152.13 Πολιτιστικό Κέντρο στην Πλατεία Κλαυθμώνος

Φοιτητές:  Μανώλης Βενιεράκης, Θεόφιλος Ζάχος
Επιβλέποντες Καθηγητές: Πάνος Κόκκορης, Θεώνη Ξάνθη, Κωστής Κεβεντσίδης
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Ξάνθης - Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: Ιούλιος 2013

Στην αρχή της διαδικασίας της ανάλυσης προσπαθήσαμε να αφουγκραστούμε τον χαρακτήρα του ευρύτερου ιστορικού κέντρου της Αθήνας μέσω των χρήσεων του, των καθημερινών χρηστών του, και τη συνολική διαμόρφωση του ιστού της πόλης, ιστορικά, πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά. Στόχος μας ήταν λοιπόν ένα κτήριο, που θα μπορούσε να αποτελεί μέρος ενός περίπατου στην πόλη, ένα είδος στεγασμένου δημόσιου χώρου και οι πολιτιστικές χρήσεις θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ένα μέσο κοινωνικοποίησης και συνεύρεσης.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Η διπλωματική εργασία αφορά την μελέτη ενός κέντρου πολιτισμού στην πλατεία Κλαυθμώνος, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Αθήνας, σε κομβικό σημείο ανάμεσα στις πλατείες Συντάγματος, Ομόνοιας, Μοναστηρακίου και την περιοχή του Πανεπιστημίου. Η επιλογή τόσο για το κτηριολογικό  όσο και για την θέση του οικοπέδου έγιναν μετά από την ανάλυση και την ανά-σύνθεση των στοιχείων της ευρύτερης περιοχής του κέντρου. Οι περίπατοι στις γειτονιές της Αθήνας, το περίπλοκο δίκτυο στοών και πεζοδρόμων της περιοχής, τα μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα του ιπποδάμειου σχεδίου της πόλης σε αντίθεση με τον παλιό πολεοδομικό ιστό του ιστορικού τριγώνου και η θέα από τις ταράτσες των κτηρίων προς τους γειτονικούς λόφους της Ακρόπολης και του Λυκαβηττού, ήταν όλα τα στοιχεία που θα φιλτράριζαν τα δεδομένα μας και θα διαμόρφωναν τον χαρακτήρα και το ύφος του κτηρίου.

 

 

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
Η φυσιογνωμία της περιοχής διαμορφώνεται από τις διαφορετικές χρήσεις που συναντώνται εντός της: α) χρήσεις εμπορίου, τόσο υπερτοπικού, όσο και εξειδικευμένου, β) χρήσεις εργασίας και εξυπηρετήσεων, με ιδιαίτερη συγκέντρωση γραφειακών χώρων, τραπεζών και δημόσιων υπηρεσιών, γ) χρήσεις εκπαίδευσης (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο) και πολιτισμού, (κινηματογράφοι θέατρα, εκθεσιακοί χώροι), αλλά και δ) χρήσεις αναψυχής και εστίασης με κύρια λειτουργία τις βραδυνές ώρες. Συνεπώς, οι διαφορετικές χρήσεις της περιοχής μέσα στην ημέρα επηρεάζουν και τις κινήσεις των πεζών που κινούνται στην περιοχή.

Αν περιπλανηθεί κανείς στην ευρύτερη περιοχή θα καταλάβει πολύ γρήγορα την ένταση του χώρου. Έντονη κυκλοφορία, υψηλά κτήρια, συνεχή μέτωπα,  μεγάλοι δρόμοι, έντονη κινητικότητα πεζών, οχλοβοή. Όλα αυτά απαντιούνται και γύρω από την πλατεία Κλαυθμώνος. Μια ιδιαίτερη πλατεία του κέντρου, με αρκετό πράσινο, αλλά με μειωμένη δραστηριότητα σε σχέση με τις όμορες πλατείες, Καρύτση και Αγ. Θεοδώρων.

 

 

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Η οπτική φυγή, από την οδό Σταδίου μέχρι και την πλατεία Καρύτση, λόγω του ανοίγματος της πλατείας Κλαυθμώνος και του αδόμητου ακόμη οικοπέδου, καθώς και η στροφή του πολεοδομικού ιστού, οδήγησαν αβίαστα στην διατήρηση και ενίσχυση αυτής της προοπτικής. Στόχος μας ήταν ο διαγώνιος άξονας να μην παραμείνει μόνο σε οπτικό επίπεδο, αλλά να μεταφερθεί στο έδαφος ως περιπατητική διαδρομή και να εξελιχθεί σε κτηριακό σύνολο.

ΠΡΟΤΑΣΗ
Η έλλειψη εγκάρσιων προσβάσεων στην πλατεία Κλαυθμώνος, η έμμεση περιπατητική σύνδεση με τα όμορα οικοδομικά τετράγωνα καθώς και η ύπαρξη των ραμπών του υπόγειου χώρου στάθμευσης της πλατείας αποκόπτουν την ομαλή κυκλοφορία του πεζού και την ανεμπόδιστη χρήση της πλατείας.

Σε πολεοδομική κλίμακα προτείνουμε λοιπόν τη διαγώνια ένωση Πλατείας Κλαυθμώνος και Πλατείας Καρύτση διαμέσου του οικοπέδου. Πιστεύουμε πως με τη δημιουργία του περάσματος ανάμεσα στις δύο πλατείες, ανατροφοδοτείται η ζωή της περιοχής, καθιστώντας την ανάπλαση του οικοπέδου ενεργό συμμέτοχό της.

Σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου, το οικόπεδο συνορεύει με το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών, τον φιλολογικό σύλλογο Παρνασσό και τους Κινηματογράφους Αττικόν και Απόλλων. Προτείνεται λοιπόν η συνεργασία μεταξύ των οργανισμών με τη δημιουργία ενός ενιαίου πολιτιστικού πόλου και η διαμόρφωση του ακαλύπτου χώρου με την ενοποίηση των οριοθετημένων υπαίθριων χώρων των κτισμάτων στα πρότυπα του ενεργού οικοδομικού τετραγώνου.

 

 

KTΗΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
Το κτήριο ουσιαστικά διαρθρώνεται σε τρείς αυτόνομες λειτουργικές ενότητες: α) στον υπόγειο χώρο, όπου βρίσκεται η αίθουσα προβολών και ο χώρος των περιοδικών εκθέσεων, β) στο διευρυμένο ημιυπαίθριο χώρο του ισογείου με τα εργαστήρια και γ) στον κύριο κλειστό όγκο του κτηρίου, όπου χωροθετείται το σύνολο των χώρων της βιβλιοθήκης.

Συνεκτικός ιστός ανάμεσά τους και το σημαντικότερο στοιχείο για ολόκληρη τη σύνθεση αποτελεί η συνεχής ανοδική κίνηση, έτσι ώστε η πορεία μέσα από το σώμα του κτηρίου να μπορεί να γίνεται αβίαστα. Να μεταγραφούν δηλαδή μέσα στην πρόταση οι εναλλαγές διαδρομών μέσα στην πόλη, μέσω γρήγορων και αργών κινήσεων, κύριων και δευτερευουσών μονοπατιών, στεγασμένων και υπαίθριων πορειών.

 

 

Έτσι, το πέρασμα λειτουργεί διαμπερώς, αρθρώνοντας πάνω του τις επιμέρους στάθμες του οικοπέδου. Εκατέρωθεν του διαμορφώνεται ένα υπαίθριο αμφιθέατρο σε δύο ενότητες μία ανοδική, ελευθερώνοντας την είσοδο προς τον υπόγειο χώρο και την κύρια άνοδο, και μία ελαφρώς υποβαθμισμένη. Η πορεία εξελίσσεται ανοδικά με σπειροειδή μορφή με τους χώρους των εργαστηρίων να διατάσσονται σε άμεση σχέση με αυτή. Η εξέλιξη της πραγματοποιείται μέσω μεταλλικής ημιυπαίθριας διαδρομής και η κύρια είσοδος του κτηρίου εντοπίζεται στη στάθμη της βιβλιοθήκης. Μέσω διαδοχικών ανόδων ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τον κύριο χώρο ανάγνωσης, τα βιβλιοστάσια, το χώρο απομονωμένης μελέτης και το αναψυκτήριο. Μετά την εσωτερική περιήγηση, η πορεία -υπαίθρια πλέον- καταλήγει στο βατό δώμα, όπου διαμορφώνεται μεταλλικό κερκίδωμα. Εκεί εκπληρώνεται η επιθυμία για ανύψωση, η θέαση της πόλης από ψηλά και η συνειδητοποίηση της θέσης του ατόμου μέσα σε αυτή.

 

 

 

ΥΛΙΚΑ
Λόγω της πολυπλοκότητας του κτηρίου επιλέχθηκε περιορισμένο εύρος υλικών για να τονιστούν οι βασικές συνθετικές γραμμές του. Εμφανές σκυρόδεμα: τόσο για το φέροντα οργανισμό, όσο και για τα στοιχεία πλήρωσης και ελαφριές μεταλλικές κατασκευές: α) η μεταλλική ημιυπαίθρια πορεία προς την είσοδο του κτηρίου στη στάθμη του πρώτου ορόφου β) περσίδες για την προστασία των υαλοστασίων από το δυσμενή δυτικό προσανατολισμό γ) μεταλλικό διαμπερές πλέγμα για την οριοθέτηση και ολοκλήρωση της γωνίας του οικοδομικού τετραγώνου.

 

 

Στόχος μας ήταν η δημιουργία  ενός ευέλικτου και πολυλειτουργικού χώρου, όπου θα μπορούσε να γίνει τόπος συνάθροισης και συναναστροφής τόσο για τον κάτοικο όσο και για τον επισκέπτη. Ο τρόπος σχεδιασμού δίνει αφορμή για συμμετοχή στη ζωή αυτού του οργανισμού ως μέρος της καθημερινότητας, καθιστώντας τον, ενεργό μέλος των δημόσιων χώρων της πόλης.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.