(174.12) Ρωγμές στο πάρκο

Φοιτήτρια : Νικολέτα - Μαρία Χριστοπούλου
Επιβλέποντας : Σταύρος Βεργόπουλος
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ημερομηνία παρουσίασης  : Ιούλιος 2012

Εισαγωγή
Η διπλωματική εργασία εκπονήθηκε υπό την επίβλεψη του Σταύρου Βεργόπουλου, Επίκουρου Καθηγητή στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ο κυρίαρχος στόχος ήταν να μελετηθεί και να σχεδιαστεί το μεγάλο αστικό κενό που εμφανίζεται στη ΝΔ πύλη της πόλης.

Αντικείμενο
Κύριο αντικείμενο της διπλωματικής αποτέλεσε η έρευνα σε σχεδιαστικές μεθόδους που θα επιτύχγαιναν μια επέμβαση φιλική στο περιβάλλον και θα προκαλούσαν αλλαγές στο σκηνικό καθόλη τη διάρκεια του έτους. Η αποκατάσταση του υφιστάμενου κτιρίου, ο τερματικός σταθμός των λεωφορείων και του μετρό που σχεδιάζεται να χωροθετηθεί στην περιοχή, οργανωμένος χώρος στάθμευσης, όπως και μια σειρά από δραστηριότητες, όπως περιοχές αναψυχής και ψυχαγωγίας, χώροι άθλησης και ένα εμπορικό κέντρο αποτέλεσαν τις κύριες προκλήσεις της διπλωματικής. Το αστικό αυτό κενό, στο οποίο φιλοξενούνται μάντρες υλικών και αυτοκινήτων, διακόπτει τη συνέχεια του αστικού ιστού και αποτελεί πηγή μόλυνσης και ρύπανσης του περιβάλλοντος.

Δεδομένα
Το έργο χωροθετείται στα όρια της Χαριλάου, της Πυλαίας και της Καλαμαριάς. Οι οδοί Παπαναστασίου, Αλλατίνη, Βούλγαρη, Κων/νου Καραμανλή, και η Εθνική Οδός Θεσσαλονίκης-Χαλκιδικής αποτελούν τα όρια της περιοχής επέμβασης, ενώ η Ευρυγένη και η Υψηλάντου διακόπτουν τη συνέχεια της περιοχής. Η περιφερειακή τάφρος εισέρχεται στο χώρο, ενώ το ρέμα της Καλαμαριάς παρουσιάζεται κοντά στα όριά της περιοχής. Το παλιό κεραμείο «Αλλατίνη» και το πάρκο της Ν.Ελβετίας, κάτω από το οποίο προβλέπεται να τοποθετηθεί ο τερματικός σταθμός του μετρό, αποτελούν τα ισχυρότερα σημεία της περιοχής. Η όχληση από τα διερχόμενα οχήματα και οι τοπικές μάντρες, η ρύπανση και η έλλειψη οργανωμένου πρασίνου αποδυναμώνουν το χαρακτήρα της περιοχής.

Προθέσεις-σενάριο
Αρχική πρόθεση ήταν να δημιουργηθεί ένα μητροπολιτικό πάρκο με την ενοποίηση του δεδομένου χώρου, όπως επίσης η δημιουργία ανάμνησης του ρέματος και η διάχυση του χαρακτήρα του πάρκου στην ευρύτερη περιοχή (εικ.3 αριστερά). Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, δημιουργείται ένα φυσικό ηχοφράγμα στην ανατολική πλευρά του πάρκου, διακόπτονται οι οδοί Υψηλάντου και Ευρυγένη στα όρια του πάρκου, ενώ η Ψελλού ανοίγεται υπόσκαφα. Ο σταθμός του μετρό, η καφετέρια, χώροι ενοικίασης ποδηλάτων, ένα εμπορικό κέντρο και χώροι άθλησης οργανώνονται χωρικά, ενώ το παλιό εργοστάσιο επαναχρη-σιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο. Ένα δίκτυο πεζοδρόμων που οι άκρες του είναι οι ανοιχτές προσβάσεις στο πάρκο, και επαναλαμβανόμενοι βρόγχοι ποδηλατοδρόμων που κινούνται παράλληλα με τους πεζοδρόμους ή αυτόνομα, καλύπτουν όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος του πάρκου. Τέλος, μια περιοχή κατοικίας προβλέπεται επίσης να ενταχθεί στο χώρο του πάρκου. (εικ.3 αριστερά). Οι πεζόδρομοι, οι ποδηλατόδρομοι, όπως και οι φυτεύσεις οργανώνονται βάσει διαγραμμάτων πυκνώσεων και αραιώσεων. Τα διαγράμματα προκύπτουν από τα διαγράμματα της ετήσιας κατανομής αέρα στην περιοχή τα οποία εν συνεχεία μεταφράστηκαν σε διαγράμματα ύψους βάθους. Οι φυτεύσεις ακολουθούν τις κινήσεις μέσα στο πάρκο και εντείνονται ή ατονούν ανάλογα με την πυκνότητα της κίνησης στο εκάστοτε σημείο. Οι σχεδιαστικές μέθοδοι στη μεγάλη κλίμακα βασίζονται στη ρωγμή, η οποία μεταφράζεται σε τομές στο έδαφος. Αφορμή για τη συγκεκριμένη επιλογή αποτέλεσε ο σταθμός του μετρό. Σαν υπόγεια δύναμη ωθεί το έδαφος προς τα πάνω, το οδηγεί σε ρήξη, αποφλοίωση και τέλος σε αποκάλυψη της δύναμης που το προκάλεσε. Για να γίνει αντιληπτή η λειτουργία της ρωγμής και για να αναπτυχθεί οικειότητα με τις γραμμές της, δημιουργήθηκαν μακέτες είτε χειρονακτικά  είτε ψηφιακά.

Οι πρώτες βοήθησαν στην κατανόηση των διπόλων μέσα-έξω και άνω-κάτω. Οι δεύτερες βοήθησαν στην οικοποίηση των γραμμών της ρωγμής ώστε να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα κατά τη σχεδιαστική διαδικασία. Έτσι δημιουργήθηκαν κατακόρυφες και οριζόντιες τομές στο έδαφος ώστε να φιλοξενηθούν οι απαραίτητες λειτουργίες. Οι κατακόρυφες τομές φέρουν άπλετο φως στο εσωτερικό, και σε συνδυασμό με το ακαθόριστο σχήμα της ρωγμής, δημιουργούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Τα κελύφη που φιλοξενούν τις υπόλοιπες λειτουργίες  παίρνουν  τη μορφή τους από τις γραμμές και τις μορφές που δημιουργούνται από την επιφανειακή ρήξη ενός υλικού. Ακανόνιστα σχήματα εξάρονται προς τα πάνω, δημιουργώντας μια εσοχή στο κάτω μέρος τους. Το μάστερπλαν δείχνει την τελική θέση των λειτουργιών στο πάρκο. Στον τερματικό σταθμό είναι πλέον φανερή η σχέση του μέσα με το έξω και του πάνω με το κάτω. Οι κατακόρυφες τομές φέρουν διάχυτο φως στο εσωτερικό που σε συνδυασμό με το ακαθόριστο σχήμα της οροφής προσδίδουν την αίσθηση του φυσικού. Στην περιοχή άθλησης τα αποδυτήρια χωροθετούνται υπόσκαφα. Το φως εισέρχεται στο χώρο από τις κατακόρυφες τομές. Στην καφετέρια το εσωτερικό επικοινωνεί με το εξωτερικό μέσω της μοναδικής της όψης. Επιπλέον, στο εμπορικό κέντρο, τα καταστήματα τοποθετούνται εκατέρωθεν της κεντρικής κίνησης των χρηστών. Το φως ακολουθεί την κίνηση και δημιουργεί ενδιαφέρουσες σκιές στις παρειές των τοίχων κατά τη διάρκεια της μέρας. Τέλος, σε μια προσπάθεια σεβασμού του ιστορικού κεραμείου «Αλλατίνη», οι ρωγμές που δημιουργούνται σ'αυτό το σημείο αγκαλιάζουν το κτίριο και φιλοξενούν το φως που τονίζει το κτίριο κατά τις νυχτερινές ώρες.

Κατακλείδα
Κατακόρυφες και οριζόντιες τομές, παιχνίδια με το φως, ακαθόριστα σχήματα στα κελύφη δημιουργούν διάλογο τεχνητού-φυσικού, γης-κτιρίου, υπόγειου-υπέργειου. Δημιουργούνται υβριδικά μοντέλα (κτίριο-έδαφος) φιλοξενίας των διάφορων δραστηριοτήτων, τα οποία σε βάθος χρόνου θα ενταχθούν στο περιβάλλον με τις φυτεύσεις να αναριχώνται πάνω στα δομικά στοιχεία. Τέλος, δημιουργείται ένα φυσικό περιβάλλον που αλλάζει εικόνα καθόλη τη διάρκεια του έτους.

Η έρευνα αυτή με εξόπλισε με νέα εργαλεία και τεχνικές για τη σύλληψη, την επεξεργασία και την πραγμάτωση ενός σεναρίου.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.