(222) Παρεμβάσεις ανάπλασης στην περιοχή του Μεταξουργείου

Φοιτητές: Αγγελίνα Αποστόλου , Κώστας Σταμουλίδης
Επιβλέποντες: Κορνηλία Ζαρκιά , Κίμων Θερμός
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 04 Μαρτίου 2010

Σύντομη περιγραφή
Με δεδομένα τον χαρακτήρα του Μεταξουργείου και την γενικότερη διάθεση για αναβάθμισή του, η διπλωματική εργασία διερευνά τρόπους παρέμβασης με στόχο τη συνύπαρξη των στοιχείων της διαφορετικότητας (χρονική, χωρική, λειτουργική, πολιτισμική). Ταυτόχρονα, διερευνά της επιπτώσεις της εφαρμογής τους στη φυσιογνωμία της περιοχής, αλλά και της Αθήνας γενικότερα στο βαθμό που η περιοχή αποτελεί τμήμα του ιστορικού της κέντρου.

Παρουσίαση
Βασικό στοιχείο της διαμόρφωσης του αρχικού προβληματισμού υπήρξε ο τρόπος χειρισμού ενός ζωντανού και ενεργού τμήματος της αθηναϊκής μητρόπολης με έντονο χαρακτήρα και αντιθετικά στοιχεία. Το Μεταξουργείο αποτελεί σήμερα μια περιοχή του κέντρου της Αθήνας που υπόκειται σε μετασχηματισμούς, ενώ παράλληλα συμπυκνώνει πολλά και αντιφατικά χαρακτηριστικά και διέπεται από ευαίσθητες ισορροπίες. Τα δεδομένα αυτά λειτουργούν ως πλατφόρμα ανάπτυξης ενός ευρύτερου προβληματισμού για την αντιμετώπιση τέτοιων περιοχών.

H διπλωματική εργασία διερευνά τρόπους παρέμβασης στην περιοχή του Μεταξουργείου θέτοντας ως στόχο την ενδυνάμωση της συνύπαρξης των στοιχείων της διαφορετικότητας (χρονικής, χωρικής, λειτουργικής, πολιτισμικής) που ήδη ενυπάρχουν στον χώρο. Ταυτόχρονα, διερευνά τις επιπτώσεις της εφαρμογής τους στη φυσιογνωμία της περιοχής, αλλά και της Αθήνας γενικότερα στο βαθμό που η περιοχή αποτελεί τμήμα του ιστορικού της κέντρου. Ως δεδομένα λαμβάνονται ο σημερινός χαρακτήρας της περιοχής και η γενικότερη διάθεση της πολιτείας για την αναβάθμισή της ως περιοχή κατοικίας του ιστορικού κέντρου, με την ταυτόχρονη ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων (Δημόσιον Σήμα, Ιερά Οδός) στα πλαίσια του προγράμματος της Ε.Α.Χ.Α., καθώς και των τεκμηρίων της πρόσφατης ιστορίας της περιοχής (γειτονιά 19^ου - 20^ου αιώνα, εργοστάσιο Μεταξουργείου).

Στην ανάλυση και αναγνώριση της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής λαμβάνονται υπόψη μια ποικιλία παραμέτρων ώστε να προσεγγισθεί πιο συνολικά ο έντονος χαρακτήρας της. Εξετάζεται η θέση της περιοχής μέσα στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και ο βαθμός συσχετισμού της με την ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας και με κρίσιμες θέσεις ή περιοχές εμβέλειας επιπέδου πόλης (αρχαιολογικός χώρος Κεραμεικού, Τεχνόπολις - Γκάζι, Ομόνοια, Ψυρρή - Πλάκα - Μοναστηράκι, Βοτανικός). Καταγράφεται η ιστορική διάσταση της περιοχής από την αρχαιότητα έως σήμερα, ο τρόπος ένταξής της στα σχέδια της πρωτεύουσας του νέου ελληνικού κράτους και η εξέλιξη της κατά τη διάρκεια του 19^ου και 20^ου αιώνα. Προσεγγίζεται η κοινωνική και ανθρωπολογική διάσταση της περιοχής όπως διαμορφώνεται σήμερα και οι διαφορετικές ομάδες που τη συναποτελούν μέσα στα πλαίσια της μετανάστευσης, της εγκατάλειψης και απαξίωσης του κέντρου αφενός και της ταυτόχρονης εποίκισής από τα μεσαία ή μεγάλα εισοδηματικά στρώματα αφετέρου. Προσεγγίζονται, επίσης, ζητήματα πολεοδομικού ιστού και οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και της διαδικασίας παραγωγής τους στο χώρο και το χρόνο. Στο πλαίσιο αυτό, διερευνώνται φυσικά, ιστορικά, αρχαιολογικά και πολεοδομικά ίχνη, κατάλοιπα - προϊόντα  ενός παρελθόντος χρόνου των οποίων η λανθάνουσα παρουσία ενυπάρχει στο χρόνο του τώρα συντελώντας στη διαμόρφωση του σημερινού χαρακτήρα της περιοχής.

Στη σχεδιαστική πρόταση οδηγούν τα συμπεράσματα της ανάλυσης. Διερευνώνται τρόποι διαχείρισης του αστικού ιστού προκειμένου να προσδιορισθεί ο παραγόμενος χώρος μέσα από τα εν δυνάμει δομημένα (οικοδομικό τετράγωνο, ελεύθερο κτήριο) ή αδόμητα (δρόμος, πλατεία) στοιχεία του χώρου. Επιχειρείται η διερεύνηση και ο έλεγχος των συγκρουσιακών σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των επιμέρους στοιχείων του χώρου, έτσι ώστε η κάθε διαφοροποίηση ενός στοιχείου να συνοδεύεται από ανάλογες μεταβολές των υπόλοιπων στοιχείων με στόχο την επανάκτηση της ισορροπίας του συστήματος. Προσδιορίζονται γενικές και επιμέρους χαράξεις του ιστού, καθώς και συνδέσεις σημείων ειδικού ενδιαφέροντος. Ως κρίσιμες θέσεις της περιοχής ορίζονται δύο ζώνες εγκάρσιες στην Οδό Πειραιώς: η Πλατεία Γιατράκου με το κτήριο του Μεταξουργείου και η ζώνη που ταυτίζεται με το Δημόσιον Σήμα της αρχαίας πόλης. Ωστόσο, εξίσου κρίσιμη αποτελεί η περιοχή που παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο ως περιοχή μετάβασης.

Η προβληματική που εμπεριέχεται στην πρόταση αφορά την συνύπαρξη στο χώρο και στο χρόνο στοιχείων που έχουν παραχθεί σε διαφορετικό μεταξύ τους χρόνο, μέσα σε διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια δεδομένου ότι η περιοχή συγκροτεί ένα παλίμψηστο. Στόχο αποτελεί η σύγχρονη ανάγνωση του αστικού χώρου μέσα από αυτά τα στοιχεία της διαφορετικότητας.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.