(119.13)Στα ίχνη της ιστορίας

Φοιτητές: Ιωάννα Κουλούρη, Νίκος Σπύρου
Επιβλέπων καθηγητής: Γιάννης Αίσωπος
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: Οκτώβριος 2013

Ακολουθώντας κανείς τη Διώρυγα της Κορίνθου μπορεί να αναγνώσει την ιστορία του Ισθμού μέσα από τα ίχνη που έχει αφήσει στο πέρασμα του χρόνου. Βάσει της ανάγνωσης αυτής, η προτεινόμενη επέμβαση έχει ως στόχο την ενεργοποίηση του άξονα της διώρυγας, ώστε να πάψει να αποτελεί μία ολιγόλεπτη στάση ενός ταξιδιού, αλλά να γίνει ο προορισμός του.

Οι αναφορές στη Διώρυγα της Κορίνθου συχνά ταυτίζονται με το τμήμα της από το οποίο διέρχεται η Εθνική Οδός, καθώς πρόκειται για το μόνο δραστήριο κομμάτι της περιοχής, εν αντιθέσει με το υπόλοιπο μήκος της όπου παραμένει σχεδόν αδρανής και οι ελάχιστες δραστηριότητες που παρατηρούνται φαίνεται πως αγνοούν την άμεση σχέση τους με το κανάλι.

Αν όμως κανείς ακολουθήσει τη διώρυγα από τα δυτικά προς τα ανατολικά, θα μπορούσε να αναγνώσει την ιστορία του ισθμού από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, μέσα από τα ίχνη που έχει αφήσει στο πέρασμα του χρόνου. Εντοπίζοντας αυτά στο χάρτη, παρατηρείται μία χωρική συνέχεια, που οδηγεί σε χρονολογική κατηγοριοποίηση: αρχαιότητα, διάνοιξη της διώρυγας, Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, κατασκευή της Εθνικής Οδού και σύγχρονη πραγματικότητα.

 

 

Μέσω αυτής της διαδικασίας προκύπτει μία πορεία κατά μήκος της διώρυγας, που κινείται μέσα από όλες τις χρονολογικές φάσεις και στόχο έχει την ανάδειξη της ιστορίας της περιοχής.

Η διαδρομή ξεκινάει από το τμήμα της αρχαιότητας, ακολουθώντας την υπάρχουσα τοπογραφία προκειμένου να διατηρήσει ομαλές κλίσεις, ως αναφορά στον τρόπο χάραξης του αρχαίου Διόλκου, ενώ ένα μέρος της ακολουθεί το ίχνος του εναπομείναντος κομματιού του.

 

 

Στο σημείο όπου είχε φτάσει η εκσκαφή του Νέρωνα, η διαδρομή, αναφερόμενη στη διάνοιξη της διώρυγας, διασχίζει το κανάλι προσφέροντας μία πιο άμεση θέασή του.

Εφόσον ο τρόπος στήριξης όλων των γεφυρών της διώρυγας υποδηλώνει την περίοδο κατασκευής τους, χρησιμοποιείται για τη στήριξη της γέφυρας η σύγχρονη τεχνολογία, συνεχίζοντας την κωδικοποίηση της ιστορίας.

 

 

Στο τμήμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η διαδρομή βυθίζεται στο έδαφος και γίνεται λαβυρινθώδης, παραπέμποντας στα χαρακώματα, ένα από τα βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του. Το βύθισμά της καθορίζεται τόσο από τη συνεχώς μεταβαλλόμενη τοπογραφία όσο και από ράμπες.

 

 

Αναφερόμενη στην περίοδο κατασκευής της Εθνικής Οδού, η διαδρομή διέρχεται ανάμεσα από τα δύο ρεύματά της στο επίπεδο του αυτοκινητόδρομου, καθώς και σε ένα ακόμα χαμηλότερο από αυτόν.

Για τη στήριξη της γεφύρωσης επιλέγεται ένας τρόπος παρόμοιος με αυτόν της Εθνικής Οδού, καθώς πρόκειται για επέκταση των υπαρχουσών γεφυρών και όχι για εκ νέου κατασκευή.

 

 

Το τμήμα της διαδρομής που αναφέρεται στη σύγχρονη πραγματικότητα παραπέμπει στην έννοια του περάσματος και την υψηλή ταχύτητα, οπότε και χαράσσεται ως μία ενιαία ευθεία με ομαλή κλίση σε όλο το μήκος του.

 

 

Κατά μήκος της διαδρομής διαμορφώνονται δύο ειδών στάσεις, οι απλές και οι ενημερωτικές.

Οι απλές στάσεις τοποθετούνται κάθετα στη διαδρομή, εντάσσοντας την υπάρχουσα βλάστηση στο σχεδιασμό τους. Στο τμήμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, επειδή οι στάσεις είναι βυθισμένες και αποκομμένες από το υπόλοιπο περιβάλλον, χρήζουν ιδιαίτερου χωρικού ενδιαφέροντος. Για το λόγο αυτό, διαμορφώνονται πέντε διαφορετικές ποιότητες, που βασίζονται στο διαφορετικό τρόπο ανάπαυσης.

Οι ενημερωτικές στάσεις τοποθετούνται στα σημεία ενδιαφέροντος της διαδρομής και η διαμόρφωσή τους παραμένει ίδια με αυτή των απλών στάσεων. Η μόνη διαφορά εντοπίζεται στην απόληξή τους, που καθορίζεται από το εκάστοτε σημείο και μπορεί να αποτελείται από ένα αμφιθέατρο θέασης, τα πολυβολεία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που λειτουργούν ως χώροι προβολών ή ένα παρατηρητήριο στο ψηλότερο σημείο της διώρυγας. Το τελευταίο αναπτύσσεται τόσο προς τα πάνω, όσο και προς τα κάτω, ενώ η σκάλα του διαμορφώνεται ούτως ώστε να προσφέρει ποικίλες οπτικές του καναλιού και της ευρύτερης περιοχής.

 

 

Οι δύο γεφυρώσεις της διαδρομής επεκτείνονται προς την ενδοχώρα, με αποτέλεσμα να λειτουργούν ως αγκυρώσεις της επέμβασης, δίνοντας παράλληλα στον επισκέπτη την ευκαιρία να αντιληφθεί την υπάρχουσα κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή.

Η αγκύρωση που αφορά στη διάνοιξη της διώρυγας διασχίζει τις καλλιέργειες και οδηγεί σε ένα μουσείο που παρουσιάζει αναλυτικότερα το έργο της διόρυξης.

Το δώμα του μουσείου είναι βατό και ο όγκος του διατρυπάται από μία δημόσια κίνηση που ενώνει την αγκύρωση, και κατ' επέκταση την επέμβαση, με τη γύρω περιοχή. Η πρόσβαση στο μουσείο γίνεται μέσω μιας ράμπας που κατεβάζει τον επισκέπτη υπογείως, ως αναφορά στις πρώτες διαδικασίες που έλαβαν χώρα κατά τη διάνοιξη, όπως η εκσκαφή. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο, στο lobby και στο πρώτο τμήμα της έκθεσης, τους τοίχους του μουσείου αποτελεί το ίδιο το έδαφος της περιοχής. Η έξοδος από το μουσείο επιτυγχάνεται μέσω της δημόσιας κίνησης.

 

 

Στην αγκύρωση που αφορά στην κατασκευή της Εθνικής Οδού, ο επισκέπτης ανεβαίνει από το επίπεδο της διαδρομής σε αυτό του αυτοκινητοδρόμου και κινείται για λίγο μεταξύ των δύο ρευμάτων. Έπειτα, μέσω ενός συστήματος ραμπών πάνω από το οδικό δίκτυο, καταλήγει σε μία αγορά, ως αναφορά στην ακμή της εμπορικής και τουριστικής δραστηριότητας που αναπτύχθηκε με την κατασκευή της Εθνικής Οδού.

 

 

Τα σημεία στα οποία καταλήγει το σύστημα αποτελούν την είσοδο και την έξοδο στο κανάλι, καθώς και το σημείο συνάντησης της στεριάς με το νερό. Προκειμένου να δοθεί έμφαση στο όριο αυτό επιλέγεται στα δύο άκρα μία διαφορετική αντιμετώπισή του.

Στην πλευρά της Ποσειδωνίας το όριο στεριάς-νερού παραμένει σαφές, αυστηρό και αμετάβλητο. Το γεγονός ότι η Ποσειδωνία αποτελεί ένα ήσυχο σημείο της περιοχής με λίγη κίνηση, το καθιστά κατάλληλο για τη δημιουργία ξενώνων.

Στην απόληξη της Ισθμίας το όριο στεριάς-νερού είναι δυναμικό και μεταβαλλόμενο. Οι επιφάνειες ποικίλουν υψομετρικά και εξαιτίας της παλίρροιας το τοπίο αλλάζει κάθε ώρα της ημέρας. Λόγω του οικισμού, υπάρχει ανάγκη για οργανωμένο δημόσιο χώρο, οπότε μερικές από τις επιφάνειες διαμορφώνονται με καθίσματα και άλλες μένουν ελεύθερες.

 

 

Η πρόσβαση στην προτεινόμενη επέμβαση επιτυγχάνεται στα σημεία όπου βρίσκονται οι δύο αγκυρώσεις και οι δύο απολήξεις της επέμβασης, καθιστώντας τα σημεία αναφοράς. Τις προσβάσεις προσεγγίζουν ένα τελεφερίκ βόρεια του καναλιού και ένας αυτοκινητόδρομος που οδηγεί σε χώρους στάθμευσης νότια αυτού.

Το τελεφερίκ αποτελεί κατ' ουσία ένα ακόμα layer της πρότασης, που επιτρέπει τη θέαση των διαδρομών από ψηλά, δίνοντας μία εντελώς διαφορετική εμπειρία από εκείνη του περιπατητή. Παρόλα αυτά δεν αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την εμπειρία του επισκέπτη, καθώς η όλη επέμβαση μπορεί να λειτουργήσει και χωρίς την εναέρια διαδρομή.

Προκειμένου να μη διαταράσσεται ο ορίζοντας, οι χώροι στάθμευσης που βρίσκονται στις απολήξεις τοποθετούνται 1,5 μέτρο πιο χαμηλά από την επιφάνεια του εδάφους, ενώ οι χώροι στάθμευσης στις δύο αγκυρώσεις αναπτύσσονται υπόγεια. Η παρουσία των τελευταίων υποδηλώνεται μέσω ενός διαμήκους ανοίγματος στην όψη του πρανούς.

 

 

Η επέμβαση κατά μήκος της διώρυγας, όπως διαμορφώνεται στο σύνολό της, μπορεί να εξυπηρετήσει διάφορα σενάρια παραμονής.

Σενάριο 1_ Η διαδρομή μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα υπαίθριο μουσείο, που δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να σταματήσει για λίγες μόνο ώρες, συνεχίζοντας έπειτα το ταξίδι του. Ταυτόχρονα, υπάρχει και η δυνατότητα τμηματικής επίσκεψης της επέμβασης, καθώς οι προσβάσεις επιτρέπουν σε κάθε κομμάτι της διαδρομής να λειτουργεί αυτόνομα.

Σενάριο 2_ Σύμφωνα με ένα δεύτερο σενάριο μεγαλύτερης διάρκειας της παραμονής του, ο επισκέπτης μπορεί να παρεκκλίνει από την πορεία του στα σημεία των γεφυρώσεων, ακολουθώντας την επέκτασή τους προς την ενδοχώρα, όπου του δίνεται η ευκαιρία να αναγνώσει την περιοχή σε ένα δεύτερο επίπεδο και να τη γνωρίσει σε μεγαλύτερο βάθος.

Σενάριο 3_ Οι ξενώνες προσφέρουν τη δυνατότητα διαμονής στην περιοχή και ο επισκέπτης μπορεί να περάσει σε ένα τρίτο επίπεδο ανάγνωσης, παρατηρώντας την εξέλιξη των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας ή ακόμα και της εβδομάδας, του μήνα, του χρόνου.

Πρόκειται για μία επέμβαση που, ακολουθώντας τα ίχνη της ιστορίας του ισθμού, έχει ως στόχο την ενεργοποίηση του άξονα της διώρυγας, ώστε να πάψει να αποτελεί μία ολιγόλεπτη στάση ενός ταξιδιού, αλλά να γίνει ο προορισμός του.

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.