ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχες 2013
Φοιτητές : Τάσος Θεοδωρακάκης, Κωνσταντίνος Νικολακόπουλος
Επιβλέπων καθηγητής : Α.Σπανομαρίδης
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Σεπτέμβριος 2013
Β Α Θ Ε Ι Α Λ Α Κ Ω Ν Ι Α Σ
Στην παρούσα εργασία επιχειρούμε να ασχοληθούμε γύρω από το ζήτημα του πώς ο αρχιτέκτονας περιγράφει έναν τόπο, ο οποίος κρύβει ίχνη μύθων θρύλων παραδώσεων αξιών και γεγονότων που πήραν μέρος σε αυτόν. Άλλοτε εμφανή και άλλοτε κρυμμένα , ο αρχιτέκτονας, καλείται να διαχειριστεί την σημασία αυτών των ιχνών με τέτοιο τρόπο ώστε η δική του γραφή να βρίσκεται με αυτά σε μια διαλεκτική σχέση. Μέσα από αυτό προκύπτει μια συνύπαρξη, αυτή του ιστορικού χρόνου-του παρελθόντος με τον δικό μας χρόνο-το παρόν.
Τ Ο Π Ο Σ Κ Α Ι Ο Χ Ρ Ο Ν Ο Σ Τ Ο Υ
Ο ιδιαίτερος τόπος επέμβασης είναι ο εγκαταλειμμένος οικισμός της Βάθειας στην ΝΑ Μάνη. Παγωμένος στον χρόνο, ο οχυρωματικός οικισμός, για τον οποίον οι πηγές μιλούν από τα μέσα του 16ου αι. και έπειτα, είναι οργανωμένος σαν "Ακρόπολη" στην κορυφή ενός λόφου. Θέση που τον ήθελε να προφυλάσσεται από διερχόμενα πλοία καθώς και να επιτίθεται (πειρατές Βαθειάτες).
Ταυτόχρονα, σε μια άλλη κλίμακα, ο οικισμός αποτελείται από ένα σύνολο οικογενειακών συγκροτημάτων (το γένος-σόι είναι το βασικό στοιχείο κοινωνικής οργάνωσης) με αποκορύφωση κάθε φορά τον πέτρινο οικογενειακό πολεμόπυργο (σύμβολο δύναμης της κάθε πατριάς*). Καθένας από αυτούς, εποπτεύει αφενός το πέλαγος, αφετέρου τους υπόλοιπους πύργους του οικισμού. Ο πύργος (φυλάκιο και όχι κατοικία) ήταν απαραίτητος σε καιρούς εσωτερικών διαμαχών (Βεντέτα-Γδικιωμός*).
Στην παρούσα εργασία λοιπόν αντιμετωπίζουμε την Βάθεια ως ένα χρονικό οικόπεδο, μια πηγή διδαχής, και επιχειρούμε: να την περιγράψουμε, να διαχειριστούμε τα ίχνη που βρίσκουμε και τελικά να τα ενσωματώσουμε στο παρόν - ως κομμάτια των πράξεών μας. Εδώ η επέμβαση (νέα γραφή) λειτουργεί προσθετικά. Δεν προσπαθούμε δηλαδή να οργανώσουμε μια γραφή στο χώρο από το μηδέν, αλλά αντίθετα αυτή στηρίζεται και συμπληρώνει τα όσα προϋπάρχουν (ιστορικός χρόνος), δίνοντας κάτι νέο, με τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος να προκύψει ένα άθροισμα που θα αποτελέσει την νέα τοπογραφία της Βάθειας.
ΝΕΑ ΓΡΑΦΗ + ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ = ΝΕΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Ο Τ Ο Π Ο Σ Κ Α Ι Τ Α Ι Χ Ν Η
Η γραφή μας έρχεται να περιγράψει την Βάθεια μέσα από ορισμένα ίχνη που συναντάμε περιμετρικά. Πιο συγκεκριμένα:
1. Η παλιά Βάθεια (αρχική θέση οικισμού) μέσα στην ρεματιά ΒΔ του οικισμού: Παλαιοχώρα.
2. Το ξεμόνι* του Γουλά αποτελούμενο από 8 κτίσματα και έναν πολεμόπυργο
3. Το παλιό μονοπάτι που ένωνε την Βάθεια με τον Γουλά, μέσω της Παλαιοχώρας.
4. Η πλαγιά του Βουνού Α του οικισμού και το σημείο άντλησης της Πέτρας.
5. Η παραλία που λειτουργούσε ως ορμητήριο για τους πειρατές Βαθειάτες: Μέσα Κάποι.
6. Ο χώρος ταφής των Βαθειατών του οικισμού: Νεκροταφείο.
Όλα τα παραπάνω ίχνη λειτουργούν ως εργαλεία για την εξιστόρηση του οικισμού και αποτελούν χώρους των επεμβάσεών μας.
Τ Ο Μ Ο Ι Ρ Ο Λ Ο Ϊ της Β Α Θ Ε Ι Α Σ
Το μανιάτικο μοιρολόι θα λειτουργήσει για μάς ως μέσον για τον τρόπο οργάνωσης και δομής της επέμβασής μας στον οικισμό-ως ιδεόγραμμα των επεμβάσεών μας. Επιλέγουμε αυτό το λαογραφικό στοιχείο ως τον πλέον κατάλληλο τρόπο να περιγράψει κανείς αυτόν τον νεκρό οικισμό, μια παρελθοντική κοινωνία, δεδομένου του ότι στην Περιοχή της Μάνης, το μοιρολόι είναι ο κατεξοχήν τρόπος θρήνου για τον νεκρό.
Η επέμβασή μας οργανώνεται ως εξής:
H Βάθεια αποτελεί το υποκείμενο της αφήγησης, αντικείμενο του θρήνου.
ΒΑΘΕΙΑ = ΝΕΚΡΟΣ
ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ = ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ
Περιμετρικά τοποθετούνται οι επεμβάσεις μας κάθε μια από της οποίες διοιγείται κάτι διαφορετικό για τον οικισμό.
ΙΧΝΗ= ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΑΝΑΜΝΗΣΗΣ
ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ (+ίχνη) =ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΣΤΡΕΣ (εξιστόρηση)
Η νέα τοπογραφία λοιπόν κάνει λόγο για έναν ΝΕΚΡΟ. Συγκεκριμένα την Βάθεια, και ένα σύνολο επεμβάσεων περιμετρικά που εξιστορούν ορισμένες πτυχές της με αφορμή και με βοήθεια συγκεκριμένων ιχνών κάθε φορά.
Η τοπογραφία αφηγείται, ο χρήστης περιπλανιέται και αντλεί στοιχεία για τον οικισμό. Το μοιρολόι τελείται...
Η Ε Π Ε Μ Β Α Σ Η
Η Επέμβασή μας οργανώνεται σε δύο βασικούς θεματικούς άξονες με ίχνη:
Α.ΓΡΑΜΜΗ ΤΟΠΙΟ.
Εδώ η επέμβαση σε συνεργασία με τα ίχνη αφηγείται την διαλεκτική και εξάρτησιακή σχέση της Βάθειας με το τοπίο. Στοιχεία του τοπίου όπως η πέτρα, η θάλασσα και το άνυδρο έδαφος τονίζονται ιδιαίτερα. Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει τα εξείς ίχνη και τις αξιοποιήσεις τους:
1.ΤΟ ΟΡΜΗΤΗΡΙΟ: Επέμβαση στους Μέσα Κάπους (ΠΑΡΑΤΗΡΙΤΗΡΙΟ)
2.ΑΝΑΒΑΣΗ: Επέμβαση στην χαράδρα που οδηγεί στην Βάθεια (ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ)
3.Η ΠΕΤΡΑ: Ανάδειξη του σημείο άντλησης της πέτρας στους πρόποδες του βουνού(ΣΤΕΡΝΑ)
4.ΠΕΖΟΥΛΑ: Επανάχρηση των μισογκρεμισμένων αναλυματικών τοίχων Α του οικισμού (ΑΓΩΓΟΙ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΣΤΕΡΝΑ)
5.Η ΕΙΣΟΔΟΣ: Επέμβαση στην Ν πλαγιά του λόφου της Βάθειας. (ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΕΡΝΑΣ)
Β.ΓΡΑΜΜΗ ΒΕΝΤΕΤΑΣ.
Στον άξονα αυτόν η επέμβαση αφηγείται μια πιο λαογραφική και κοινωνική διάσταση του οικισμού. Περιγράφεται χωρικά η διαδικασία του Γδηκιωμού (Βεντέτας) και προκύπτουν οι επεμβάσεις:
1. ΒΕΝΤΕΤΑ: Επέμβαση στο πυργόσπιτο στο ξεμόνι του Γουλά (ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ)
2. ΤΡΕΒΑ(ανακωχή): Ανάδειξη του γκρεμισμένου οικισμού της Παλαιοχώρας (ΕΛΑΙΟΤΡΥΒΕΙΟ)
3. ΝΕΚΡΟΣ: Επέμβαση στην κεντρική εκκλησία της Βάθεια (ΜΝΗΜΕΙΟ)
4. ΜΝΗΜΗ: Προσθήκη στο εκκλησάκι του Νεκροταφείου (ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ)
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
