(231) “MEMO20. memory in motion/ μνήμη σε κίνηση”

Φοιτήτριες: Ελένη-ινώ Θεοδώρου, Κατερίνα Συνοδινού
Επιβλέπων καθηγητής: Αλέξανδρος Ψυχούλης
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία υποστήριξης: 10 Μαρτίου 2010

Η γλυπτική παράδοση, σε συνδυασμό με την άναρχη τοποθέτηση των μνημείων, αδυνατεί να λειτουργήσει μνημονικά στη σύγχρονη κοινωνία. Τί θα γινόταν, αν καταργούταν ο συμβατικός τρόπος μνημόνευσης και εισάγονταν ένας νέος, ο οποίος θα μεταφέρει ενεργά τις αναμνήσεις στον αστικό ιστό, περιέχοντας τη μνήμη του τόπου και αλληλεπιδρώντας με το κοινό;

Η έννοια του "lieu de memoire", θέτει την αφετηρία για τη δημιουργία μιας εφήμερης εγκατάστασης-passepartout, η οποία έχει τη δυνατότητα να μεταφέρεται από τόπο μνήμης σε τόπο μνήμης. To concept που ακολουθείται βασίζεται σε τρεις θεμελιώδεις αρχές˙ στην προσφορά μνήμης, στο διαφορετικό επίπεδο θέασης του τόπου και στη συλλογή  μνήμης.

Η μνήμη, προσφέρεται μέσω ενός οικουμενικού λεξιλογίου στηριγμένου στην εικόνα, ως γλώσσα ζωντανή και αναγνωρίσιμη από όλους σε μία παγκόσμια κουλτούρα. Οπτικές και ηχητικές μαρτυρίες συλλέγονται, φιλοξενούνται στην εγκατάσταση και μετατρέπονται σε εξωτερικό ερέθισμα μέσα στην πόλη με τη βοήθεια οπτικοακουστικών μέσων, όπως βίντεο, προβολή, ήχος, φωτογραφία και ψηφιακή χαρτογράφηση. Η εγκατάστασή, αναλαμβάνει το ρόλο της "μήτρας μνήμης", η οποία διατηρεί τη μορφή της, κυοφορώντας όμως σε κάθε περίπτωση διαφορετικό περιεχόμενο.

Προκειμένου να έρθει σε ριζική αντίθεση με τα ήδη υπάρχοντα μνημεία, η εγκατάσταση επιβάλλεται να τηρεί ορισμένες προδιαγραφές.

-Απαιτείται να υπάρχει σαν προσωρινό τοπόσημο, άρα είναι φορητή.
-Τοποθετείται στο γνήσιο τόπο μνήμης, άρα είναι μεταβλητή και ευέλικτη, ώστε να προσαρμόζεται κάθε φορά στην αντίστοιχη έκταση που διατίθεται.
-Λειτουργεί ως μήτρα ψηφιακού υλικού, απαιτείται συνεπώς χώρος για τη φύλαξη του τεχνολογικού εξοπλισμού.
-Προσφέρει την πιθανότητα οργανικής συσχέτισης του ψηφιακού υλικού με το χώρο, ο ίδιος ο τόπος μνήμης δηλαδή, δύναται να μετατραπεί σε καμβά της πληροφορίας.
-Είναι δυνατή η παράλληλη περιπλάνηση πολλών μονάδων στην πόλη, σε διαφορετικούς τόπους μνήμης.
-Πρέπει να πληρεί προδιαγραφές δημόσιου εξαρτήματος, δηλαδή ανθεκτικότητα, πρόνοια για σκίαση προφύλαξη από τη βροχή και υλικά χαμηλού κόστους.
-Η ίδια η μονάδα πρέπει να αποτελεί ένα σχόλιο πάνω στη διαδικασία της μνήμης.

Σε αντίθεση με την αδιαβάθμητη πληροφορία που προσφέρει η εποχή του διαδικτύου, το MEMO20 έχει τη μορφή που αντιπροσωπεύει τη διαβαθμισμένη ανύψωση προς τη μνήμη. Η αναγωγή της κλίμακας σε κέλυφος μνήμης συγκροτεί τη συνολική πρόθεση ανόδου σε ένα πιο ποιοτικό και ευρύτερο επίπεδο πληροφόρησης. Η ύπαρξή της στο χώρο δημιουργεί ανοδική οπτική επέκταση, χωρίς όμως να αποκαλύπτεi κάποια προφανή κατάληξη. Η περιέργεια του περαστικού για το τελικό επίπεδο διεγείρεται˙ τι υπάρχει εκεί και ποια θέαση αποκαλύπτεται; Διότι, τελικά, κάθε ανοδικό βήμα του σώματος είναι ένα βίωμα όπου ο καθένας αντικρύζει μία διαφορετική εικόνα.

Το MEMO20 είναι μια κλίμακα 20 βαθμίδων, με συνολικό ύψος 5,40 μέτρα. Η κατασκευή είναι ένα σύνολο επαναλαμβανόμενων μονάδων, το ύψος των οποίων αυξάνεται με σταθερό ρυθμό 20 εκατοστών. Κάθε μονάδα περιλαμβάνει σκαλοπάτι, στηθαίο, δύο αναρτώμενα πάνελ εκατέρωθεν των στηθαίων και λωρίδα πατώματος. Ο σκελετός είναι μεταλλικός και χωρίζεται σε τρία τμήματα, το καθένα εκ των οποίων έχει δικό του σασί και φέροντα μεταλλικά στοιχεία στις τέσσερις γωνίες. Τα τρία μέρη ενωμένα σε ευθεία, σχηματίζουν τη σκάλα. Για τα ξύλινα μέρη της κατασκευής χρησιμοποιείται ξύλο iroco, το οποίο βάφεται σε δύο διαφορετικές ψυχρές αποχρώσεις, προκειμένου να τονιστεί η ριγωτή αίσθηση στις όψεις, ώστε η κατασκευή να αποτελέσει τοπόσημο και να διαφέρει από την οικεία εικόνα του χώρου όπου βρίσκεται.

Ο τεχνολογικός εξοπλισμός του MEMO20, αποτελείται από 2 υπολογιστές, 1 touchscreen, 2 projectors και 3 σετ ηχείων που φιλοξενούνται στις εσοχές του σκελετού. Τα καθίσματα, οι χώροι προβολής και τα ευρύτερα πεδία σκίασης σχηματίζονται με την περιστροφή των εξωτερικών αναρτώμενων panels υπό συγκεκριμένη γωνία. Η πληρέστατη μορφή και έκταση του MEMO20 παρουσιάζεται όταν η κλίμακα σπάει στα τρία, έτσι ώστε να επεκταθεί ο χώρος του κελύφους και να προστεθεί η φωτογραφική μηχανή και ο πίνακας πληροφοριών. Ο πίνακας πληροφοριών, ρυθμίζεται χειροκίνητα και αναγράφει τον τόπο, το χρόνο του μνημονευόμενου γεγονότος και σχετικές πληροφορίες. Η φωτογραφική μηχανή έχει συμβολική σημασία. Ο ίδιος ο χρήστης επιλέγει αν θα φωτογραφηθεί ή όχι. Τα πορτρέτα αναγράφουν τον τόπο, την ημερομηνία και την ώρα της λήψης. Δε χρησιμοποιούνται άμεσα, αλλά αποθηκεύονται σε μία βάση δεδομένων που φέρει τη σύγχρονη μνήμη του τόπου. Ο επισκέπτης, έχοντας μόλις μεταλάβει τη μνήμη του τόπου μέσω της μνημονευτικής διαδικασίας, επιλέγει αν θα αποτυπώσει τη φευγαλέα στιγμή του περάσματος του από το σημείο και αν θα αποθηκεύσει για πάντα τη στιγμιαία ένωση της υπόστασης του με την ιστορία του τόπου.

Σαν πεδίο δοκιμής της εγκατάστασης "MEMO20" προτείνεται ένας από τους πλέον συναισθηματικά φορτισμένους τόπους μνήμης στην πόλη του Βόλου, η "Κίτρινη Αποθήκη". Χτίστηκε το 1926 ως καπναποθήκη της αμερικανικής εταιρείας "Tobacco Co", όμως κατά τη διάρκεια της Kατοχής, καταλήφθηκε από τους Γερμανούς και χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήριο, φυλακή, χώρος βασανισμού και εκτελέσεων. Πρόκειται για ένα από τα λίγα παραδείγματα όπου ο τόπος μνήμης διατηρείται ακόμα ανέπαφος και στη συγκεκριμένη περίπτωση ενδείκνυται για την πλήρη λειτουργία του MEMO20, καθώς διαθέτει μεγάλη εξωτερική αυλή, άρα και διαθέσιμο χώρο για την ανάπτυξή του. Επιπλέον, η ύπαρξη τετραόροφης ελεύθερης όψης προσκείμενης στην αυλή, επιτρέπει τη χρήση του κτιρίου ως καμβά για βραδυνή εξωτερική προβολή του συλλεγμένου ψηφιακού υλικού.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.