(249) Ένα πάρκο σε ασυνέχειες, προσφυγικές Αλεξάνδρας – Λυκαβηττός

Φοιτήτριες: Δάφνη Αηδόνη, Μαρίνα Μπιζά
Επιβλ. Καθηγητής: Ν. Π. Καζέρος
Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης : 24 Μαρτίου 2010

Η σωματικότητά μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το περπάτημα, που είναι ένας αυτόματος τρόπος μετακίνησης· μια μη συνειδητή πράξη, που μπορεί να ενεργοποιεί την παρατήρηση του περιβάλλοντος. Το περπάτημα φέρνει τον άνθρωπο αντιμέτωπο με το χρόνο, καθώς βιώνει, παρατηρεί, επεξεργάζεται, θυμάται. Ο ρυθμός του βαδίζειν τροφοδοτεί το ρυθμό της σκέψης, με αποτέλεσμα μια πορεία σε ένα τοπίο να αντιστοιχεί σε μια πορεία διαδοχικών σκέψεων.

Ένας περίπατος λοιπόν, νοηματοδοτείται από το περιβάλλον ή τα περιβάλλοντα που διασχίζονται. Όταν περιηγούμαστε σε ένα σχεδιασμένο χώρο διαβάζουμε πολλών ειδών αφηγήσεις που έχουν την αφετηρία τους στις προθέσεις του αρχιτέκτονα ή στις απρόβλεπτες χρήσεις του χώρου. 

Η περιοχή
Η περιοχή μελέτης μας βρίσκεται στους Αμπελοκήπους και εκτείνεται εκατέρωθεν της Λ. Αλεξάνδρας στο ύψος του γηπέδου του Παναθηναϊκού, από τους πρόποδες του Λυκαβηττού έως και πίσω από το νοσοκομείο Ελπίς.

Διασχίζοντας την περιοχή αντιλαμβανόμαστε μία έντονη εναλλαγή ατμοσφαιρών σε συνδυασμό με αλλαγές στην κλίμακα επιμέρους χώρων (όπως η συνύπαρξη στενών -σχεδόν κρυφών- περασμάτων με τη λεωφόρο, ο μεγάλος όγκος του γηπέδου και οι μεγάλες πολυκατοικίες δίπλα σε μικρές μονώροφες κατοικίες) την ύπαρξη άκτιστων-κενών χώρων με αυτοφυή βλάστηση και την παρουσία θραυσμάτων μνήμης -ίχνη της ιστορίας της περιοχής με τη μορφή ερειπίων. Ερευνώντας την ιστορία αυτή μαζί με προσωπικές και συλλογικές μνήμες κατοίκων κατανοούμε πως προκύπτει η σημερινή εικόνα της περιοχής. 

Σχεδιασμός | Η πρόταση
Αυτό το μωσαϊκό που συνθέτει το αθηναϊκό τοπίο επιστρέφουμε να αφηγηθούμε με εργαλείο τον σχεδιασμό και με μέσο το περπάτημα.

Σχεδιάζουμε λοιπόν, ένα διάσπαρτο πάρκο όπου κάθε επιμέρους περιοχή του, διαμορφώνεται βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της.

Τελικά οι προσβάσεις και οι συνδέσεις που προκύπτουν μεταξύ των περιοχών συνιστούν έναν περίπατο μέσα από τον οποίο ο χρήστης έχει τη δυνατότητα ανάγνωσης της ιστορίας και των ποιοτήτων της περιοχής. Πεζοδρομήσεις, πεζογέφυρες, υπόγειες διαβάσεις, κρυφές και προφανείς πορείες, η ποκιλία των οποίων προ[σ]καλεί τον χρήστη να εξερευνήσει το αστικό τοπίο

Πιο συγκεκριμένα
Προτείνουμε στο συγκρότημα των προσφυγικών κατοικιών της Λ. Αλεξάνδρας την επαναφορά της κοινωνικής κατοίκησης και διαμορφώνουμε τους ενδιάμεσους χώρους ώστε να λειτουργήσουν ξανά ως κοινόχρηστοι.

Κατεδαφίζουμε το γήπεδο Απ. Νικολαϊδης και στη θέση του σχεδιάζουμε ένα βυθισμένο πάρκο με αναφορά στο γήπεδο μέσω της αμφιθεατρικής μορφολογίας, αποκαλύπτοντας τη φυσική τοπογραφία.

Στην περιοχή που φιλοξενούνται τα σχολεία καταργούμε τις περιφράξεις και διευρύνουμε το δημόσιο χώρο στα προαύλιά τους, σαν κοινωνικό πείραμα, αναδιαμορφώνοντας τον σε επίπεδα.

Στην περιοχή του πρώην προσφυγικού καταυλισμού Κουντουριώτη σχεδιάζουμε έναν χώρο διέλευσης και στάσης με πολλές εναλλαγές οριζόντιων επιπέδων, η διάταξη των οποίων ακολουθεί τις χαράξεις των παλιών ξύλινων παραπηγμάτων και του παρόντος περιβάλλοντος αστικού ιστού. Στα προσκείμενα καταπατημένα οικόπεδα διαμορφώνουμε έναν περίκλειστο κήπο μνήμης όπου οι ιδιοκατασκευασμένες κατοικίες παραμένουν ως ερείπια ανάμεσα σε υψηλή βλάστηση.

Στο Λυκαβηττό ένα ξύλινο deck στην πλαγιά, πάνω από το ύψος του δρόμου, προσφέρει μία νέα εμπειρία κίνησης ανάμεσα στη πόλη και το λόφο και με τη δημιουργία θέσεων στάσης σηματοδοτεί σημεία που κρίνουμε ενδιαφέροντα στον αστικό ιστό και αφορούν τη μνήμη, την αλλαγή και την αντίθεση κλίμακας και προοπτικής.

Τελικά
Αντίθετα από τις παρεμβάσεις «εξυγίανσης» και «αναβάθμισης» περιοχών, για μας στόχο αποτέλεσε η διατήρηση της ποικιλίας ατμοσφαιρών και ποιοτήτων χώρων που συνυπάρχουν στην περιοχή. Η εναλλαγή ατμοσφαιρών αντιστοιχεί σε εναλλαγή εμπειριών οι οποίες συνδέονται μέσα από τη διαδοχή τους, συνθέτοντας τη δική μας αφήγηση. Αυτός ο τρόπος ανάγνωσης δύναται να επεκταθεί στο αθηναϊκό αστικό τοπίο, η εικόνα του οποίου προκύπτει μέσα από τη γειτνίαση διαφορετικών ατμοσφαιρών και όχι βάσει ενός καθολικού σχεδιασμού. Αποτελεί επίσης μια σύνδεση του αστικού ιστού με τον Λυκαβηττό (ή αντίστροφα, μια εκτόνωση του λόφου προς την πόλη).   

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.