτων πολυκατοίκησης και αστικής καλλιέργειας σε επίπεδο γειτονιάς και πόλης.

Πέρα από τη μεμονωμένη τοποθέτηση σε ιδανικά για την περίπτωση σημεία, προτείνονται δύο εκδοχές περεταίρω μελέτης.

Στην πρώτη, αξιοποιούμε τις ιδιότητες καλλωπιστικών και αρωματικών φυτών που καθαρίζουν την τριγύρω ατμόσφαιρα. Αν τοποθετούνταν φυτεμένα δώματα περιμετρικά ενός δακτυλίου, τότε θα είχαμε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός θόλου καθαρότερου εναέριου περιβάλλοντος. Μ'αυτόν τον τρόπο η εφαρμογή του μοντέλου σε κτίρια εσωτερικά του δακτυλίου θα προσέδιδε προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας.

Στη δεύτερη, φανταζόμαστε ένα δίκτυο ανταλλαγής προϊόντων, σε επίπεδο ευρύτερης περιοχής, που θα λειτουργεί ως εξής: σε κάθε μονάδα μοντέλου θα καλλιεργείται μόνο μία ομάδα προϊόντων και για τις υπόλοιπες οι κάτοικοι θα καταφεύγουν σε κοντινά κτίρια με άλλα είδη. Έτσι, το κομμάτι αυτό της πόλης θα τροφοδοτείται με μεγαλύτερες ποσότητες και το σύστημα της πολυκατοίκησης με τομείς αστικής καλλιέργειας θα καταλαμβάνει μεγαλύτερη χωρική έκταση, έχοντας πλέον τη δυνατότητα να διαμορφώσει σε ικανοποιητικό ποσοστό την εικόνα της πόλης και την αντίληψη του αστικού τρόπου ζωής.

Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές πως η υλοποίηση του μοντέλου θα βελτίωνε αφενός την όψη της πόλης της Αθήνας. Αφετέρου, θα συνέβαλε στην ανακαίνιση του ιστού της από τον ίδιο του τον εαυτό. Άλλωστε, κάθε πόλη αναζητά τα εργαλεία εκείνα με τα οποία θα μπορεί να αφουγκραστεί τις ανάγκες των ανθρώπων της προκειμένου να παραμένει ζωντανή. Δεν μπορεί, λοιπόν, παρά να συντροφεύσει όλα αυτά που συνηθίζουμε να ονομάζουμε "φύση" και να παρακινήσει την ορμή του ανθρώπου προς αυτήν. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.