122.14 Ενεργοποίηση του λόφου του Λυκαβηττού

Φοιτήτριες: Λεβεντάκη Μαρίνα, Μιχαλοπούλου Ελισάβετ-Ουρανία
Επιβλέποντες καθηγητές: Βασιλάτος Παναγιώτης, Κούρκουλας Αντρέας
Σύμβουλοι καθηγητές: Μάνιος Μανώλης, Τριπιδάκης Ιωάννης
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης: 29 Ιουλίου  2014

Περιγραφή: Το νερό, η θέα, το δάσος, το φως και η ανάβαση είναι τα στοιχεία του λόφου, τα οποία σήμερα βρίσκονται σε αδράνεια.  Στόχος των επεμβάσεων είναι αυτά να αναδειχθούν σε συγκεκριμένα σημεία του λόφου. Η ταυτότητα του λόφου γίνεται ορατή, η σημασία του αντιληπτή και έτσι ενεργοποιείται ο λόφος ως κέντρο κινήσεων στο χάρτη της Αθήνας.

Η διπλωματική αφορά το λόφο του Λυκαβηττού, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας. Οι επισκέψεις μας σε αυτόν περιορίζονταν σε δύο σημεία, την κορυφή του, γύρω από τον ναό του  Αγίου Γεωργίου, και το πλάτωμα για στάθμευση και θέα, έξω από το θέατρο του Τάκη Ζενέτου. Ο υπόλοιπος λόφος μας φαινόταν αχανής. Αντιληφθήκαμε ότι ανεβαίναμε στην κορυφή του, χωρίς να γνωρίζουμε τι συνέβαινε στον ενδιάμεσο χώρο. Αυτό υπήρξε και το κίνητρο της διπλωματικής.

Στον  τόπο αυτό, αισθανθήκαμε μια αμηχανία να εντοπίσουμε την ταυτότητά του. Είναι εγκαταλειμμένος, ωστόσο διαθέτει κάποια έντονα στοιχεία που θα μπορούσαν να τον αναδείξουν. Ασχεδίαστα και χωρίς φροντίδα, υπάρχουν αλλά είναι σε αδράνεια.

Στην επέμβασή μας, εντοπίζουμε σημεία-κλειδιά στο λόφο, κομβικά στο υπάρχον δίκτυο μονοπατιών, τα οποία έχουν ή δύναται να αποκτήσουν στοιχείο της ταυτότητας του λόφου. Σκοπός μας είναι να μετατραπούν τα σημεία αυτά σε θύλακες ενεργοποίησης και κατ' επέκταση ανάδειξής του.

Τα στοιχεία που θεωρούμε ότι συνθέτουν αυτόν τον τόπο είναι τα:

Νερό, Θέα, Δάσος, Φως, Ανάβαση

Η έμπνευση των πέντε στοιχείων:

Νερό: πηγές Ηριδανού ποταμού, κατάληξη Αδριάνειου Υδραγωγείου,«Αερικόν Θεραπευτήριον» (το όραμα του Ερνέστου Τσίλλερ για πηγές, καταρράκτες και κρήνες στο λόφο)

Θέα: ο ψηλότερος λόφος στο κέντρο στα 277,30μ, θέα προς το λεκανοπέδιο και προς τους μεγάλους ορεινούς όγκους, θέα προς την Ακρόπολη και μυθολογικός συσχετισμός [Σύμφωνα με το μύθο, ο Λυκαβηττός είναι ένας βράχος που προοριζόταν για την κατασκευή της  Ακρόπολης. Έπεσε από τα χέρια της θεάς Αθηνάς, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα, όταν αυτή έμαθε κάποια άσχημα νέα κατά τη μεταφορά του.]

Δάσος: αλλαγή της εικόνας του λόφου ανά τους αιώνες [ γυμνός και ξηρός_  από την αρχαιότητα, λατόμευση: 1835-1960  πράσινος_  πρώτη οργανωμένη δενδροφύτευση το 1898]

Φως: ετυμολογική προέλευση _ λύκη + βαίνω, από εκεί εμφανίζεται η αυγή

Ανάβαση: ο λόφος είναι δυσπρόσιτος από την πόλη, ενώ στο εσωτερικό του είναι δύσβατος

Στο ακόλουθο βίντεο, περιγράφουμε που εντοπίζονται τα πέντε στοιχεία στο λόφο και τους βασικούς μας χειρισμούς ως προς αυτά.  Η διαδικασία περιλαμβάνει  προβολή εικόνων από projector σε υπόβαθρο προπλάσματος 1:750 του λόφου. Κατά τη διάρκεια της τελικής  μας παρουσίασης, η διαδικασία έγινε ζωντανά.

Όλα τα σημεία κατατάχθηκαν σε έναν πίνακα, σύμφωνα με παραμέτρους που σχετίζονται με τα φυσικά χαρακτηριστικά, τη συσχέτιση με τον άνθρωπο, αλλά και την αλληλεπίδραση με τα φυσικά στοιχεία. Έτσι, εντοπίσαμε την αρχική πρόθεση για κάθε σημείο.

Ν2_ ΧΑΡΑΔΡΑ
Είναι ένας αδιέξοδος χώρος, πρώην λατομείο, με πυκνή φύτευση από χαρουπιές. Οι βραχώδεις ψηλές παρειές (18-22μ), στη βροχή, συγκεντρώνουν μεγάλη ποσότητα νερού σε μία κεντρική φυσική απορροή. Αυτό το στοιχείο της κίνησης του νερού εντοπίστηκε και συσχετίστηκε με την κίνηση του ανθρώπου. Η κεντρική απορροή διακλαδίζεται προς τις παρειές, διασφαλίζοντας τη μέγιστη συλλογή του νερού απευθείας από τη βραχώδη επιφάνεια. Στη συνέχεια, το νερό διοχετεύεται σε μία ανοιχτή δεξαμενή. Σχεδιάζεται, λοιπόν, μια διαδρομή όπου ο περιπατητής κινείται σε σχέση με τη ρύση του νερού συναντώντας υποχώρους επαφής με το νερό, και καταλήγει σε μια ξύλινη πλατφόρμα θέας, από όπου έχει διέξοδο προς το θέατρο.

Συναντάμε στοιχεία πελεκητού σκυροδέματος από τα αδρανή των βράχων, χωμάτινα μονοπάτια και εμφανείς μεταλλικούς αγωγούς συλλογής του νερού.

Η υπάρχουσα φύτευση διατηρείται και ενισχύεται με άλλα είδη που εξυπηρετούν τη σκηνοθεσία του βλέμματος.

Θ3_ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΑΓΙΩΝ ΙΣΙΔΩΡΩΝ
Είναι μία διαδρομή στην οποία κινείσαι κατά μήκος ενός πανοραμικού πλάνου, με θέα από το λόφο του Στρέφη μέχρι το Καλλιμάρμαρο. Σε αυτή τη διαδρομή μήκους 180μ το πλάνο μένει ίδιο, με το λόφο της Ακρόπολης να δεσπόζει και να συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα.

Πρόθεσή μας είναι η σκηνοθεσία του βλέμματος του περιπατητή και η κατεύθυνσή του και προς άλλες θέες. Εργαλεία σε αυτή τη διαδικασία αποτελούν τοιχία εγκάρσια στη διαδρομή, μεταλλικά ή από σκυρόδεμα, αλλά και η ίδια η φύτευση. Το ύψος, το μέγεθος και η κατεύθυνση των τοιχίων εξυπηρετούν απόλυτα την κατεύθυνση του βλέμματος.

Η διαδρομή, έτσι, από πανόραμα γίνεται συνεχόμενο καρέ, με τον περιπατητή να ελίσσεται στο όριο βράχου και δάσους, σε δύο επίπεδα. Οι επεμβάσεις πραγματοποιούνται τροποποιώντας υπάρχοντα στοιχεία διαμόρφωσης, μπαζώματα ή παλιά κελύφη.

N1_ ΠΛΑΤΕΙΑ
Αποτέλεσε το μεγαλύτερο λατομείο του λόφου. Ο χώρος είναι μία μεγάλη πλατεία με διττή λειτουργία, εξωστρεφή προς τη θέα και εσωστρεφή προς το θέατρο.

Το θέατρο λειτουργεί μόνο το καλοκαίρι, με αποτέλεσμα ο χώρος να ασφυκτιά τότε από ανθρώπους, ενώ το χειμώνα να παραμένει άδειος και να χάνει την κλίμακά του. Σχεδιάστηκε ένας χώρος, ο οποίος αλλάζει σε μέγεθος μέσα στο χρόνο, για να καλύψει τις ανάγκες της ανθρώπινης παρουσίας. Εργαλείο για αυτό είναι μια επιφάνεια νερού. Το νερό αντικαθιστά την ανθρώπινη παρουσία και αντίστροφα.

Ακολουθεί βίντεο όπου παρουσιάζεται η εικόνα και η λειτουργία της πλατείας μέσα στο χρόνο, ξεκινώντας από τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου.

Το μεταλλικό τοιχίο αποκλείει το χώρο του θεάτρου από την πλατεία και λειτουργεί σαν είσοδος προς αυτό. Ολόκληρη η πλατεία λειτουργεί ως συλλεκτήρας  νερού και διοχετεύει το νερό μέσα από τις δύο θύρες του τοιχίου-φράγματος στο στόμιο της δεξαμενής, πίσω από αυτό.

Η πλατεία από σκυρόδεμα δεν έχει ενιαία κλίση, αλλά αναδιπλώνεται κατάλληλα ώστε να ορίσει διαφορετικές σχέσεις με το νερό. Τα μόνα κατακόρυφα στοιχεία είναι οι ευκάλυπτοι. Επανασχεδιάστηκε ως μόνιμο στοιχείο το υπάρχον αναψυκτήριο.

Κάτω από την πλατεία, σχεδιάζεται χώρος στάθμευσης, στο επίπεδο εδάφους του παλιού λατομείου. Το τοιχίο λειτουργεί και ως κατακόρυφος χώρος κίνησης με εξόδους κινδύνου του υπογείου και διάδρομο θέας στην κορυφή του.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.