(149.13) Χωρικές μετεγγραφές

Φοιτητές : Αλεξάκη Ιωάννα, Πολίτη Γεωργία
Επιβλέπων καθηγητής: Ζαβολέας Γιάννης
Επιστημονικός σύμβουλος: Ντάφλος Κώστας
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία Παρουσίασης: 28/6/2013

Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο κομμάτι του χείμαρρου Χάραδρου, που εντοπίζεται  300m δυτικά της εισόδου «Κωστή Παλαμά»  του Πανεπιστημίου Πατρών.

Εστιάζουμε σε αυτή την περιοχή του Χάραδρου γιατί αναγνωρίζουμε εκεί, πιο συμπυκνωμένες, τις ποιότητες που μπορούμε να αποδώσουμε στο Χάραδρο στο σύνολο του : ένας μη σχεδιασμένος χώρος χωρίς συγκεκριμένο προγραμματικό περιεχόμενο, που έχει προκύψει ως το υπολειμματικό αποτέλεσμα της διαδικασίας του σχεδιασμού, ένα διάκενο. Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η Βάνα Τεντοκάλη, το διάκενο είναι ένας «Ανολοκλήρωτος Χωρικός δίαυλος» στον αστικό ιστό, με απελευθερωτική δυναμική.

 

 

Δύο συνδεδεμένες έννοιες, αυτή της θέσης (positionality) και του μηχανισμού της μετάφρασης (mechanism of translation), προτείνονται από την J. Boys για να θέσουν έναν προβληματισμό ως προς την διαδικασία απόδοσης νοήματος στην αρχιτεκτονική μορφή. Η έννοια της θέσης (positionality) σκοπεύει να κάνει ορατές τις διαφορετικές θέσεις των συμμετεχόντων στη διαδικασία του «κτίζειν», ενώ η έννοια «μηχανισμοί μετάφρασης», σημαίνει την ανάλυση των διαδικασιών μέσω των οποίων, οι διαφορετικές θέσεις σε ειδικά περιβάλλοντα μετασχηματίζονται σε ειδική μορφή.[1] Η προσέγγιση των «διαφορετικών θέσεων», θα μπορούσε να επιτρέψει την ανάπτυξη μιας «πολιτικής» για το σχεδιασμό, ανοιχτής στις διαφορετικές «σημασίες» τόσο των υλικών όσο και των φανταστικών αφηγήσεων της πραγματικότητας.[2]

Αναγνωρίζοντας το Χάραδρο ως υπολειμματικό χώρο, και με την προσέγγιση των πολλαπλών  θέσεων αντλούμε μεθοδολογικά εργαλεία για την ανάλυση της περιοχής σε 3 επίπεδα (θέσεις):

1. Kαταγραφή αυτοσχέδιων χρήσεων.

2. Δημιουργία φανταστικής αφήγησης (ανασυνθέτουμε υπολείμματα ύδρευσης - αχρηστεμένα ή μερικώς εν ενεργεία - υποθέτοντας ένα σενάριο σύνδεσης).

3. Ανάλυση του site όπου αναρτώνται οι κινητοποιήσεις κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.

 

 

Εστιάζουμε στον τρόπο που οι αυτοσχέδιες χρήσεις «ενεργοποιούν» τα τέσσερα αντικείμενα κατασκευάζοντας με αυτό τον τρόπο χωρικές μετεγγραφές του τόπου.

 

 

Παράγουμε τη δική μας αφήγηση για τον τόπο, κατασκευάζοντας ένα φανταστικό μηχανισμό, που αποτελεί και ο ίδιος μια χωρική μετεγγραφή του τόπου. Σε αναλογία με τις αυτοσχέδιες χρήσεις που καταγράψαμε, οι οποίες είναι ασχεδίαστες, μη κανονικές, χρησιμοποιούμε έτοιμα βιομηχανικά αντικείμενα τα οποία μετατρέπουμε δίνοντάς τους ένα καινούριο νόημα. Αντιστοιχίζουμε τον τρόπο λειτουργίας τους, με τον τρόπο που οι χρήστες «λειτουργούν» τα 4 ευρήματα και τα συνδέουμε με βάση τη διάταξη των ευρημάτων στο φυσικό τόπο. Μπορούμε να δούμε την κατασκευή σαν μια «αφηρημένη μηχανή» με μια εσωτερική λειτουργία αποσπασμένη από κάποια ειδική χρήση.[3] Σαν ένα υλικό διάγραμμα, στο οποίο οι συνδέσεις μπορούν να λειτουργήσουν σαν «δυνητικά σημεία» εμφάνισης «υπερτιθέμενων» αφηγήσεων[4]. Προσπαθεί να βρει τρόπους προσέγγισης του τόπου, συγκεντρώνει τον τόπο και ανακλά επιμέρους στοιχεία από τα διαφορετικά επίπεδα οικειοποίησής του. Ο μηχανισμός δεν μπορεί να ειδωθεί αυτόνομα:  μαζί με τον τόπο, τα επίπεδα οικειοποίησης που καταγράψαμε και αυτά που μπορεί να γραφούν σε επόμενο χρόνο, μπορούν να ειδωθούν σαν ένα συνεχές.

 

 

Σε τρίτο επίπεδο ασχοληθήκαμε με  το  site xaradros.wordpress όπου κοινοποιείται ο διάλογος σχετικά με την πρόθεση της ΔΕΥΑΠ και των δημοτικών αρχών να δημιουργηθεί στο Χάραδρο σταθμός υποδοχής και επεξεργασίας βοθρολυμάτων. Βρίσκουμε στην ακολουθία των δημοσιευμάτων 2 αδιέξοδες συνδέσεις προς άλλες ιστοσελίδες. Προσεγγίζοντας το site με χωρικούς όρους, βλέπουμε τις συνδέσεις σαν ενδιάμεσους χώρους, ανάμεσα σε δύο τόπους/sites - δηλαδή σαν «διάκενα.» Έχοντας χάσει την αρχική τους λειτουργία, μένουν «ανολοκλήρωτοι χωρικοί δίαυλοι», ανοιχτοί  σε χρήση. Ενεργοποιούμε τα σημεία αυτά μετατρέποντάς τα σε ενεργές συνδέσεις που οδηγούν στις δικές μας διαδικτυακές καταχωρήσεις. Με βάση τα 4 σημεία διατυπώνουμε 4 ερωτήματα, με αφετηρία τον τρόπο λειτουργίας των τεσσάρων αρχικών ευρημάτων από τους χρήστες. Απαντώντας ο χρήστης επηρεάζει το περιβάλλον που έχουμε δημιουργήσει, δημιουργώντας μια δικιά της/ του αφήγηση εξελίσσοντας ή πιθανά καταστρέφοντας τη δική μας.

 

 

Ξεκινώντας  από τη διαπίστωση ότι υπολειμματικοί χώροι όπως ο Χάραδρος δεν είναι δυνατό να «ρυθμιστούν» με τα παραδοσιακά σχεδιαστικά εργαλεία, επιχειρήσαμε μια πειραματική προσέγγιση. Επεξεργαστήκαμε μια μεθοδολογία που λαμβάνει υπ όψιν τη συνύπαρξη παρόντος και παρελθόντος, πραγματικού και φαντασιακού σε μία συνέχεια. Ο μηχανισμός σαν μια συμπυκνωμένη προσομοίωση του Χάραδρου, μαζί με τον διαδικτυακό και τον φυσικό τόπο αποτελούν ένα συνεχές αλληλεπικαλυπτόμενων αφηγήσεων που επανεμφανίζουν τον τόπο σε 3 διαφορετικές υλικότητες. Λαμβάνει τα δεδομένα που παρέχουν οι χρήστες ως δυναμικές συνιστώσες που επιδρούν στο σχεδιαστικό αποτέλεσμα, με την έννοια της ενδιάμεσης στάσης σε μια διαδικασία παραγωγής διαφορετικών μορφών. Η μηχανή είναι ένα στιγμιότυπο της συνολικής μηχανής, που είναι τα διάφορα επίπεδα οικειοποίησης του Χάραδρου.  Συνεπώς δεν προτείνεται μια αισθητική επίλυση τέτοιων τόπων, αλλά μια μεθοδολογία κατανόησής τους.

Παραπομπές
[1] Boys, J. [1998], "Beyond metaphors and maps; re-thinking architecture and gender", στο: R. Ainley (επιμ.) New frontiers: space, bodies and gender, σσ. 203-217, Λονδίνο: Routledge.
[2] Λαδά Σάσα [2009], "Φύλο και χώρος: Αρχικές προσεγγίσεις και νέα ερωτήματα ή μεταξύ ορατών και αοράτων", στο: Σάσα Λαδά (επιμ.) Μετα - τοπίσεις. Φύλο, διαφορά και αστικός χώρος, σσ. 15-31, Αθήνα: εκδ. futura, σελ. 28.
[3] Ό.π.
[4] Eisenman, Peter [1999], Diagram Diaries, Italy: Thames & Hudson.

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.