(111) Αποκατάσταση και επανάχρηση της στοάς Τάττη στη Θεσσαλονίκη

Φοιτήτρια : Κωνσταντινίδου Δανάη
Επιβλέπων καθηγητής : κος. Μιχαήλ Νομικός
Ημερομηνία παράδοσης : 10.10.2009
 

Σύντομη περιγραφή 

Η στοά Τάττη, κτισμένη το 1925 στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, χάνεται ανάμεσα στις δύο γειτονικές μεταμοντέρνες πολυκατοικίες. Η διπλωματική εργασία αποσκοπεί στην επανένταξη του ιστορικού αυτού μνημείου στον αστικό ιστό, την ανάδειξή του και την δημιουργική του επανάχρησή του, μέσω εργασιών αποκατάστασης, εκσυγχρονισμού αλλά και μέσω της προσθήκης δύο ορόφων σε αυτή.

Περιγραφή της στοάς

Η στοά Τάττη κτίστηκε από τον κ.Τάττη το 1925 στο οικόπεδο με αριθμό 135/8 της πυρίκαυστης ζώνης. Την μελέτη έκανε η Οικοδομική Εταιρία Νέων Χωρών. Αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους με επιφάνεια ισογείου 209.70 m² και συνολική επιφάνεια 629,1 m² (838.8 m² μαζί με το υπόγειο). Έχει μία κύρια όψη επί της οδού Αγίου Μηνά. Η μορφή της κάτοψης είναι η τυπική περίκεντρη των κτιρίων των εμπορικών στοών. Εδώ ο κεντρικός χώρος έχει σχήμα ορθογωνίου και είναι ανοικτός σε όλο το ύψος του κτιρίου. Καταλήγει σε υπερυψωμένη μεταλλική υαλωτη στέγη. Η στέγαση αυτή είναι κοινή σε κτίρια της ίδιας εποχής, με χρήση εμπορική ή γραφείων και απαντάται συχνά στην ευρύτερη περιοχή. Ομοίως στεγάζεται και το κλιμακοστάσιο.

Η πρόσοψη οργανώνεται σε δύο ζώνες : την ζώνη των καταστημάτων του ισογείου και τη ζώνη των ορόφων που διαχωρίζονται με το μπαλκόνι του ορόφου που καταλαμβάνει όλο το μήκος της πρόσοψης. Ο διάκοσμος των ανοιγμάτων μαρτυρά την επίδραση του αρτ νουβώ.

Η στοά είναι κατασκευασμένη με φέροντα στοιχεία από οπλισμένο σκυρόδεμα, ενώ το μεγαλύτερο πρόβλημα που παρουσιάζει είναι αυτό της στατικής ανεπάρκειας. Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι λιγες και αναστρέψιμες.

Η στοά δεν χρησιμοποιείται πλέον, ούτε στο επίπεδο του ισογείου.

Άποψη της οδού Αγ. Μηνά

Η πρόταση επανάχρησης

Η διαχρονική ανάλυση της ευρύτερης περιοχής έδειξε ότι ιστορικά, η περιοχή φιλοξενούσε το μικροεμπόριο, σε συνδυασμό με αποθήκες και εργαστήρια, καθώς και τραπεζικά καταστήματα και γραφεία. Σήμερα, οι χρήσεις αλλάζουν : το μικροεμπόριο φθήνει, η περιοχή ερημώνει, και τα μικρά καταστήματα δίνουν την θέση τους σε χώρους ψυχαγωγίας. Οι τράπεζες και οι χώροι γραφείων αποτελούν τις κυρίαρχες χρήσεις. Δίπλα σε αυτά, εγκαθίστανται πλέον και χώροι εκπαίδευσης. Φαίνεται λοιπόν, ότι η περιοχή αλλάζει χαρακτήρα και προσελκύει νέους χρήστες .

Από την ανάλυση της περιοχής προκύπτει ακόμα ότι ο αστικός χώρος γύρω από την στοά γνωρίζει μια συνεχή ανοικοδόμηση από την δεκαετία του 1920, όταν κτίστηκε η στοά, μέχρι σήμερα. Τα νέα κτιρία προστίθενται στον υπάρχοντα ιστό, τυχαία, ανάλογα μόνο με την διαθεσιμότητα των οικοπέδων. Τα κτίρια αυτά υπακούουν στηνκυρίαρχη αρχιτεκτονική μορφή κάθε εποχής και στους εκάστοτε οικοδομικούς κανονισμούς. Το αποτέλεσμα είναι η άχαρη γειτνίαση εκλεκτικιστικών, μεταπολεμικών, μοντέρνων και μεταμοντέρνων μονάδων, η ανομοιομορφία των μετώπων των δρόμων, η ανυπαρξία ύφους και ενιαίου χαρακτήρα και κυρίως οι μεγάλες διαφορές υψών ανάμεσα σε γειτονικά κτίρια. Η στοά Τάττη, με τους δύο μόλις ορόφους της, χάνεται ανάμεσα στα γειτονικά επταώροφα και οκτώροφα κτίρια, που αποτελούν και τα μοναδικά τόσο ψηλά στο μέτωπο της οδού Αγίου Μηνά.

Προτείνεται λοιπόν αλλαγή της χρήσης της στοάς Τάττη.
Κατάλληλη νέα χρήση θεωρείται αυτή του ωδείου.

1. Η χρήση δεν είναι ξένη προς την περιοχή καθώς υπάρχουν κι άλλα τέτοια κτίρια στην ευρύτερη περιοχή.
2. Η τυπολογία του κτιρίου συμφωνεί με τις απαιτήσεις της νέας χρήσης.
3. Το ίδιο το διατηρητέο κτίριο προσφέρει έναν ανώτερο αισθητικής χώρο που συμβάλλει στην δημιουργία τέχνης.
4. Ταυτόχρονα δε συμβάλλει και στην γενικότερη αναβάθμιση της περιοχής.

Σύμφωνα με τους ισχύοντες οικοδομικούς κανονισμούς επιτρέπετι προσθήκη στο κτίριο με αναλογίες 1 : 1,5, όπου ως «1» ορίζεται η απόσταση από οικοδομική γραμμή σε οικοδομική γραμμή κατά πλάτος της οδού, και «1.5» το μέγιστο επιτρεπτό ύψος.
Σύμφωνα με αυτά, το επιτρεπτό ύψος του κτιρίου είναι 21,30 μέτρα, με το τωρινό ύψος να μην ξεπερνά τα 14.45 μέτρα. Άρα ουσιαστικά επιτρέπεται η προσθήκη δύο ορόφων, στο όριο της οικοδομικής  γραμμής.

Το κτιριολογικό πρόγραμμα

Ενώ η στοά θα φιλοξενεί στο μεγαλύτερο μέρος της χώρους του ωδείου, κρίνεται σκόπιμο για λόγους διατήρησης της ιστορικότητας, αλλά και για λόγους λειτουργικότητας, να διατηρηθούν τα εμπορικά καταστήματα στο επίπεδο του ισογείου.

Κτιριολογικό πρόγραμμα

Η προσθήκη - τα υλικά - το στατικό σύστημα

Τα νέα υλικά συμφωνούν απόλυτα με την χωροθέτηση των λειτουργιών. Έτσι, οι διαχωριστικοί τοίχοι ανάμεσα στους χώρους πρακτικής εξάσκησης οργάνων στον δεύτερο όροφο, αντικαθίστανται από τοίχους ξηράς δόμησης, πού ενώ δεν διαφοροποιούνται οπτικά από τους αρχικούς, επαρκούν για τις  αυξημένες απαιτήσεις ηχομόνωσης.

Στην προσθήκη, οι εξωτερικοί τοίχοι κατασκευάζονται επίσης από ξηρά δόμηση, φυσικά διαφορετικής διατομής και θερμομονωτικής λειτουργίας από τους εσωτερικούς. Οι νέες μεταλλικές πόρτες είναι ηχομονωτικές, ενώ στους υφιστάμενους οροφούς θεωρείται ότι οι προθάλαμοι των παλαιότερων γραφείων λειτουργούν ηχομονωτικά.

Οι χώροι που φιλοξενούνται στην νοτιοανατολική πλευρά της προσθήκης, πίσω από το ξύλινο πέτασμα, δεν χρησιμοποιούνται ως αίθουσες μελέτης, παρά ως τάξεις διδασκαλίας θεωρητικών μαθημάτων και βιβλιοθήκη. Έτσι, το υαλοπέτασμα προσφέρει ένα ευχάριστο και φωτεινο μαθησιακό περιβάλλον, που δεν επιβαρύνεται από τις αντανακλάσεις του ήχου των οργάνων. Οι δε αίθουσες διδασκαλίας οργάνων βρίσκονται είτε στην πίσω πλευρά της προθήκης είτε στους χώρους του υφιστάμενου κτιρίου

Το στατικο σύστημα της στοάς Τάττη βασίζεται στην χρήση υποστυλωμάτων, δοκών και πλακών από οπλισμένο σκυρόδεμα. Οι δοκοί συναντιούνται περιμετρικά του κεντρικού αιθρίου. Θεωρείται  σκόπιμο το στατικό αυτό σύστημα να συνεχιστεί και ως το σύστημα που θα στηρίζει την προσθήκη. Έτσι οι νέες μεταλλικοί δοκοί έρχονται κάτω από τις υπάρχουσες από οπλισμένο σκυρόδεμα,  ενώ στηρίζονται σε μεταλλικά κυκλικά υποστυλώματα που δημιουργούν μια δεύτερη περίμετρο εσωτερικά της υπάρχουσας στο κεντρικό αίθριο.

Στους νέους ορόφους, οι κεντρικοί δοκοί είναι εμφανείς, όπως και τα κυκλικά υποστυλώματα διατομής 20 εκατοστών. Ομοίως εμφανή είναι και τα υποστυλώμυατα της νοτιοανατολικής όψης. Αυτά είναι δίδυμα κυκλικά υποστυλώματα, διατομής 15 εκατοστών. Διαγώνιες δοκοί τα συνδεύουν με ταυποστυλώματα του αιθρίου. Τα υπόλοιπα υποστυλώματα και δοκοί που συμπληρώνουν τον νέο μεταλλικό σκελετό είναι μη ορατά, και βρίσκονται στους εξωτερικούς τοίχους. Αυτά τα υποστυλώματα καταλήγουν στα ήδη ενισχυμένα μπετονένια των υφιστάμενων ορόφων.

Κάτοψη ισόγειου και 4ου ορόφου, τομή κατά πλάτος

Άποψη της οδού μετά την προσθήκη

Άποψη του δώματος

Απόψεις από το εσωτερικό στους υφιστάμενους και νέους ορόφους

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.