171.13 Δια-πλέκοντας στο υδάτινο όριο των Ιωαννίνων

Φοιτήτρια: Παρασκευοπούλου Ασημίνα
Επιβλέπων καθηγητής: Παπαϊωάννου Αναστάσιος
Συμβουλευτικό έργο: Παγώνης Αθανάσιος, Τσακανίκα Ελευθερία
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 18/07/2013

Σύντομη περιγραφή: Συνθετική πρόταση δημιουργίας Κέντρου Παραδοσιακών Επαγγελμάτων στο παραλίμνιο μέτωπο των Ιωαννίνων. Εργαστήρια ψαθοπλεκτικής, καρεκλοποιίας και ξυλογλυπτικής ενταγμένα μέσω του συστήματος της πλέξης στο τοπίο δημιουργούν ένα μικρόκοσμο στην περιοχή, ένα σύγχρονο χαγιάτι.  

 

(πλαϊνή μικρή φωτογραφία τίτλου διπλωματικής εργασίας)

 

Η διπλωματική αυτή εργασία έχει ως στόχο να φέρει στην επιφάνεια προβληματισμούς, σκέψεις και ανησυχίες για τη σχέση των πόλεων με το ιστορικό παρελθόν τους και τη σύγχρονη ανάπτυξή τους. Συγκεκριμένα, αντικείμενο της εργασίας αποτελεί ο σχεδιασμός ενός Κέντρου Παραδοσιακών Επαγγελμάτων στο παραλίμνιο μέτωπο της πόλης των Ιωαννίνων. Η ανάγνωση της ιστορίας και πολεοδομικής εξέλιξης της πόλης σε συνδυασμό με την παρατήρηση πως στην περίοδο κρίσης την οποία διανύουμε συντελείται στροφή προς τις γενέτειρές μας πόλεις, ενώ η από - στροφή προς τον αστικό τρόπο ζωής γίνεται περισσότερο εμφανής, καθόρισαν και την επιλογή του τόπου. Στα πλαίσια αυτής της τάσης και ανάγκης για επιστροφή στις πρωτογενείς αξίες, μέσω της οικολογικής ευαισθητοποίησης, επιχειρείται ένας αρχιτεκτονικός πειραματισμός με στόχο τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση και την παράδοση, της πόλης με το υδάτινο στοιχείο, του αστικού τοπίου με το φυσικό περιβάλλον.

Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Τα Ιωάννινα, χτισμένα στις όχθες της λίμνης Παμβώτιδας, κάποτε ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα εργαστηριακής χειροτεχνίας και εμπορίου στο νοτιοδυτικό τμήμα της Βαλκανικής χερσονήσου, έρχονται στο σημερινό ελλαδικό τοπίο να επανακτήσουν τον κομβικό τους ρόλο. Χαρακτηριστικά ταυτολογικά στοιχεία της πόλης αποτελούν το κάστρο, το ιστορικό κέντρο εκτός των τειχών, η λίμνη.

ΤΟ ΥΔΑΤΙΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
Η παραλίμνια διαδρομή ειδικά διαμορφώνει διαφορετικά σκηνικά, ποιότητες χώρων, δοχεία φιλοξενίας της ζωής των κατοίκων της πόλης. Το αστικό περιβάλλον έρχεται και συναντά το φυσικό σε ένα όριο συνεχώς μεταβαλλόμενο. Περνώντας το μώλο, η  παραλίμνια διαδρομή, καταλήγει σε αδιέξοδο. Αυτό το σημείο, όπου η συνέχεια του παραλίμνιου περιπάτου διαταράσσεται, το «τέλος» της διαδρομής, επιλέγεται για τη τοποθέτηση του κέντρου. Η περιοχή παρέμβασης, με την οριζόντια τοπιογραφία της, συνομιλεί με τη φύση και το στοιχείο του νερού, ενώ βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης.

 

 

Το υδάτινο στοιχείο σε συνδυασμό με την παράδοση και τις μνήμες - παλαιότερα ο οικισμός Μάτσικα, πλησίον της περιοχής, ήταν ψαροχώρι - καθορίζει και την ειδική χρήση του κέντρου. Ξεχωρίζουν τα παραδοσιακά επαγγέλματα που σχετίζονται άμεσα με τη λίμνη - αυτά τα οποία χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη τα καλάμια. Επιλέγονται τα καλάμια για την παραγωγή των προϊόντων, αφού βρίσκονται σε αφθονία στο φυσικό τοπίο και θεωρείται ότι η χρήση τους θα βοηθήσει στην επαναφορά της οικολογικής ισορροπίας της λίμνης. Η λίμνη χαρακτηρίζεται ευτροφική, με έντονα προβλήματα ρύπανσης. Εργαστήρια ψαθοπλεκτικής, καρεκλοποιίας και ξυλογλυπτικής έρχονται να δημιουργήσουν ένα μικρόκοσμο στην περιοχή, ένα σύγχρονο χαγιάτι.

Η γνώση της παράδοσης, η εκμάθηση της τέχνης και η παραγωγή του προϊόντος πλέκονται μεταξύ τους, δημιουργώντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ύπαρξη ενός χώρου όπου η ενημέρωση σε συνδυασμό με την ανάγκη για έκφραση μπορούν να φιλοξενηθούν.

Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΛΕΞΗΣ
Η σύνθεση διαμορφώνεται με στόχο η οργάνωση, αλλά και η μορφή να εκφράζει το περιεχόμενο των λειτουργιών οι οποίες στεγάζονται. Το νερό, τα καλάμια, η πλέξη αποτελούν πρωταρχικά στοιχεία ενδιαφέροντος και αναφοράς των τεχνιτών, των επισκεπτών, των περιπατητών.

 

 

Η πλέξη οργανώνει το κενό και το πλήρες, καθώς το στημόνι και το υφάδι αποκτούν οντότητα στη σύνθεση. Τα δύο στοιχεία, στημόνι και υφάδι, μέσω του πλεξίματος συνθέτουν το χώρο και ορίζονται δύο κατευθύνσεις οι οποίες συναντιόνται κάθετα μεταξύ τους. Το σύστημα που δημιουργείται χαρακτηρίζεται από την κανονικότητα του κανάβου, από την απόλυτη χωρικά γεωμετρική έκφρασή του. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται ωστόσο στον ενδιάμεσο χώρο που υπάρχει μεταξύ των στοιχείων, το κενό το οποίο επιτρέπει στο σύστημα να λειτουργεί.

Το αφαιρετικό μοντέλο της πλέξης δίνει τις προϋποθέσεις για την ένταξη του κέντρου στο τοπίο. Το σύστημα αυτό εκφράζεται πλέον μέσω των στεγάστρων, τα οποία γεννιούνται από το έδαφος ως μία γραμμή, ως μία αναδίπλωσή του, και μέσω των στοών, οι οποίες ορίζουν την δημόσια κίνηση, αλλά και την κατάληξη της πορείας στη δημόσια πλατεία με το δέντρο τοπόσημο της περιοχής.

Οι χώροι που φιλοξενούν τα εργαστήρια, τους ξενώνες, το πωλητήριο και τη βιβλιοθήκη οργανώνονται ισόγεια, ανεξάρτητα σε ένα δεύτερο σύστημα τοιχίων κάτω από τα στέγαστρα. Το παιχνίδι της ολίσθησης των τοιχίων διαχωρίζει το εσωτερικό από το υπαίθριο, το ιδιωτικό από το δημόσιο, το αστικό από το φυσικό. Οι κλειστοί χώροι λειτουργούν στο ελάχιστο στεγασμένο, προστατευμένο από τις καιρικές συνθήκες χώρο, αφού οι χρήσεις οι οποίες φιλοξενούνται αφορούν κυρίως σε υπαίθριες δραστηριότητες.

 

 

Τα υλικά που επιλέγονται είναι το ξύλο και η πέτρα. Το ξύλο, ένα φυσικό υλικό, στηρίζει και επικαλύπτει τα στέγαστρα. Η ξύλινη κατασκευή, η οποία «ίπταται» από το έδαφος αναγνωρίζεται στην όψη της ως μία γραμμή. Η πέτρα δίνει την υφή της στα τοιχία αποτελώντας συνέχεια του εδάφους, χωρίς να υπερβαίνουν σε ύψος τα 4.5 μέτρα.

 

 

Η γραμμική πορεία που ακολουθείται από τη συλλογή της πρώτης ύλης των καλαμιών της λίμνης, μέχρι και την παραγωγή του προϊόντος γίνεται φανερή στην καρδιά του κέντρου, υπογραμμίζοντας αυτή τη διαδρομή όχι μόνο χωρικά, αλλά και νοητικά. Μία πορεία που εξελίσσεται στο παρόν με άμεσες αναφορές στο παρελθόν, αλλά έχοντας πάντα ως γνώμονα το μέλλον.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.