(176.12) Ανασχεδιασμός της Πλατείας Μακεδονομάχων. Σταθμός μετρό ‘Αγία Σοφία’

Φοιτητές : Πολυξένη Δουίτση, Μαρία Κρητσιούδη, Μερόπη Ελένη Σκορδαλού
Επιβλέπων καθηγητής : Δημήτριος Πολυχρονόπουλος - Αναπληρωτής Καθηγητής
Βοηθοί καθηγητές : Παναγιώτης Γούλιαρης, Μαρία Γρηγοριάδου
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Ημερομηνία υποστήριξης : 17/07/2012

[Η ΠΕΡΙΟΧΗ]
Η περιοχή μελέτης ή αλλιώς ο 'Άξονας Αχειροποιήτου-Αγίας Σοφίας', αποτελεί τμήμα του αστικού ιστού της πόλης που διακόπτεται κάθετα από την χάραξη της 'Εγνατίας οδού'. Στα βόρεια αυτής, ο άξονας περιλαμβάνει την 'Πλατεία Μακεδονομάχων', γνωστή για τον μεγάλης κλίμακας βυζαντινό ναό της Αχειροποιήτου Παναγίας. Η πλατεία χαρακτηρίζεται από τον οδικό άξονα που την περιβάλλει και από τις έντονες υψομετρικές καμπύλες που την διαπερνούν. Συγκεκριμένα, παρατηρείται σταδιακή ανύψωση του εδάφους έως και πέντε μέτρων, προς το βορρά, από τη στάθμη της Εγνατίας οδού. Επιπλέον, στη νότια πλευρά της, ύστερα από ανασκαφές, αποκαλύφθηκαν ευρήματα από βυζαντινή οδό. Στο νότο, ο άξονας περιλαμβάνει πεζόδρομο μέσω του οποίου μπορεί κανείς να προσεγγίσει το ναό της 'Αγίας Σοφίας'.

[ΣΤΟΧΟΙ-ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΣΤΑΔΙΑ]
Μέσα στο χώρο των υπόγειων σταθμών άνθρωποι διέρχονται, αναμένουν, εκφράζουν την καλλιτεχνικότητα τους, αναζητούν νυχτερινό καταφύγιο. Λειτουργούν με άλλα λόγια ως προέκταση της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της πόλης. Κληθήκαμε λοιπόν να αντιμετωπίσουμε όλα εκείνα τα ζητήματα που αφορούσαν στην τοποθέτηση ενός σύγχρονου τεχνικού έργου με κοινωνικές προεκτάσεις, στον ιστό μιας πόλης.

Από τα πρώτα στάδια της συνθετικής διαδικασίας υπήρξαν ιδέες που παρέμειναν αναλλοίωτες έως την τελική πρόταση λόγω του οτι βασίστηκαν στην παρατήρηση θεμελιωδών προβλημάτων που υποβάθμιζαν την περιοχή. Μια από αυτές τις παρεμβάσεις ήταν η αναδιοργάνωση της κυκλοφορία των οχημάτων την οποία και μεταθέσαμε περιμετρικά του ναού προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα άμεσης ένωσης του με την πλατεία. Επιπλέον, οργανώσαμε τη νέα Πλατεία Μακεδονομάχων σύμφωνα με τη στάθμη του ναού ώστε ο δεύτερος να έρθει και πάλι στο προσκήνιο. Άλλο στοιχείο που καθόρισε τον γενικό σχεδιασμό, ήταν η τήρηση του βασικού άξονα Αχειροποιήτου-Αγίας Σοφίας, άξονας που επιδιώξαμε να ενώνει σχεδιαστικά και λειτουργικά τις δύο εισόδους. Τέλος, από την αρχή επιχειρήθηκε η εξομάλυνση των έντονων υψομετρικών διαφορών της πλατείας μέσω της διαμόρφωσης ενός συνόλου διαδοχικών πλατωμάτων.

[ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ]
Η φύση του θέματος, άμεσα συνδεδεμένη με τον υπόγειο χώρο άρχισε να δίνει στη λύση ανασκαφικό χαρακτήρα. Η αφαίρεση χωρικών επιφανειών αποκάλυπτε συνεχώς νέο δημόσιο χώρο σε στάθμες χαμηλότερες από αυτή της Πλατείας Μακεδονομάχων. Τελικά, η όλη σύνθεση μοιάζει να υπακούει σε ένα σύνολο υποβαθμισμένων πλατειών. Σε μια πρώτη όμως προσπάθεια ανάγνωσης της, τρία είναι τα επίπεδα που μονοπωλούν. Το πρώτο είναι το επίπεδο της Πλατείας Μακεδονομάχων [+24.00]. Μετά τον επιμελή σχεδιασμό της βάσει χαράξεων, στην πλατεία κυριαρχούν φυτεύσεις, το στοιχείο του νερού υπό τη μορφή σχισμών και καθιστικά. Το δεύτερο επίπεδο [+20.00] έχει καθαρά πολιτιστικό χαρακτήρα μιας και συνδέει χώρους πολιτισμού [μουσείο, βιβλιοθήκη, ημιυπαίθρια εκθετήρια]. Στην υπόλοιπη έκτασή του αποτελεί υπαίθρια διαδρομή που προσφέρει εξαιρετικές θέες προς την ευρύτερη περιοχή. Με κυρίαρχο υλικό του το ξύλο ενώνει αρμονικά τους προαναφερθέντες χώρους και κάνει πιο ευανάγνωστη τη λειτουργία του κτιριακού συνόλου. Το τρίτο επίπεδο [+16.00] περιλαμβάνει τον ισόγειο χώρο του μουσείου, τα καταστήματα, τον χώρο εστίασης, τα αρχαία ευρήματα, και τη μεγάλη πλατεία. Η σημασία των τριών επιπέδων είναι αδιαμφισβήτητη καθώς εξομαλύνουν τις έντονες υψομετρικές διαφορές και δίνουν ανάσα στον υπόγειο χώρο.

Η επικοινωνία των επιπέδων εξασφαλίζεται καθ' ύψος μέσω του κύριου άξονα. Αυτός, απορροφά το σύνολο των κινήσεων της περιοχής και για αυτό περιλαμβάνει τις βασικές κλίμακες ανόδου-καθόδου. Στο μεγαλύτερο μέρος του γεφυρώνει την απόσταση μεταξύ Εγνατίας οδού και Πλατείας Μακεδονομάχων όπου και αποτελεί τριώροφη κατασκευή από μπετόν [Εικόνα 4]. Αν και επιμήκης όγκος, ο τρόπος οργάνωσής του τον κάνει να συνυπάρχει αρμονικά με τα υπόλοιπα στοιχεία της σύνθεσης. Τα ανοίγματα στις πλάκες όλων των επιπέδων του επιτρέπουν τη δίοδο του φωτός ακόμη και στο επίπεδο των εισιτηρίων. Η κορύφωση της ιδιότητας του άξονα να αντιπροσωπεύει κινήσεις συμβαίνει στο επίπεδο +12.00, το κοινό επίπεδο των δυο εισόδων. Στο υπόλοιπο τμήμα της περιοχής, ο άξονας τηρείται νοητά ως χάραξη που σε συνδυασμό με άλλες βασικές χαράξεις οργανώνουν το σύνολο της λύσης. Έτσι, ακόμη και οι κτιριακοί όγκοι ακολουθώντας πιστά τις χαράξεις αυτές εντάσσονται με ομαλότητα στη σύνθεση, χωρίς να μαρτυρούν άμεσα την ύπαρξή τους.

Μεταξύ των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στη λύση, θα λέγαμε οτι κυρίαρχα είναι το ανεπίχριστο σκυρόδεμα (κτιριακοί όγκοι)και το ξύλο [επικάλυψη δαπέδου +20.00, κουφώματα, περσίδες]. Για τα εξωτερικά δάπεδα χρησιμοποιήθηκε χυτό υλικό ενώ έντονη είναι και η παρουσία του γυαλιού τόσο στα ανοιγμάτων των όψεων των κτιριακών όγκων όσο και σε αυτά της οροφής, όπου υπάρχουν.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.