(201) Aστική ανάπλαση με αφορμή το τρένο

Φοιτήτρια: Αθανασοπούλου Αντωνία
Επιβλέπων καθηγητής:  Τριανταφυλλίδης Γιώργος
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ημερομηνια παράδοσης : 12 Maρτίου  2010

H παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τη δημιουργία σιδηροδρομικού σταθμού και ενός νέου συμπλέγματος χρήσεων και διαδρομών δημοσίου χώρου γύρω από αυτόν, συμβατό με το αστικό περιβάλλον.

Ένας σιδηροδρομικός σταθμός φέρει το ρόλο της «αστικής πύλης», τόπου συνάθροισης, συναισθηματικής φόρτισης και δεν μπορεί παρά να πλαισιώνεται από ποικίλες λειτουργίες αλλά και από δημόσιο σημαίνοντα  κοινόχρηστο χώρο. Προτείνεται , λοιπόν, ένα δίκτυο από πορείες, προσβάσεις και συλλογικούς χώρους-κόμβους.

Η μελέτη εντοπίζεται στην πόλη της Πάτρας ,ένα αστικό κέντρο υπερτοπικής κλίμακας . Προτείνει την ενεργοποίηση μιας εγκαταλελειμμένης περιοχής της Πάτρας, το παλιό μηχανοστάσιο του ΟΣΕ που σήμερα αποτελεί ένα φράγμα-όριο στη σύνδεση της παραλιακής ζώνης με την πόλη.

Η μορφή
Η μελέτη που παρουσιάζεται  προτείνει ρέουσες μορφές, επηρεασμένες από την σύγχρονη επανάσταση της αρχιτεκτονικής ενάντια στις αιώνιες και μνημειακές μορφές .Εμπνευστές των μορφών της πρότασης είναι τα υπάρχοντα μορφολογικά χαρακτηριστικά  του χώρου αλλά και η προσπάθεια εγγραφής της κινητικότητας του μέσου και των εννοιών που το ακολουθούν. Σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό όλα κινούνται. Οι επιβάτες, οι εργαζόμενοι, τα εμπορεύματα, το ίδιο το τρένο... Κύριος εκφραστής αυτής της ενσωμάτωσης καθίστανται ο κύκλος, η καμπύλη, η έλλειψη. Σχήματα που επιχειρούν να αναπαραστήσουν και να περιγράψουν κίνηση.  Το δευτερεύον σύστημα σχεδιασμού αφορά κάθετες χαράξεις-διαδρομές τις οποίες υποβάλλει ένας περιοδικός ρυθμός. Ανεξάρτητα από την καμπύλη μορφολογία συνυπάρχει μια «μελωδία»,  στο σχεδιασμό της κάτοψης  που βασίζεται στις φυγές που ορίζει ο πολεοδομικός ιστός.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός
Η πρόταση ανάπλασης τοποθετεί την κίνηση του τρένου υπόγεια κάτω από την παλιά πορεία του τραμ και το σιδηροδρομικό σταθμό μέσα στο έδαφος έχοντας μία όψη στον αστικό χώρο, σε σημείο όπου ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί εσοχή για την είσοδο και έξοδο του αυτοκινήτου και των μέσων μαζικής μεταφοράς ,προσφέροντας άμεση πρόσβαση από την κεντρική αρτηρία της πόλης. Προβλέπεται  χώρος  έκδοσης εισιτηρίων, γκισέ πληροφοριών, γραφείο αποσκευών κ δεμάτων, γραφείο του σταθμάρχη, γραφείο ασφαλείας, αίθουσα τηλεπικοινωνιών και τηλεχειρισμού, χώρος προσωπικού,  αποθήκη, γραφείο του επιστάτη , χώροι υγιεινής, κυλικείο, καθίσματα αναμονής, ντουλάπια αποσκευών και χώρος περιπάτου μέσα στο σταθμό φέροντας το πλεονέκτημα της οπτικής επαφής με την αποβάθρα. Γύρω από την τρύπα τοποθετούνται μεγάλα πάνελ δημιουργώντας έναν μικρό μεταβαλλόμενο εκθεσιακό χώρο μετατρέποντας τον χρόνο αναμονής σε δημιουργικό χρόνο. Στην στάθμη του δρόμου επίσης τοποθετείται  μια σειρά από εμπορικούς χώρους προσφερόμενους για την στέγαση ταξιδιωτικών γραφείων. Η μεταφορά τους θα απελευθερώσει την όψη της πόλης από τα άτακτα διασπαρμένα αυτά γραφεία.

Η βύθιση του κτιρίου στο έδαφος εν μέρει μιμείται τη βύθιση της ίδιας της σιδηροδρομικής γραμμής, άλλα παράλληλα επιχειρεί να ασπαστεί την ιδεολογία της σημαδοτούμενης μνημειακότητας. Η μνημειακότητά του υποδεικνύεται από τις μορφές που το περιβάλλουν. Σημαίνουσες μορφές και χρήσεις συνομολογούν την ίδια τη μνημειακότητα του σταθμού.

Το εστιατόριο,η υπαίθρια αγορά,η «πλατεία
Σε συνέχεια των χαράξεων του σταθμού ανεβαίνοντας επίπεδο συναντάται ένα εστιατόριο και ένας υπαίθριος χώρος, ο οποίος προτείνεται να φιλοξενεί χρήσεις ελευθέρου εμπορίου και αναδιπλούμενα μεταλλικά περίπτερα για την προσωρινή στέγαση των εμπόρων. Και τα δυο αυτά κτίρια καλύπτονται επιδερμικά με ένα σύστημα οριζόντιων περσίδων. Οι χώροι του εστιατορίου και της υπαίθριας αγοράς αποτελούν προέκταση του σταθμού.

Πάνω από το σταθμό υπάρχει ένα ανοιχτό μέτωπο με γυάλινα καθίσματα τοποθετημένα κάθετα στην βασική οριζόντια ροή κινήσεων. Στο ίδιο σημείο δημιουργούνται «σχισμές» στο έδαφος προσφέροντας άπλετο φυσικό φως στο σταθμό.
Στο ίδιο σημείο βλέπει κανείς μια τρύπα στο έδαφος καλυμμένη με γυαλί και τρία μεγάλα φουγάρα που προμηθεύουν στο χώρο διέλευσης των τρένων καθαρό αέρα.

Το αναψυκτήριο,τα βαγόνια
Το αναψυκτήριο σε οριζόντιο άξονα με το ναό του Αγ.Διονυσίου προσεγγίζει την αίσθηση της αποκόλλησης από το έδαφος και κυρίως την ψευδαίσθηση της μετατόπισης.

Προτείνεται η επανάχρηση παλαιών βαγονιών φιλοξενώντας εμπορική χρήση , ώστε η περιοχή να  αποτελέσει ένα σταυροδρόμι χρήσεων και σημείο έλξης των πολιτών.

Η μοναδα διανυκτέρευσης,η γέφυρα
Αριστερά του σταθμού προτείνεται η δημιουργία μια μονάδας διανυκτέρευσης που απευθύνεται κυρίως στον ταξιδιώτη. Η μονάδα αυτή τοποθετείται σε ανώτερο επίπεδο από το επίπεδο κινήσεων στο δημόσιο χώρο. Αφενός για την ανεμπόδιστη οπτικά και λειτουργικά ροή κινήσεων δημιουργώντας έναν πρωτεύον άξονα, και αφετέρου για να αποστασιοποιηθεί η δημόσια χρήση από την ιδιωτική. Η μονάδα αυτή δίνει ίσως την εντύπωση ένος βαγονιού εν κινήσει.

Κάτω από τη μονάδα αυτή βρίσκεται ο στεγασμένος ελεύθερος χώρος όπως και ένα αμφιθέατρο. Επιπροσθέτως προτείνεται η δημιουργία μιας στοάς η οποία στεγάζεται από μια περιοχή τεχνητού στρώματος νερού. Ο χώρος αυτός αναδεικνύει μια μυστικιστική διάθεση και εισάγει σε ένα παιχνίδι περιπλάνησης.

Επίσης προτείνεται η σύνδεση της περιοχής ανάπλασης με το επίπεδο πρόσβασης στο σιδηροδρομικό σταθμό  και με το λιμάνι  μέσω μιας γέφυρας ,από γυαλί και μέταλλο, ελλειψοειδούς μορφής.

Τέλος προβλέπεται η δημιουργία πολλών χώρων πρασίνου οργανωμένων σε παρτέρια.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.