183.13 Through smoky waters

Φοιτητική ομάδα: Ευθυμία Λιλή, Αθηνά Χαραλαμπίδου
Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Στυλιανή Λεφάκη
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης | Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: Σεπτέμβριος 2013

Η συγκεκριμένη διπλωματική, επιχειρεί την επαναπροσέγγιση συνθετικά, αστικά, κατασκευαστικά, αλλά και κοινωνικά, μιας ιδιόμορφης περιοχής της Καβάλας, που φιλοξενεί θραύσματα της ιστορίας της πόλης, όπως οι καμάρες, η καπναποθήκη ή το καρνάγιο, διακριτά ίχνη μιας πολεοδομικής και κοινωνικής εξέλιξης που έπαψαν να βρίσκονται σε διάλογο, τόσο μεταξύ τους όσο και με την πόλη.

Στην υπό μελέτη περιοχή, παρατηρούνται εξαιρετικά στοιχεία της πλούσιας ιστορίας της πόλης, καθώς και ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία της αστικής της οργάνωσης. Σήμερα παρουσιάζεται εικόνα εγκατάλειψης και αποσάθρωσης, με εξαίρεση  το μεσαιωνικό υδραγωγείο, κατασκευή του 16ου αιώνα, που αποτελεί ισχυρό τοπόσημο της πόλης.    Τα ρεύματα εισόδου και εξόδου του εθνικού δικτύου διχοτομούν την περιοχή μελέτης  και αποκόπτουν το μεγαλύτερο τμήμα της από το γειτονικό πολεοδομικό ιστό, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ως αστική νησίδα με έντονα προβλήματα προσβασιμότητας.

 

 

Η μικρή κλίμακα, η ανάμιξη των χρήσεων και η άμεση σχέση με τη ζωή του δρόμου αποτελούν  τα κύρια στοιχεία του συγκροτήματος των 6 κτιρίων, ενός ιδιόμορφου μοντέλου αστικής κατοίκησης το οποίο αντανακλά τις παραγωγικές, κοινωνικές και οικονομικές δομές της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας.

Η πόλη συνεχίζει, μετά το 1970, να αναπτύσσεται συσωρευτικά από πολλές, μικρής κλίμακας ανοικοδομήσεις που έχουν ως οικοδομική αρχή την πολυκατοικία.  Στην περίπτωση μας, έχουμε 3 κτίρια, 2 τριώροφες πολυκατοικίες και  μια αποθήκη με διπλό ύψος ορόφου, που ομογενοποιούνται στα όρια του οικοδομικού τετραγώνου, δίνοντας την εντύπωση ενός συμπαγούς όγκου. Ο όγκος αυτός αποτελεί και το βασικότερο οπτικό εμπόδιο για τη θέαση της καπναποθήκης από το παραλιακό μέτωπο.

 

 

Βασικός στόχος για τη διαμόρφωση της υπό μελέτη περιοχής είναι η αξιοποίηση και η ανάδειξη τόσο των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών δεδομένων του τόπου, όσο και των ιδιαίτερα σημαντικών διατηρούμενων ιστορικών στοιχείων του.  Στόχος δεν είναι η δημιουργία ενός άλλου μνημείου σε ένα χώρο, που ήδη μαρτυρεί την ύπαρξη πολλών πρότερων ζωών αλλά η δημιουργία ενός δυναμικού στοιχείου, μιας διαδρομής, που θα  επιτρέπει την ανάγνωση του τόπου από διαφορετικές οπτικές γωνίες, θα εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες, και θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή  σε κοινωνικές δράσεις , στο ξεδίπλωμά της.

Κέντρο βάρους  της πρότασης αποτελεί η καπναποθήκη, σημείο συνάντησης ενός αστικού κύματος που κατευθύνεται από την πόλη και ενός άλλου, της θάλασσας, που αποτελεί το ισχυρό της όριο. Η παρεμβολή αυτή του «σήμερα», επεμβαίνει στα αντικείμενα του «χτες» που λειτουργούν ως ξενιστές για εκείνη. Δανείζουν στοιχεία της λειτουργίας τους, αλλά και επηρεάζονται από την παρουσία τους σε αυτά.

Κεντρικός άξονας σύνθεσης αποτελεί η δημιουργία μιας επιφάνειας κίνησης η οποία αναπτύσσεται κάθετα με τις καμάρες και αποτελεί τμήμα του νοητού άξονα που συνδέει το υδραγωγείο με το καρνάγιο. Αυτό το ξεδίπλωμα στο χώρο, το τσαλάκωμα της μορφής επιτρέπει μια παράλληλη διάνθιση στο χρόνο, κάνοντας την περιήγηση στην ιστορία να διαρκεί περισσότερο.

Μέσα από τις διαφορετικές κλίμακες και μορφές, δημιουργείται η αίσθηση ενός δρόμου, που φανερώνει κοινωνικά επεισόδια -πλατεία, καφετέριες, εκθεσιακούς χώρους, μνημειακές σκάλες- στο ξεδίπλωμά του. Αυτή η διαδρομή, διαγράφει το πρώτο επίπεδο κίνησης, μια τεθλασμένη γραμμή που ενοποιεί τα επί μέρους τμήματα της περιοχής μελέτης, ξεκινώντας από τη βάση της στάθμης του υδραγωγείου, διασχίζοντας το συγκρότημα των 6 κτιρίων και την καπναποθήκη και καταλήγοντας στην επιφάνεια της θάλασσας.

Ενώ, το πρώτο είναι κυρίως επίπεδο κίνησης με συγκεκριμένη κατεύθυνση, το δεύτερο επαναπροσδιορίζει τη σχέση με το επίπεδο του δρόμου, δημιουργώντας μικροπεριβάλλοντα, που περιλαμβάνουν ελεύθερες κινήσεις και περιοχές στάσεις,  συνδέσεις με τις γύρω περιοχές κατοικίας, ακολουθώντας την κλίση του εδάφους.

Σημαντικά σημεία αυτής της θραυσματικής κορδέλας, αποτελούν οι απολήξεις της, το αμφιθέατρο και τo παρατηρητήριο- πλατφόρμα, που δημιουργούν νέες συνθήκες θέασης, των δύο αυτών, ισχυρών ορίων.

 

 

Συγκρότημα 6 κτιρίων - Πολυκατοικίες
Στόχος της σχεδιαστικής μας πρότασης, αποτέλεσε η αποσαφήνιση του κοινωνικού τους ρόλου, η δημιουργία δυναμικών σχέσεων  μεταξύ τόπου και ανθρώπου. Προτείναμε την μίξη χρήσεων, ώστε να αποφευχθεί η ερήμωση της περιοχής κατά η διάρκεια της μέρας και για να τονιστεί η συνοχή με τη γύρω περιοχή που έχει ξεκάθαρα οικιστικό χαρακτήρα. Πρώτη σχεδιαστική κίνηση αποτέλεσε η συνέχιση της πολιτιστικής διαδρομής που «παρασιτώντας» στο πρώτο επίπεδο του συγκροτήματος επηρεάζει τη χρήση του σημειακά, δημιουργώντας τις συνθήκες ακόμα και για ένα διαφορετικό μουσείο πόλης.

Το τμήμα του ορόφου, που απομακρύνεται από τη «πορεία», μετατρέπεται σε κατοικία, η οποία διατηρεί την ιδιωτικότητα της, μέσα από ένα σύστημα μετακινούμενων σκιάστρων που από τη μία δίνουν μια αίσθηση μεταβολής των όψεων και από την άλλη επιτυγχάνουν τη συνοχή του συνόλου. Στο ισόγειο διατηρείται ο εμπορικός χαρακτήρας που προϋπήρχε.

Με δεδομένο πως  η πολυκατοικία βρίσκεται σε χρήση, η πρόταση κινήθηκε σε ένα πλαίσιο διαμόρφωσης της όψης, ώστε να γίνει «ήρεμος» αυτός ο συμπαγής όγκος , αφήνοντας το μνημείο να αποκαλυφθεί από πίσω.  Η όψη αναδιαμορφώθηκε ενιαία και αδιαίρετη, συνδυάζοντας συμπαγή στοιχεία, προεξοχές στον όγκο του κτιρίου, υαλοστάσια και ξύλινες περσίδες, δίνοντας την εντύπωση «πάζλ» που τα κομμάτια του έχουν σκόπιμα αναμειχθεί.

Η διαδρομή εδώ εξερχόμενη από την καπναποθήκη, δημιουργεί μια στοά,  αφήνοντας να αναπτυχθούν σημεία στάσης, συνάντησης καθώς και υπηρεσίες με έντονα κοινωνικό χαρακτήρα.  Άλλη συμπεριφορά έχει επίσης η θραυσματική επιφάνεια και σε σχέση με την κατακόρυφη ανάπτυξη της πολυκατοικίας. Δημιουργεί μια πύλη για τη διαδρομή που έρχεται από τη θάλασσα. Υιοθετεί έντονα στοιχεία της λειτουργίας της πολυκατοικίας, προσαρμόζεται σε αυτά, εξυπηρετώντας ανάγκες, σκίαση, φύτευση διαταράσσοντας μορφολογικά το κτίσμα στα σημεία επαφής.

 

 

Καπναποθήκη
Η καπναποθήκη αντιμετωπίζεται, ως ένας ζωντανός οργανισμός που έχει τη δυνατότητα να μετασχηματιστεί και να επανενεργοποιηθεί, όντας μέσο επανασύνδεσης της πόλης με το παρελθόν και τις μνήμες της. Οι νέες χρήσεις επιλέγονται με βάση την αναγνώριση έλλειψης χώρων σε επίπεδο πολιτισμού , αλλά και σε επίπεδο εκτόνωσης και αναψυχής σε μια περιοχή όπου η απουσία τους  είναι  επώδυνη για τα κοινωνικά στρώματα που την κατοικούν. Με την πεποίθηση ότι θα έπρεπε να αφορά όλη την πόλη, , η πρόταση περιλαμβάνει εκτεταμένους χώρους μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων, εικαστικά εργαστήρια, βιβλιοθήκη- αναγνωστήριο, αίθουσες προβολών, studio τεχνών ήχου και εικόνας, cafe- αναψυκτήριο, χώρους φιλοξενίας.

Η χωροθέτηση των χρήσεων, ακολουθεί τη λογική του διαχωρισμού σε δημόσιο και ιδιωτικό, εκμεταλλευόμενοι την διαχωριστική τοιχοποιία, στη μέση του κτιρίου και την υφιστάμενη διαμερισματοποίηση στους  διοικητικούς χώρους. Έτσι, η κεντρική ιδέα ξεκινά με την διατήρηση των δύο χαρακτηριστικών διατάξεων στο εσωτερικό της αποθήκης, αυτή των κλειστών τετράγωνων χώρων και αυτή των ελεύθερων ανοιχτών, που δημιουργούν δύο  διαφορετικές ποιότητες χώρων.

Σημείο αναφοράς αποτελεί η εξέλιξη της διαδρομής στο εσωτερικό της καπναποθήκης,  η οποία εισβάλλει από το δεύτερο όροφο και τον ενοποιεί με τον πρώτο, ελίσσεται στον κάναβο,  δείχνει συνέχειες στον κατακόρυφο άξονα και συσχετισμούς επιπέδων .

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.