(142.13) Οινοποιείο στον αμπελώνα Μέγα Σπήλαιο

Φοιτήτρια : Μιχαλοπούλου Ιωάννα
Επιβλέπουσες : Εφεσίου Ειρήνη, Μαρλαντή Μαρία
Σύμβουλος : Μούντριχας Σπύρος
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης : 14 Μαρτίου 2013

Η διπλωματική έχει ως θέμα τη δημιουργία ενός οινοποιείου στον αμπελώνα του Μεγάλου Σπηλαίου, στην ορεινή Αιγιάλεια. Στο χώρο επέμβασης βρίσκεται ένα συγκρότημα 2 κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και βασικός στόχος είναι η δημιουργία μιας μονάδας οινοποίησης, η οποία θα εναρμονίζεται τόσο με το φυσικό περιβάλλον όσο και τα υπάρχοντα κτίρια.

Περιοχή μελέτης
Η περιοχής μελέτης για την δημιουργία του οινοποιείου βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μέτρα, στο 21ο χλμ της επαρχιακής οδού Διακοπτού -Καλαβρύτων. Η εγγύτητα με αστικά κέντρα όπως η Πάτρα και το Αίγιο, αλλά και η μικρή απόσταση από την Αθήνα, δίνουν στο κτήμα το πλεονέκτημα της εύκολης πρόσβασης. Πολύ σημαντική είναι επίσης η θέση του κτήματος σε σχέση με την αρκετά τουριστική περιοχή των Καλαβρύτων, που συγκεντρώνει ένα μεγάλο πλήθος επισκεπτών, όλη την διάρκεια του έτους αλλά κυρίως τους χειμερινούς μήνες, λόγω του χιονοδρομικού κέντρου.

Γενικά το κτήμα κερδίζει τον επισκέπτη καθώς πρόκειται για μια περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, με φυσικές ομορφιές όπως το Φαράγγι του Βουραϊκού, η λίµνη Τσιβλού και τα Σπήλαια Λιµνών. Φυσικά στην όλη εικόνα σηµαντικό ρόλο διαδραµατίζει και το τρένο του οδοντωτού σιδηρόδροµου που πραγµατοποιεί την διαδροµή από το Διακοπτό µέχρι τα Καλάβρυτα ακολουθώντας το φαράγγι.

Πολύ κοντά στο κτήµα, η Μονή Μέγα Σπηλαίου είναι ένα ακόµα σηµείο ενδιαφέροντος της περιοχής, που συγκεντρώνει πολλούς πιστούς αλλά και λίγο µακρύτερα η Μονή Αγίας Λαύρας, θυµίζει την ελληνική επανάσταση και φυλάσσει την πρώτη σηµαία του Ελληνικού Έθνους, το Λάβαρο της Επανάστασης. Στην ευρύτερη περιοχή διάφοροι παραδοσιακοί οικισµοί, όπως η Ζαχλωρού και η Κερπινή, έχουν αξιόλογα παραδείγµατα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, άξια αναφοράς.

Ο αμπελώνας
Η έκταση ανήκει στη Μονή Μέγα Σπηλαίου. Από το 1550 υπάρχουν επίσημα αναφορές για την ύπαρξη του μοναστηριακού αμπελώνα. Το μετόχι και οινοποιείο ως κτίσμα με την προσθήκη κοιτώνα και ξωκλήσι, χρησιμοποιείτο από τους μοναχούς για την καλλιέργεια και τον τρυγητό των σταφυλιών. Ο μούστος στη συνέχεια μεταφερόταν με μουλάρια ως το Μέγα Σπήλαιο όπου στο περίφημο υπόγειο κελάρι του μεταγγιζόταν σε βαρέλια 500lt.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σταμάτησε η καλλιέργεια του κτήματος λόγω της σταδιακής αποχώρησης των μοναχών και της έλλειψης φροντίδας. Η αναµπέλωση του εγκαταλελειμμένου αμπελώνα έγινε το 1999 µε μακροχρόνια μίσθωση από την εταιρεία Cavino, η οποία παράγει και το κρασί Μέγα Σπήλαιο, από τον αμπελώνα του κτήματος.

Ο ενιαίος αμπελώνας είναι 100 στρεμμάτων και περιλαμβάνει τις εξής ποικιλίες: Λαγόρθι, Ασύρτικο, Riesling, Ροδίτη Μαύρο Καλαβρυτινό, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Syrah, Ξηρή Μαυροδάφνη και Merlot.
Η πρόσβαση γίνεται από την επαρχιακή οδό που οδηγεί στα Καλάβρυτα, μέσω ενός μέτριας βατότητας δρόμο. Προσεγγίζοντας το κτήμα, το τοπίο ανακαλύπτεται σταδιακά στον επισκέπτη, κεντρίζοντας αμέσως το ενδιαφέρον, με την ιδιαιτερότητα του. Αποτελεί μια παύση, μία εξαίρεση, μέσα σε μία κατά τα άλλα δασική περιοχή. Το πλούσιο ανάγλυφο, οι θεάσεις και οι οπτικές φυγές συμβάλουν σε μια συνεχή ανακάλυψη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει στα βορειοδυτικά του κτήματος, η απίστευτη πανοραμική θέα προς το φαράγγι του Βουραϊκού.

Συνθετική ιδέα
Βασική ιδέα είναι η απομάκρυνση του νέου κτίσματος από τα υπάρχοντα και η δηµιουργία µιας πλατείας, κεντρικά όλων των λειτουργιών. Στον χώρο αυτόν δεσπόζει ένας µεταλλικός πύργος που παρέχει στον επισκέπτη πανοραµική θέα σε όλο τον αµπελώνα. Το νέο κτήριο περιλαµβάνει τη γραµµή παραγωγής και την καφετέρια, ενώ στα υπάρχοντα κτήρια λειτουργεί ένα πωλητήριο οίνου και τοπικών προϊόντων και ένα µικρός εκθεσιακός χώρος για την παραγωγή του κρασιού. Κύριος στόχος ήταν η ένταξη στο τοπίο και η εναρµόνιση µε το περιβάλλον, γι' αυτό και το νέο κτίσµα είναι βυθισµένο στο έδαφος και καλύπτεται από φυτά που ευδοκιµούν στην περιοχή. Η σταδιακή βύθιση στο έδαφος, µε την χρήση της ράµπας εισόδου και 3 διαφορετικών επιπέδων επιτυγχάνει αρχικά την ισοβαρική γραµµή παραγωγής αλλά δίνει και στον επισκέπτη την αίσθηση της συνεχούς κατάβασης, µέχρι να ανακαλύψει ξανά τον αµπελώνα, στον χώρο της γευσιγνωσίας, όπου ξεκινάει και η διαδροµή µέσα στο τοπίο.

Το τοπίο, σηµαντικό στοιχείο στην όλη σύνθεση, δέχεται ήπιες παρεµβάσεις µε πορείες και σηµεία στάσης, µε υλικά όπως πατηµένο χώµα, corten, ξύλο, καταλήγοντας στο παρατηρητήριο µε πανοραµική θέα στο φαράγγι.

Υπάρχοντα κτίρια
Τα δύο υπάρχοντα κτίρια βρίσκονται στα δυτικά του κτήµατος, µε πανοραµική θέα σε όλο τον αµπελώνα, σε άµεση γειτνίαση και σε µια υψοµετρική διαφορά της τάξης των δύο µέτρων. Όπως αναφέραµε τα κτίρια χρησιµοποιούντο από τους µοναχούς για την παραγωγή του κρασιού. Το κτίριο Α είναι λίθινη, διώροφη κατασκευή, και περιλαµβάνει στο ισόγειο τα πατητήρια και στον όροφο την κατοικία του υπεύθυνου µοναχού για την καλλιέργεια του κτήµατος. Το κτίριο Β αποτελείται από δύο κτίσµατα, ένα µικρό εκκλησάκι στην ανατολική πλευρά και σε άµεση επαφή, ένα διώροφο κτίσµα, όπου το ισόγειο πιθανότατα αποτελούσε κάποιο είδος αποθήκης, ενώ στον όροφο υπήρχε η κατοικία του επιστάτη.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.