(167) Παραθεριστικός Οικισμός στην Επανωμή Θεσσαλονίκης

Φοιτητές: Τσέλος Παρασκευάς, Φούρναρης Ιωάννης
Επιβλέποντες Καθηγητές: Παπαγιαννόπουλος Γεώργιος, Πατρίκιος Γεώργιος, Κεβεντσίδης Κωνσταντίνος
Σύμβουλος: Γεωργιάδου Έλλη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Βιοκλιματικός σχεδιασμός, Καθαρές τεχνολογίες δόμησης
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία υποστήριξης: 16 Ιουλίου 2010

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Σε ένα συνεταιριστικό οικισμό με άμεση προοπτική ένταξης στην επέκταση της Θεσσαλονίκης, επιδιώκεται η ριζική αναθεώρηση παγιωμένων αντιλήψεων σχεδιασμού που αντιτίθενται στις σύγχρονες περιβαλλοντικές επιταγές. Η αρτιότητα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού επαναπροσδιορίζεται βάσει κλιματικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων. Τίθεται μία νέα οπτική και αναπτύσσονται ολοκληρωμένα στοιχεία του σύγχρονου προβληματισμού για τη μελέτη των αστικών επεκτάσεων και την εναρμόνιση δομημένου και φυσικού χώρου.

ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο παραθεριστικός οικισμός, έκτασης 249 στρεμμάτων, στην κοινότητα Επανωμής, Νομού Θεσσαλονίκης, είναι πρωτοβουλία του "Συλλόγου Υπαλλήλων Ο.Τ.Ε. Βορείου Ελλάδος" για την κατασκευή 125 κατοικιών.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του οικισμού, που μελετήθηκε από την πολεοδομική του οργάνωση έως την κτηριακή σύνθεση και κατασκευή, διέπεται από περιβαλλοντική οπτική και οικολογική αντίληψη (εφαρμογή βιοκλιματικού σχεδιασμού και καθαρών τεχνολογιών δόμησης). Ο συνδυασμός κοινωνικών, λειτουργικών και χρηστικών κριτηρίων με την κλιματική λογική πιστεύουμε ότι δυνητικά εμπεριέχει την προοπτική της μορφολογικής και αισθητικής αναβάθμισης του αρχιτεκτονικού έργου, ως αποτέλεσμα της εναρμόνισής του με το φυσικό χώρο.

Εφαρμόζοντας την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία, το 50% της έκτασης παραχωρείται για χώρους δημόσιας χρήσης (κοινόχρηστα κτήρια, υπαίθριοι χώροι, κυκλοφορία, κ.ά.) και το υπόλοιπο 50% κατανέμεται σε 125 μερίσματα των 1000τμ. Ωστόσο, τα όρια των ιδιοκτησιών αναδιαρθρώνονται στα ελάχιστα 600τμ, απαραίτητα για την εξασφάλιση πλήρους νότιου ηλιασμού των κατοικιών. Τα υπόλοιπα 400τμ της κάθε ιδιοκτησίας συγκεντρώνονται σε δύο ενιαίους χώρους καλλιεργήσιμης γης, με ποσοστό δικαιώματος χρήσης για κάθε ιδιοκτήτη. Η επιλογή αυτή διατηρεί στοιχεία του παραδοσιακού αγροτικού χαρακτήρα της περιοχής, εντάσσοντάς τα σε ένα σύγχρονο οικιστικό σύνολο.

Το κτηριολογικό πρόγραμμα των κοινωφελών χώρων περιλαμβάνει 3120τμ, κατανεμημένα ως εξής:

Νηπιαγωγείο - Παιδικός σταθμός         220τμ
Δημοτικό σχολείο                              1400τμ
Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων            450τμ
Εμπορικό κέντρο                                 300τμ
Ψυχαγωγία                                          250τμ
Διοίκηση - Εκκλησία                            500 τμ

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός στηρίχθηκε στη μελέτη των παραμέτρων που συνθέτουν το μικροκλίμα της περιοχής: Τα μετεωρολογικά δεδομένα του τόπου (θερμοκρασίες, άνεμοι, βροχοπτώσεις, κ.ά.), τη γειτνίαση με τη θάλασσα, το εδαφικό ανάγλυφο και τα δύο ρέματα που βρίσκονται εκατέρωθεν του οικισμού. Βασικές αρχές του σχεδιασμού ήταν η ενίσχυση του ελεύθερου χώρου σε σχέση με τον δομημένο, η διευκόλυνση της κίνησης των πεζών και η δημιουργία δικτύου πλατειών και γειτονιών. Συγκεκριμένα:

• Η κίνηση του αυτοκινήτου περιορίζεται στην περιφέρεια του οικισμού σε συνδυασμό με το οδικό δίκτυο της ευρύτερης περιοχής.
• Το τοπικό οδικό δίκτυο επεκτείνεται μέσα στον οικισμό μόνο για την εξυπηρέτηση των κατοίκων, με δρόμους που καταλήγουν σε αδιέξοδα.
• Οι χώροι στάθμευσης βρίσκονται περιμετρικά και στα αδιέξοδα.
• Η κίνηση των πεζών υποστηρίζεται από δύο κεντρικούς πεζοδρόμους που διασχίζουν τον οικισμό και συνδέουν το δίκτυο των πλατειών.
• Η καλλιεργήσιμη γη χωροθετείται στα άκρα του οικισμού.
• Στο νότιο όριο του οικισμού δημιουργείται μία μεγάλη περιοχή πρασίνου που αποτελεί μία πηγή σκιασμού, δροσισμού και καθαρισμού της ατμόσφαιρας, ιδιαίτερα το καλοκαίρι σε συνδυασμό με τις νότιες θαλάσσιες αύρες. Επίσης, πράσινο κατανέμεται κατά μήκος του βόρειου ορίου λειτουργώντας ως ανεμοφράκτης.
• Κοινόχρηστο και ιδιωτικό πράσινο διαχέεται σε όλον τον οικισμό. Το κοινόχρηστο ως βασικό στοιχείο βελτίωσης του μικροκλίματος των υπαίθριων χώρων και το ιδιωτικό ως βασικό στοιχείο ηλιοπροστασίας και αισθητικής αναβάθμισης των κτηρίων.
• Τα οικόπεδα περιβάλουν χώρους κοινόχρηστου πράσινου σχηματίζοντας γειτονιές.
• Η οριοθέτηση των οικοπέδων επιτυγχάνεται με ήπιες κατασκευές, ώστε να προκύπτει διαβάθμιση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου.
• Οι κοινωφελείς χώροι τοποθετούνται κεντρικά και στο νότιο άκρο του οικισμού.

ΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Δημιουργήθηκε μία τυπολογία βιοκλιματικών κατοικιών με μέγιστη εκμεταλλεύσιμη επιφάνεια τα 120τμ. Περιλαμβάνει ισόγειες και διώροφες κατοικίες μικρής, μεσαίας και μεγάλης επιφάνειας. Ταυτόχρονα, αναπτύχθηκαν διαφορετικοί τύποι ανάλογα και με τον προσανατολισμό της εισόδου της κάθε κατοικίας.

Το κοινό χαρακτηριστικό κάθε τύπου είναι ένας κεντρικός άξονας, ο οποίος λειτουργεί ως "ραχοκοκαλιά" του κτηρίου και που επάνω του "κουμπώνουν" οι υπόλοιποι χώροι: καθιστικό, κουζίνα, υπνοδωμάτιο, ξενώνας, λουτρό και WC.

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΚΑΘΑΡΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΔΟΜΗΣΗΣ

Οι κατοικίες έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με τις αρχές της οικολογικής δόμησης, δηλαδή τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και των καθαρών τεχνολογιών:

• Έχουν ελεύθερο νότιο προσανατολισμό και μεγάλα νότια ανοίγματα ή παθητικά συστήματα για την αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας για θέρμανση.
• Διαθέτουν πλήρη μόνωση και την ικανή και αναγκαία θερμική μάζα για τη θέρμανση και το δροσισμό τους.
• Έχουν πλήρη ηλιοπροστασία, τεχνητή ή φυσική, σχεδιασμένη σύμφωνα με τον προσανατολισμό της κάθε πλευράς.
• Εξασφαλίζουν κατακόρυφο αερισμό, αναπόσπαστο στοιχείο φυσικού δροσισμού για το κλίμα μας.
• Το κτηριακό κέλυφος εξασφαλίζει τη δυνατότητα άδηλης αναπνοής για τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας εσωτερικού αέρα, με υλικά φυτικής και γήινης προέλευσης που "αναπνέουν".
• Η επιλογή των υλικών έγινε βάσει κριτηρίων περιεκτικότητας πρωταρχικής ενέργειας, ανακυκλωσιμότητας και ανανεωσιμότητας.
• Στην κατασκευή αποκλείονται τα τοξικά υλικά, δηλαδή τα συνθετικά πολυμερή που προέρχονται από οργανογενή ορυκτά (π.χ. πολυστερίνη, πολυουρεθάνη, προϊόντα φορμαλδεΰδης, πολυβινυλοχλωρίδιο).

Ο φέρον οργανισμός των κτηρίων κατασκευάζεται από οπλισμένο σκυρόδεμα, οι τοιχοποιίες από πέτρα ή οπτόπλινθο και τα κουφώματα με τις πέργκολες από ξύλο. Οι μονώσεις του σκυροδέματος και της λιθοδομής είναι από ξυλόμαλλο και των κουφωμάτων από φυτικές ίνες.

Η αρχιτεκτονική πρόταση υποστηρίχτηκε από μελέτες θερμικής συμπεριφοράς. Τα αποτελέσματα του προγράμματος θερμικής προσομοίωσης (ECOTECT) έδειξαν πως οι κατοικίες, χωρίς ενεργητικά συστήματα, πέτυχαν υψηλά ποσοστά εξοικονόμηση ενέργειας και χαρακτηρίστηκαν ως "Κτήρια Χαμηλής Κατανάλωσης Ενέργειας".

Ο οικολογικός χαρακτήρας του σχεδιασμού ολοκληρώνεται με την πρόβλεψη δικτύων ανακύκλωσης νερού και απορριμμάτων, μελέτες που όμως δεν πρόλαβαν να ολοκληρωθούν στα πλαίσια της διπλωματικής εργασίας, λόγω του ευρύτατου φάσματος ανάλυσης και σύνθεσης στην οποία κινήθηκε.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.