(109) Ευέλικτη κατοίκηση

Φοιτήτριες : Ιωαννίδου Ειρήνη - Αιμιλία, Μπάντελη Αμαλία 
Τμήμα Αρχτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Ιούλιος 2009

Κύριος στόχος της διπλωματικής που ακολουθεί υπήρξε η διερεύνηση των ορίων και των μορφών της έννοιας ευελιξία, με αντικείμενο μελέτης μια πολυκατοικία στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, την Αθήνα.

Ο Κεραμεικός αποτελεί μία από της πλέον ενδιαφέρουσες περιοχές της Αθήνας καθώς ο χαρακτήρας του μεταβάλλεται συνεχώς. Αποτέλεσε το σημαντικότερο νεκροταφείο των Αθηνών, στους αρχαίους χρόνους και ένα σπουδαίο κέντρο παραγωγής αγγείων. Στα νεότερα χρόνια, η περιοχή αποτέλεσε μέρος της βιομηχανικής ζώνης. Το εργοστάσιο γκαζιού, το εργοστάσιο παραγωγής μεταξιού καθώς και τα μικρά μονόροφα και δυόροφα κτίσματα που στέγαζαν την εργατική και μικροαστική τάξη, το επιβεβαιώνουν. Με την περαιτέρω απομάκρυνση της βιομηχανίας από το αστικό κέντρο ο Κεραμεικός αντιμετώπισε την εγκατάλειψη και μία υποβάθμιση που επισφραγίστηκε από την κατοίκηση μεταναστών στην περιοχή. Επιστρέφοντας στο σήμερα, η επανακατοίκηση από την μικροαστική τάξη, τα κέντρα ψυχαγωγίας, οι χώροι τέχνης είναι μερικές από τις πιο σημαντικές αναφορές για την προσπάθεια αναβάθμισης της περιοχής η οποία γίνεται ολοένα και πιο αισθητή.

Η ανάγκη της αλλαγής και η διαδικασία αυτής είναι αναπόσπαστα μέρη της ζωής καθενός. Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός εξελίσσεται έτσι οφείλει να εξελιχθεί και ο χώρος στον οποίο αυτός κατοικεί. Οι ανάγκες και οι επιθυμίες του χρήστη είναι αυτές που θα διαμορφώσουν τους χώρους μιας κατοικίας. Το σπίτι είναι το μέρος όπου κάθε άνθρωπος οφείλει να αναπτύξει την μέγιστη ελευθερία που μπορεί. Η πάροδος του χρόνου είναι αναπόφευκτη, ομοίως αναπόφευκτες και λειτουργικά σκόπιμες οφείλουν να είναι και οι αλλαγές που προκύπτουν από αυτήν.

Μια κατοικία ευέλικτη με χώρους των οποίων οι λειτουργίες είναι υπο συνεχή διαπραγμάτευση, χωρίς να υστερούν σε ποιότητα. Ένα σπίτι που συγχρονίζεται και προσαρμόζεται στην αλλαγή που επιφέρει ο χρόνος, η ζήτηση και οι ανάγκες. Σύμφωνα με όλα τα παραπανω, ένα κτίριο που θέλησε να πραγματευτεί και να εντάξει μέσα του τον όρο της μεταβολής και της ευελιξίας δεν θα μπορούσε να βρει καταλληλότερο έδαφος για ανοικοδόμηση από αυτό του Κεραμεικού.

Επιλέχθηκε ένα τυπικό για τα αθηναϊκά πρότυπα οικόπεδο, μικρού εμβαδού, μεσαίο, περιτρυγιρισμένο από μεσοτοιχείες και με πρόσωπο επί της οδού Αγίου Όρους, πλάτους 7 μέτρων.

Την διαδικασία της σύνθεσης διέπουν από την αρχή εως το τέλος οι ακόλουθες βασικές αρχές:

Ο δομικός κάναβος
-τοιχεία τοποθετημένα ανά 6 μέτρα ευνοόντας την δημιουργία λειτουργικών χώρων καθώς και την στατική ικανότητα του κτιρίου

Δύο βασικοί όγκοι
-ο ένας έχοντας τραπέζιο σχήμα,ακολουθεί την κλίση του οικοπέδου, είναι ελαφριάς κατασκευής, στεγάζει το κεντρικό κλιμακοστάσιο.
-ο δεύτερος έχοντας ορθογώνιο σχήμα, εφαπτεται εκατέρωθεν στις όμορες ιδιοκτησίες, είναι βαριάς κατασκευής, φέρει τις κατοικίες.

Ευελιξία
-σε επίπεδο κατόψεων και διαμόρφωση χώρου
-σε επίπεδο όψεων, κλειστού και ανοιχτού
-σε επίπεδο τετραγωνικών και ιδιοκτησίας.

Το κτίριο αναπτύσσεται σε τέσερα επίπεδα, με επιπλέον υπόγειο χώρο στάθμευσης, διαιρώντας σε τρία μέρη τις κοινόχρηστες λειτουργίες αυτού-δύο υπαίθριους χώρους στο ισόγειο εκατέρωθεν του κεντρικού κλιμακοστασίου και ένα ημιυπαίθριο χώρο στο δώμα. Τέλος, η είσοδος στο κτίριο γίνεται από τον δρόμο μέσω μίας «σχισμής» στον βασικό ορθογώνιο όγκο, προκαλείται μία οριζόντια κίνηση από το δήμοσιο στο ιδιωτικό με προορισμό το κλιμακοστάσιο για το διαμερισμό των κατακόρυφων κινήσεων.

Νομικά ορίζονται τρεις ιδιοκτησίες στο κτίριο, τρεις ξεχωριστές κατοικίες. Η πρώτη καταλαμβάνει μέρος του ισόγειου και τον Α' όροφο, η δεύτερη το Β' όροφο και η τρίτη τον Γ' όροφο, αντίστοιχα. Κάθε κατοικία έχει κατά κανόνα ένα χώρο υπνοδωματίου, ένα λουτρό, ένα χώρο κουζίνας και ένα χώρο διημέρευσης. Οι υγροί χώροι (λουτρό-wc και κουζίνα) εφάπτονται στις μεσοτοιχίες, με στόχο την εύρεση παροχής δικτύων στο μοναδικό μη μεταβλητό και τυφλό κομμάτι της κατασκευής. Επίσης καταλαμβάνουν πάντοτε την ίδια θέση σε επίπεδο κάτοψης. Οι χώροι διημέρευσης και ύπνου εναλλάσονται με θέα τον δρόμο ή τον ακάλυπτο υπαίθριο χώρο. Είναι κατασκευασμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε η μεταβολή τους να γίνεται απλά και εύκολα από τον ιδιοκτήτη ή τον εκάστοτε ένοικο. Τέλος, η κάτοψη αποκτά ένα μέρος στο οποίο τα σενάρια, για χρήση και κατά συνέπεια εύρεση ορίων, ανθίζουν. Είναι το μέρος όπου κάθε κατοικία μπορεί να χωριστεί σε δύο επιμέρους ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν μέσα από την παροδο του χρόνου και/ή την αλλαγή των συνθηκών που διέπουν την καθημερινότητα.

Οι χώροι των οποίων η λειτουργία επέτρεπε την μεταβολή ήταν αυτοί με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και απαιτούσαν επιμέρους διερεύνηση όσων αφορά στην δομή τους. Συμβατικά υλικά και τρόποι κατασκευής δεν μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες που δημιουργήθηκαν.

Οι τοίχοι που περιβάλλουν τους χώρους αυτούς είναι κινητοί. Ράγες στην οροφή επιτρέπουν την κίνηση τους και η ιδιαίτερη δομή τους εξασφαλίζει την μόνωση. Είναι εύχρηστοι, δεν απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό για την διαδικασία της μετακίνησής τους, έχουν τρείς μορφές-μία τυφλή, μία που φέρει παράθυρο και μία που φέρει πόρτα.

Σημαντικό θέμα προς επίλυση αποτέλεσε η αντιμέτωπιση των καιρικών συνθηκών σε ένα χώρο που ήταν κλειστός και η μετακίνηση των τοίχων τον μετέτρεψε σε ανοικτό. Αποφεύχθηκε η διαφορά ύψους από τον ένα χώρο στον άλλο μέσω ειδικής σχάρας στην οποία διοχετεύονται τα όμβρια και ενός προφίλ αλουμινίου, ειδικά κατασκευασμένου για την περίπτωση αυτή.

Στην πράξη ένας χώρος υπνοδωματίου μπορεί με μεγάλη ευκολία εαν το απαιτούν οι συνθήκες ή απλά το επιθυμεί ο χρήστης να μετατραπεί σε χώρο με χρήση μπαλκονιού. Η εναλλαγή του «μέσα» με το «έξω» γίνεται εφικτή εξ'ορισμού.

Ορίζοντας το πλαίσιο των επιλογών, με κύριο γνώμονα την δημιουργία μιας κατοικίας καθ'όλα λειτουργικής και με διευρυμένη προσαρμοστικότητα, προτάθηκε ένα καινοτομικό μοντέλο κατοίκησης, με ευρύ περιθώριο εφαρμογής.

Τμήμα Αρχτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Ιούλιος 2009

Φοιτήτριες :
Ιωαννίδου Ειρήνη - Αιμιλία, Μπάντελη Αμαλία 
Υπεύθυνος Καθηγητής : Παπαλεξόπουλος Δημήτρης

Διπλωματικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία