(147) Πάρκο και Εστίες μεικτών χρήσεων στην περιοχή του Ελαιώνα Αττικής

Ερευνητική ομάδα: Χούπας Δημοσθένης, Ορφανός Νικόλαος
Επιβλέποντες: Κεβεντσίδης Κ., Εξαρχόπουλος Π., Κόκκορης Π.
Σύμβουλοι καθηγητές: Πατρίκιος Γ ., Δενδρινός Σ.
Ημερομηνία υποστήριξης: Ιούλιος του 2010
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης


Περιοχή μελέτης της διπλωματικής μας εργασίας, αποτέλεσε ο Ελαιώνας στην Αττική. Η επιλογή του συγκεκριμένου τόπου έγινε ύστερα από ένα μακρινό οδοιπορικό, που αφορούσε συγκεκριμένους τόπους της Ελλάδας, οι οποίοι εστίαζαν σε διάφορα κοινωνικά προβλήματα. Τα αντιθετικά χαρακτηριστικά της περιοχής καθώς και τα καινούργια δεδομένα, στα οποία καλείται να προσαρμοστεί η ίδια, αποτέλεσαν ερευνητικό κάλεσμα ώστε να διερευνηθούν πλέον σε βάθος κάποιοι προβληματισμοί της αρχιτεκτονικής καθημερινότητάς μας, [όπως το ζήτημα της κλίμακας, η αναζήτηση ενός βήματος που θα ορίσει το ‘'δικό μας'' ρυθμό, η προσαρμοστικότητα - μεταβλητότητα της λογικής του συστήματος σε μελλοντικές ανάγκες , η κατανόηση της πολυπλοκότητας των σχέσεων, η μεικτότητα των χρήσεων, η εσωτερική μετανάστευση (μόνιμη ή προσωρινή) λόγω διαφορετικών πόλων έλξης, η διατύπωση μιας ουσιαστικής θέσης και κριτικής στη μέχρι τώρα διαχείριση των προβλημάτων της περιοχής].

Χαρακτηριστικό γνώρισμα του Ελαιώνα αποτελεί η κομβική θέση του ως μεταβατική περιοχή - φίλτρο μεταξύ ανατολικής και δυτικής Αττικής, καθώς και η ισχυρή αντίθεσή του σε σχέση με το κέντρο της Αθήνας, λόγω της εξαθλίωσης που επικρατεί και μιας κατάστασης παραίτησης, που ίσως να οφείλονται σε αιτίες κι αποτελέσματα του αραιοδομημένου και σχεδιαστικά τυχαίου βιομηχανικού, πάλαι ποτέ, κέντρου.

 

 

Στιγμές από έναν ξεχασμένο τρόπο ζωής, μας αφύπνισαν μετά από το πρώτο πέρασμά μέσα από τη Γεωπονική Σχολή, που συνορεύει με το οικόπεδο μελέτης. Δέντρα, πλούσια βλάστηση, εκτροφεία ζώων, παιδεία, ηρεμία, ήχοι της φύσης, αποτέλεσαν ποιοτικά στοιχεία που, μαζί με προσωπικές προσδοκίες διαμόρφωσαν ένα ισχυρό όραμα για την περιοχή.

 

 

Προχωρήσαμε λοιπόν σε ένα μη λογικό άλμα, το οποίο συνέβαλλε στη αποδέσμευσή μας από κάποια δεδομένα και απλοποίησε τον τρόπο έρευνας μας. Έτσι, φτάσαμε στο σημείο να θεωρήσουμε τον Ελαιώνα σαν ένα άδειο οικόπεδο, το οποίο στη συνέχεια οδήγησε στο να προσπαθήσουμε να φανταστούμε πώς θα ήταν σε μια μελλοντική εποχή όπου όλα αυτά που είχαμε ονειρευτεί αρχικά, θα είχαν πραγματοποιηθεί και συνδυαστεί αρμόνικα. Έτσι, η ιδέα ενός υπερτοπικού χαρακτήρα πάρκου αποτέλεσε τη βασική προϋπόθεση για την επιβίωση - εξέλιξη της περιοχής, θέτοντας καίριους προβληματισμούς, όπως για ποιο λόγο η περιοχή οδηγήθηκε στην κατάσταση που είναι, αλλά και πώς μια παρόμοια κατάσταση θα μπορούσε να αποφευχθεί στο μέλλον - πάνω σε αυτή την προϋπόθεση στηρίχτηκε η δημιουργία ενός μελλοντικού σεναρίου, όπου συγκροτείται άμεσα από την ύπαρξη τριών βασικών πόλων έλξης [Γεωπονική Σχολή, Τζαμί, Εμπορικό κέντρο - Γήπεδο Παναθηναϊκού], οι οποίοι με τη σειρά τους δημιουργούν τάσεις εσωτερικής μετανάστευσης απευθυνόμενες σε αντίστοιχες ομάδες και χρήσεις [κατοικία - φοιτητικές εστίες, αμιγής κατοικία, ψυχαγωγία].

 

Αφαιρετικές απεικονίσεις της περιοχής από μνήμης, ως αφορμή των περιπάτων που προηγήθηκαν.

 

Έτσι προτεραιότητα δόθηκε στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού πάρκου. Δηλαδή ενός πάρκου εμπνευσμένου από την ενίσχυση - αναβίωση ιστορικών τόπων - σημείων, [όπως η Ιερή ελιά του Πλάτωνα και ο Ελαιώνας] και από τον σεβασμό σε υπάρχοντα φυσικά στοιχεία, [όπως ο χείμαρρος του Προφήτη Δανιήλ που διχοτομεί το οικόπεδο μελέτης] και η τοπική βλάστηση, [όπως αμπέλια, ελιές, ξεροιτιές, πλατάνια, αμυγδαλιές, κερασιές]. Ακόμη, βασικό μέλημά μας έγινε η ανάδειξη του χαρακτήρα της περιοχής, σε αντιδιαστολή με τη λογική ‘‘απολύμανσης'' της διπλής ανάπλασης (εμπορικό κέντρο, γήπεδο Παναθηναϊκού), καθώς και η διατήρηση ενός πρωτογενούς τρόπου ζωής που ‘‘προτείνει'' ξεκάθαρα η Γεωπονική Σχολή μέσω εκτροφής ζώων, καλλιέργειας χωραφιών, επαφής με τη φύση. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε τελικά ο επισκέπτης, περιπατητής, κάτοικος, φοιτητής, να μυηθεί μ' έναν εκπαιδευτικό τρόπο, στο πρωτογενές μιας ‘‘παλαιότερης'' ζωής μα ίσως και μιας εναλλακτικής επιλογής για το μέλλον, η οποία και θα επαναδιαπραγματευόταν σε βάθος βασικές παραγκωνισμένες αξίες και θα τις αναδείκνυε ως κύριο εφόδιο τρόπου σκέψης και κατ' επέκταση παιδείας.

 

 
(Αρ. εικ.)Δίκτυο υπάρχοντος ελεύθερου πρασίνου της περιοχής του Ελαιώνα (πιθανή συσχέτισή του με το σχέδιο ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων του κέντρου της Αθήνας, (Δεξ. εικ.)Μελλοντική υπόθεση για τα όρια του πάρκου.

 

Το πάρκο, έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως η μεικτότητα χρήσεων, με βασικότερη την κατοικία, και η δυνατότητα μεταβλητότητας - προσαρμογής:

Η μεικτότητα χρήσεων, άρχισε ως εμμονή από βιώματά σε χώρες της Ανατολής και κατέληξε ως κριτική της πλήρους ζωνοποίησης. Έτσι, οι διάφορες προτεινόμενες χρήσεις (κατοικία, αγορά - παζάρι, βιοτεχνίες - συνεταιρισμοί, εκπαίδευση, πολιτισμός) δημιουργούν ένα πλέξιμο πολύπλοκων - απρόβλεπτων σχέσεων και γίνονται πυκνωτές ζωής. 

Η σημασία της κατοίκησης και ειδικά αυτής από φοιτητές της Γεωπονικής Σχολής, οι οποίοι έστω και αν θα ζουν περιοδικά στις προτεινόμενες εστίες, ωσάν εσωτερικοί μετανάστες στην ίδια τους τη χώρα, θα δίνουν, μέσω της ενεργητικής τους παρουσίας, ζωή στο πάρκο.

Η προσαρμοστικότητα - μεταβλητότητα τέθηκε ύστερα από την αδυναμία πρόβλεψης των σύνθετων μελλοντικών αναγκών. Το μεταλλικό σύστημα δομής των κατασκευών του προτεινόμενου δικτύου επιτρέπει να προσαρμόζουν και να προσαρμόζονται σε απρόβλεπτες μεταβλητές.

 

Δίκτυο κομβικών συνθετικών ‘‘σημείων''.

 

 
Αφαιρετική απεικόνιση-αναπαράσταση των ποιοτικών συνθετικών στοιχείων [μακέτα & κολλάζ].

 

Έτσι συνθετικά, δημιουργήσαμε ένα περιπατητικό δίκτυο το οποίο συνδέει όλα τα συνθετικά μέλη του. Δίκτυο ενός περιπάτου που ξεκινάει μέσω ποιοτικών εναλλαγών να εμπλουτίζει απρόσμενα τη συνεκδοχή των στιγμών του εξερευνητή, κρατώντας ένα ρυθμό κίνησης, στάσεων, θεάσεων - οπτικών φυγών, ανεβασμάτων και χρήσεων. Κόμβοι, στρέψεις, παρατηρητήρια, ‘‘πύλες'', βλάστηση, πυκνώματα - αραιώματα, κενό - δομημένο, λόφοι - υπερχειλίσεις, γεφυρώσεις, μονοπάτια, στέρνες, ξέφωτα - ‘‘καρδιές'' εμπλουτίζουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και προσανατολίζουν τον επισκέπτη στο χώρο.

 

Τελική σχεδιαστική πρόταση _Masterplan.

 

Σχέδια-σκίτσα-μακέτες της μονάδας & του συγκροτήματος των κατοικιών.

 

 
Κατασκευαστικές αναζητήσεις.

 

Μακέτα τελικής πρότασης.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.