113.14 Πρεπέσινθος

Φοιτήτριες: Καρούντζου Παρασκευή, Σιδέρη Αγγελική
Επιβλέπων καθηγητής: Αθανάσιος Σπανομαρίδης
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 27-02-2014

Ένας τόπος δημιουργείται την στιγμή που ο άνθρωπος επεμβαίνει στην φύση. Για τον άνθρωπο, η φύση είναι ένα άγνωστο περιβάλλον, που προσπαθεί να οικειοποιηθεί. Όταν ο άνθρωπος οικειοποιηθεί την φύση, οδηγείται στην κατοίκησή της. Κάθε τόπος, έχει έναν μοναδικό συνδυασμό χαρακτηριστικών, που του προσδίδουν μία ιδιαίτερη ταυτότητα. Αναζητήσαμε ένα τόπο όπου η ιστορική μνήμη και το φυσικό τοπίο να συνυπάρχουν.

Ένας τόπος δημιουργείται την στιγμή που ο άνθρωπος επεμβαίνει στην φύση. Για τον άνθρωπο, η φύση είναι ένα άγνωστο περιβάλλον, που προσπαθεί να οικειοποιηθεί. Όταν ο άνθρωπος οικειοποιηθεί την φύση, οδηγείται στην κατοίκησή της. Κάθε τόπος, έχει έναν μοναδικό συνδυασμό χαρακτηριστικών, που του προσδίδουν μία ιδιαίτερη ταυτότητα. Αναζητήσαμε ένα τόπο όπου η ιστορική μνήμη και το φυσικό τοπίο να συνυπάρχουν.

Ένας τέτοιος τόπος είναι το ακατοίκητο νησί του Δεσποτικού. Ταυτίζεται με την αρχαία Πρεπέσινθο, όπου ήκμασε ένα σημαντικό ιερό του Απόλλωνα τον 6ο π.Χ. αι. με πανελλήνια ακτινοβολία. Το ιερό τοποθετείται στο υπήνεμο λιμάνι που βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του νησιού. Μέσα από το βίωμα του νησιού, αναγνωρίζουμε δύο βασικές ανάγκες. Πρώτον, την ανάδειξη και προστασία του αρχαιολογικού χώρου και δεύτερον, την δημιουργία συνθηκών για την ανθρώπινη παρουσία στο νησί. Η μνήμη και η ιστορία του τόπου  συνδιαλέγονται με τις ανάγκες του σήμερα, με κοινό παρανομαστή το φυσικό τοπίο.

Η πρόσβαση στο Δεσποτικό, γίνεται από την Αντίπαρο. Διοργανώνονται σποραδικές ιδιωτικές επισκέψεις τους καλοκαιρινούς μήνες. Ακόμα, πραγματοποιούνται συστηματικές ετήσιες ανασκαφές, από την αρχαιολογική υπηρεσία. Η απουσία υποδομών, δυσχεραίνει τόσο τις ανασκαφές όσο και τις επισκέψεις. Επίσης, η συνεχόμενη αύξηση των ευρημάτων δημιουργεί νέες ανάγκες χώρων για την φύλαξη τους, καθώς και για την υποδοχή επισκεπτών. Η μοναδική, ανθρώπινη παρουσία πάνω στο νησί είναι ένας βοσκός. Το σπίτι του, το ποιμνιοστάσιο και κάποια βοηθητικά κτήρια αποτελούν τα μοναδικά οικοδομήματα στο νησί.

Στόχος μας, είναι η δημιουργία χώρων που θα προσαρμόζονται στις ανάγκες του τόπου και του χρήστη. Η συνύπαρξη αρχαιολόγων και επισκεπτών στον ίδιο χώρο σε διαφορετικό χρόνο, δίνει στην επέμβαση έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα αφού η χρήση μεταβάλλεται κάθε εποχή. Στο Δεσποτικό υπάρχουν 9 λατομεία, κάποια από τα οποία σχηματίζουν έναν νοητό κύκλο που περικλείει τον ιερό χώρο. Επιλέγουμε τρία σημεία, με διαφορετικές ποιότητες και θέες ως παρατηρητήρια. Ενώνοντάς τα δημιουργούμε δυο διαδρομές με σημείο αναφοράς τον αρχαιολογικό χώρο.

Αναγνωρίζουμε μία βασική ορθή γωνία που προκύπτει από το ιερό, την οποία περιστρέφουμε και χρησιμοποιούμε για τις βασικές χαράξεις της επέμβασης. Βασική ιδέα της σύνθεσης, αποτελεί το χρονολογικό διάγραμμα της ιστορίας του Δεσποτικού. Αυτό μετατρέπεται σε τομή και σταδιακά σε κάτοψη, όπου αντιστοιχίζουμε τις σημαντικότερες φάσεις της ιστορίας, σε χώρους και διαδρομές, με στόχο την αντίληψη του χαρακτήρα του τόπου.

Με βάση τα παραπάνω, σχεδιάζουμε ένα μουσείο για την προστασία των αρχαιολογικών ευρημάτων, χώρους εργαστηρίων για τους αρχαιολόγους-ερευνητές καθώς και ξενώνες για την φιλοξενία τους.  Οι βασικοί χώροι της επέμβασης συμπληρώνονται από ένα ανοιχτό θέατρο, που διαμορφώνεται με πλατώματα τα οποία οδηγούν στην είσοδο του μουσείου.

Οι όποιες επεμβάσεις, πραγματοποιούνται σε διαφορετικό επίπεδο, είτε ψηλότερα είτε χαμηλότερα από τον αρχαιολογικό χώρο. Τα κτήρια αναπτύσσονται γύρω από τα αρχαία, κρατώντας την απαραίτητη απόσταση. Δημιουργούνται δηλαδή διαφορετικά επίπεδα ανάγνωσης του αρχαιολογικού χώρου. Στην ουσία ο αρχαιολογικός χώρος αποτελεί τον υπαίθριο χώρο του μουσείου, δηλαδή την αυλή του.

Η είσοδος στα διάφορα μέρη του κτηρίου γίνεται μέσα από ημιυπαίθριους χώρους. Έχουμε δηλαδή μια διαδοχή χωρικών ποιοτήτων από τον ανοικτό, στον στεγασμένο και έπειτα στον κλειστό χώρο. Η επέμβασή μας έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου, με χώρους, που ανοίγουν και κλείνουν ανάλογα με τις εποχές και τους χρήστες. Έτσι, δημιουργείται ένα μουσείο με ημιυπαίθριο χαρακτήρα προσαρμοσμένο στο τοπίο και τις ανάγκες του.

Σκοπός της πρότασής μας είναι μια ήπια επέμβαση, που εντάσσεται στο φυσικό τοπίο, αναδεικνύει τον αρχαιολογικό χώρο και καλύπτει τις ανάγκες του σήμερα. Διακρίνονται δύο κλίμακες επέμβασης, μια που αφορά την ευρύτερη περιοχή μελέτης και μια μικρότερη που εστιάζει στον αρχαιολογικό χώρο και τα κτήρια που τον περικλείουν. Ουσιαστικά, θεωρούμε, την εκ νέου «κατοίκηση» του Δεσποτικού αναγκαία για την ανάδειξη του πνεύματος του τόπου και της ιστορικής του σημασίας.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.