(174) Αστική ένταξη και επανάχρηση της βιομηχανίας Λαδόπουλου στην Πάτρα

Φοιτήτρια: Λάζαρη Καλλιόπη- Δανάη  
Επιβλέποντες  καθηγητές : Κ. Μωραΐτης, Ν. Μπελαβίλας
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών  Ε.Μ.Π.
Ημερομηνία υποστήριξης: 4/11/2010

Στόχος της διπλωματικής είναι η αστική ένταξη και επανάχρηση της  χαρτοβιομηχανίας Λαδόπουλου, με τη δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου υπερτοπικής εμβέλειας, που έχει ως σκοπό την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου που σχετίζεται με το σημαντικό βιομηχανικό παρελθόν της πόλης της Πάτρας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Αχαΐας. Το προτεινόμενο πολιτιστικό κέντρο περιλαμβάνει μουσεία βιομηχανικής ιστορίας, χώρους περιοδικών εκθέσεων, βιβλιοθήκη, καλλιτεχνικά εργαστήρια. Το ίδιο το κτίριο και ο μηχανολογικός εξοπλισμός που έχει απομείνει λειτουργούν ως έκθεμα.

Η χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου βρίσκεται στο ΝΔ άκρο της πόλης, στην πρώην βιομηχανική ζώνη, εξασφαλίζοντας άμεση προσβασιμότητα από το ιστορικό κέντρο. Παρατηρώντας την υπάρχουσα τάση επανοικειοποίησης της πρώην βιομηχανικής ζώνης από την πόλη με επαναχρήσεις κελυφών, προτείνεται η δημιουργία ενός γραμμικού πάρκου στη θέση του γραμμικού κενού, που θα  προκύψει από τη μελλοντική μετατόπιση της σιδηροδρομικής γραμμής. Το πάρκο αυτό θα υλοποιεί μια άμεση ποιοτική σύνδεση του ιστορικού κέντρου με το Λαδόπουλο, αλλά και των γειτονιών μεταξύ τους και θα σχετίζεται με συγκεκριμένα σημεία ενδιαφέροντος ενώ θα περιέχει και ποδηλατόδρομο.

Η επέμβαση στη χαρτοβιομηχανία, εξαιτίας της ιδιαίτερα μεγάλης κλίμακας του κτιριακού συγκροτήματος και της πυκνής του δόμησης, έγινε με εργαλεία αστικού σχεδιασμού, όσον αφορά την οργάνωση του συνόλου εξωτερικά, αλλά και τη διαχείριση του εσωτερικού των κτιρίων. (υπάρχουσα κατάσταση: οικόπεδο 48 στρεμ., κάλυψη 29 στρεμ., δομημένη επιφάνεια 48 στρεμ.).

Αποσαφηνίστηκε η πολεοδομική συγκρότησή του με αφαίρεση ορισμένων βοηθητικών κτιρίων - «οικοδομικών τετραγώνων» με κριτήριο την άσχημη κατάσταση διατήρησης και την απουσία σημαντικών αρχιτεκτονικών ποιοτήτων σε αυτά.

Βασικό συνθετικό ζήτημα αποτέλεσαν η αναδιοργάνωση των εσωτερικών και εξωτερικών κινήσεων, προσβάσεων στο οικόπεδο και η διαχείριση των ορίων του. Τα τρία κύρια σημεία προσέγγισης του οικοπέδου αναφέρονται στους πεζούς επισκέπτες. Μεγαλύτερη βαρύτητα δόθηκε στην είσοδο από την πλευρά του γραμμικού πάρκου και της γειτονιάς.

H πλατεία του συγκροτήματος βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του οικοπέδου, στο επίπεδο ± 0.00, ενώ ένα μέρος της στο ανατολικό τμήμα προς τη γειτονιά, είναι υποβαθμισμένο στο -3.60. Εκεί διαμορφώνεται ένας κήπος (giardino segretto) με φυτεμένα πρανή, επιφάνειες νερού και σκιασμένες περιοχές. Το όριο του υπαιθρίου προς τη γειτονιά έχει διάτρητο χαρακτήρα, με διακεκριμένα σημεία πρόσβασης. (υλικά υπαιθρίου: κυρίως πατημένο χώμα (stabilizer), αδρό μπετόν & λείο μπετόν για σηματοδότηση βασικών κινήσεων).

Το βορειοδυτικό όριο του οικοπέδου υλοποιείται από έναν τεχνητό λόφο και ένα αλσύλλιο. Eπιτυγχάνεται έτσι η ηχοπροστασία και η απομόνωση του συγκροτήματος από το θορυβώδη δρόμο. Η κλίση του πρανούς προς το εσωτερικό του οικοπέδου είναι ομαλή, ενώ προς το εξωτερικό σαφώς πιο απότομη ώστε να την αντιλαμβάνεται κανείς ως όριο που προσφέρει απομόνωση στην πλατεία. Μια οριζόντια επιφάνεια που λειτουργεί ως συνέχεια της πλατείας και του πρανούς στο επίπεδο +3.00, ορίζει έναν περίπατο από το γραμμικό πάρκο προς το πρόσθιο τμήμα του οικοπέδου, όπου διευρύνεται και λειτουργεί ως δεύτερη δενδροφυτευμένη πλατεία στο +3.00. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η οπτική επαφή με τη θάλασσα.

Η αποσυμφόρηση του δομημένου χώρου επιτεύχθηκε με τη διάνοιξη εσωτερικών «δρόμων», «πεζόδρομου» (διευρυμένο foyer), «πλατείας» (περίκλειστου κήπου), εσωτερικού αίθριου. Δημιουργήθηκε μια διαμπερής κίνηση στον άξονα Ανατολής- Δύσης, που ακολουθεί την παραδοσιακή διεύθυνση κίνησης στο εσωτερικό του εργοστασίου, παράλληλα δηλαδή με τη γραμμή παραγωγής. Το πρόβλημα της αποκλειστικά γραμμικής κίνησης που επιβαλλόταν από την παραγωγική διαδικασία, λύθηκε με τη δημιουργία δύο νέων εγκάρσιων κινήσεων- «δρόμων»: του διευρυμένου γραμμικού foyer για τα μουσεία στο ισόγειο των κτιρίων της δυτικής πρόσοψης (χώρος συνάθροισης, εκθέσεων), και ενός δεύτερου στο ανατολικό τμήμα.

Εξαιτίας της μεγάλης κλίμακας των κτιρίων ορίζονται τρείς περιοχές εισόδου με χρήσεις υποδοχής. Δύο αποτελούν τμήμα του γραμμικού foyer, ενώ το εσωτερικό αίθριο πάνω στον προαναφερθέντα άξονα στο πίσω μέρος των κτιρίων, λειτουργεί ως χώρος υποδοχής για τους επισκέπτες που έρχονται από τη γειτονιά ή το γραμμικό πάρκο.

Ο περίκλειστος κήπος (hortus conclusus) με τη χαμηλή βλάστηση και τις επιφάνειες νερού,  αποτελεί έναν πυρήνα στο κέντρο του κτιριακού όγκου που προσφέρει φως και σωστό αερισμό. 

Τακτικές επανάχρησης

- Αποκόλληση των νέων κατασκευών από το υπάρχον κέλυφος και τον υπάρχοντα φέροντα οργανισμό ('box in the box') με σαφή διαχωρισμό κλίμακας και υλικών.
- Τοποθέτηση δύο πυρήνων κατακόρυφης κίνησης ανάμεσα στους τρείς «πύργους» της δυτικής πρόσοψης, η σύνδεσή τους μέσω αυτών, και η ενοποίηση των ισογείων τους για τη δημιουργία ενιαίου foyer.
- Αντικατάσταση του «πύργου» του παλαιότερου κτιρίου λόγω φθορών,  από ένα νέο, ο οποίος ενώ διατηρεί τις αναλογίες του παλαιού, ξεχωρίζει λόγω της διαφορετικής τυπολογίας των ανοιγμάτων και των διαφορετικών υλικών (μεταλλική κατασκευή αντί για μπετόν).
- Όλες οι νέες κατασκευές χαρακτηρίζονται από ενιαίο μορφολογικό λεξιλόγιο και επιλογή κοινών κατασκευαστικών λύσεων και υλικών (μεταλλική κατασκευή, ξύλινες περσίδες, ελαφριές κατασκευές και corten  για τα «κουτιά»).

Τέλος, σημαντικό μέρος της εργασίας αποτέλεσε ο σχεδιασμός ενός νέου σύγχρονου κτιρίου αποθηκών και εκθέσεων, στο νότιο τμήμα. Οι τρεις επιμέρους όγκοι του τοποθετούνται σε υποχώρηση σε σχέση με τις υπάρχουσες πέτρινες αποθήκες ώστε να συνδιαλέγονται μαζί τους, αλλά ταυτόχρονα να είναι σαφής ο διαχωρισμός παλαιού και νέου.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.