(118.13) Αποκατάσταση κι επανάχρηση του κτιρίου του παλιού Δημαρχείου Θεσσαλονίκης

Φοιτητική ομάδα: Αρβανίτη Ελπίδα, Καραφαγκά Χριστίνα, Κούτλα Ειρήνη
Επιβλέπουσα: Στυλιανή Λεφάκη
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ημερομηνία παρουσίασης : Σεπτέμβριος 2013

 

 

1.ΙΣΤΟΡΙΚΑ-ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ
Το κτίριο βρίσκεται στη γωνία των οδών Βενιζέλου και Βαμβακά, στα βόρεια του Τζαμιού Χαμζά Μπέη (15ος αι.) . στην ίδια θέση βρισκόταν το Καραβάν Σαράι, αξιόλογο μνημείο με ιστορική αξία.

Οι πρώτοι μελετητές του οι οποίοι δίνουν και τα σχέδια του κτίσματος , θεωρούν ότι είναι βυζαντινό ξενοδοχείο, γνώμη που τη στηρίζουν κυρίως στον τρόπο δόμησής. Μετά την καταστροφή του κτίσματος , διασώθηκαν ορισμένα τμήματά του για μεγάλο χρονικό διάστημα .

Πριν από το 1924 είχε εκπονηθεί μελέτη για νέο κτίσμα από τον αρχιτέκτονα Δελλαδέστιμα, η οποία εγκρίθηκε και από την αρχαιολογική υπηρεσία. Η μελέτη προέβλεπε την κατασκευή ισογείου και 3ων ορόφων , ενώ είχε τεθεί ως προϋπόθεση η προσαρμογή της στη μορφή του καραβάν σαράϊ.

Τον Ιούνη του 1924 το οικόπεδο περιήλθε από το Δημόσιο σε ιδιώτες, με τον όρο οι αγοραστές να αναλάβουν τις παρακάτω υποχρεώσεις :

1. Να διαφυλάξουν άθικτα, προσιτά και ορατά τα σωζόμενα ερείπια
2. Να ανεγείρουν οικοδομή σύμφωνα με τη μελέτη του Δελλαδέστιμα.

Το 1924 ύστερα από έγκριση της μελέτης κτίζεται ισόγεια οικοδομή επί της οδού Βενιζέλου και της σημερινής Βαμβακά. Στη συνέχεια, το 1932 εκδόθηκε άδεια προσθήκης κατ'επέκταση σε όλο το οικόπεδο  και καταστρέφονται όλα τα ορατά και μη ερείπια του καραβάν-σαράϊ. Η μελέτη προέβλεπε μεγαλύτερο ύψος κατά παρέκκλιση από τους ισχύοντες τότε όρους δόμησης «για λόγους προσαρμογής στο περιβάλλον».

Μέχρι σήμερα η τελική διαμόρφωση των όψεων δεν έχει εφαρμοστεί στο σύνολό της. Η τελευταία αυτή μελέτη μετά την πλήρη κατεδάφιση του καραβάν-σαράϊ, είχε σαν στόχο την προσαρμογή του νέου κτίσματος στο γειτονικό τζαμί. Το κτίριο μελετήθηκε για ξενοδοχείο.

 

 

2.ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ
Το κτίριο ως προς τα  τυπολογικά του στοιχεία  διαφέρει από τα υπόλοιπα κτίσματα της περιοχής . Πρόκειται για ένα  κτίσμα  το  οποίο καταλαμβάνει το χώρο ενός  ολόκληρου οικοδομικού τετραγώνου και  είναι διατεταγμένο γύρω από ένα κεντρικό  αίθριο. Σύμφωνα με την αποτύπωση του ίδιου του κτιρίου , αλλά και μετά από σύγκριση   του με προγενέστερα σχέδια και μελέτες τα βασικά τυπολογικά του χαρακτηριστικά  συνοψίζονται ως εξής :

1. Ορθογωνικό κτίσμα οργανωμένο γύρω από αίθριο με περιμετρικό διάδρομο κίνησης
2. Δυνατότητα πρόσβασης από 2 εισόδους  ανα πλευρά, με την κεντρική είσοδο τοποθετημένη έκκεντρα στη νότα όψη
3. 'Ύπαρξη αξόνων συμμετρίας που συντελούν στην  οργάνωση  των προεξοχών στις όψεις

 

 

3.ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
Τα δύο  τμήματα σχεδιάστηκαν ενιαία και ομοιόμορφα μορφολογικά σύμφωνα με τα σχέδια του Δελλαδέτσιμα και μεταγενέστερων προτάσεων. Ωστόσο τα σχέδια αυτά δεν τηρήθηκαν ποτέ λόγω του μεγάλου αριθμού των κληρονόμων ,των συνεχών μεταβιβάσεων τμημάτων του κτιρίου μεταξύ τους και οικονομικών διαφορών .Οι όψεις ποτέ δεν ολοκληρώθηκαν.

Μόνο στις τρεις πτέρυγες παρουσιάζονται στοιχεία μορφολογικής διαμόρφωσης που συμφωνούν με προγενέστερα σχέδια προτάσεων . Το τμήμα της τέταρτης πτέρυγας  παρέμεινε σε κακή κατάσταση διατήρησης εξωτερικά , χωρίς ιδιαίτερα μορφολογικά-διακοσμητικά στοιχεία. Η μορφολογία των όψεων αυτού του τμήματος  δυσχεραίνει και την αναγνώριση της τυπολογίας .

 

 

4.ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
Η  παθολογία του κτιρίου εξετάστηκε ως προς 4 βασικούς τομείς :

-Στατικό σύστημα
-Τυπολογία
-Φθορές
-Μορφολογία

Κατά τη μελέτη του στατικού συστήματος, λοιπόν ,  βασικά στοιχεία εντοπισμού αποτέλεσαν  ο άνισος στατικός κάναβος του κτιρίου  καθώς και η στατική του ανεπάρκεια με αποτέλεσμα την άμεση ανάγκη ενίσχυσής του.

Όσον αφορά στην τυπολογία του κτιρίου παρατηρούμε, ότι σε αρκετά σημεία δεν έχει τηρηθεί η  προβλεπόμενη σύμφωνα με τα επίσημα εγκεκριμένα σχέδια τυπολογία και αυτό το γεγονός ,σε συνδυασμό με την κακή κατάσταση διατήρησης  του  κτιρίου  συντελεί στη διαμόρφωση και αίσθηση μια υποβαθμισμένης εικόνας του κτιρίου.

Τα στοιχεία αυτά αποτελούν οδηγό για τις μετέπειτα αποφάσεις και ενέργειες στο πλαίσιο της πρότασης διαμόρφωσης του κτιρίου και της περιοχής.

 

 

5. CONCEPT-ΠΡΟΤΑΣΗ
Το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο ως « έργο τέχνης» λόγω: θέσης ,βασικών ιστορικών του στοιχείων ,μορφολογικών-τυπολογικών  του στοιχείων.

Η αντιμετώπισή του και οι προτεινόμενες επεμβάσεις έγιναν σύμφωνα με τις αρχές της  αποκατάστασης.

Βασικό ζητούμενο αποτέλεσε η ομαλή συνένωση-επικοινωνία του κτιρίου μας με τα δύο σημαντικά γειτονικά του στοιχεία δηλαδή η νέα  στάση  μετρό και το Hamza Bey Caami.

Οι επεμβάσεις ακολούθησαν :χαράξεις σύμφωνα με γωνία στροφής του Hamza Bey Caami  προς τη Μέκκα, υφιστάμενος ορθογωνικός κάναβος κτιρίου.

Όσον αφορά στη σύνδεση του κτιρίου με τη νέα στάση μετρό, έγιναν επεμβάσεις με σκοπό την σύνδεση με τη στάθμη στην οποία βρέθηκαν αρχαία (η παλίμψηστος της Εγνατίας στη στάθμη -1) κι ανάδειξη της στρωματογραφίας της περιοχής.

Οι επεμβάσεις που έγιναν στο κτίριο είχαν σκοπό να διατηρήσουν και να τονίσουν τυπολογικά και μορφολογικά στοιχεία του κτιρίου καθώς και  να επαναφέρουν  στοιχεία προηγούμενων ιστορικών φάσεων-προθέσεων σε μια πιο σύγχρονη εκδοχή.

Στόχοι επέμβασης στο εσωτερικό του κτιρίου αποτέλεσαν :ο τονισμός του αίθριου και η ανάδειξή του σε χώρο καθημερινής χρήσης , καθώς και η οργάνωση των χώρων του κτιρίου σύμφωνα με αυτό , η επίτευξη της βέλτιστης λειτουργικότητας του κτιρίου και η δημιουργία εργονομικών χώρων , συνδυασμός στατικής επίλυσης με διαμόρφωση χώρων , με διατήρηση-ανάδειξη της τυπολογίας στο εσωτερικό του κτιρίου.

Στόχοι επιλογής των νέων χρήσεων: να αποτελέσει ένα κτίριο δημόσιας χρήσης, ανοιχτό, οικείο στο κοινό με δυνατότητα διαμόρφωσής του από τους ίδιους του πολίτες, να διαδραματίσει το ρόλο ενός σύγχρονου κέντρου αποφάσεων-πρωτοβουλιών, να αναδείξει την  μεταβλητότητα και δυνατότητα «φιλοξενίας» μεγάλης γκάμας χρήσεων και να αποτελέσει ένα σταυροδρόμι σύζευξης στοιχείων διαφορετικών εποχών.

Χρήσεις :

-Κοινόχρηστοι χώροι (διάδρομος περιμετρικά του αίθριου)
-Κάθετες επικοινωνίες
-Χώροι γραφείων
-Μουσείο, Εκθεσιακοί χώροι
-Εμπόριο
-Εστίαση, Αναψυχή
-Βιβλιοθήκη
-Κοινωνικές, Πολιτιστικές υπηρεσίες

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.