125.14 Επανάκτηση και εναλλακτική αξιοποίηση του παράκτιου μετώπου

Φοιτήτρια: Κάζα Κατερίνα
Επιβλέπων καθηγητής: Νικόλαος Σκουτέλης
Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα αρχιτεκτόνων μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 28 Ιουνίου 2014

 

 

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το σχεδιασμό ενός συγκροτήματος κτιρίων στην υποβαθμισμένη, πρώην βιομηχανική περιοχή Κόβα της πόλεως Ρόδου.

O διαχρονικός μετασχηματισμός της σχέσης της πόλης με τη θάλασσα, οδήγησε στην αποκοπή σταδιακά, των δύο πόλων. Ως αποτέλεσμα, σήμερα η Κόβα συνιστά το μόνο μέτωπο όπου η κατάσταση είναι ρευστή, και άρα την τελευταία ευκαιρία επαναδιατύπωσης της σχέσης.

Κατά μήκος του μετώπου διατηρείται μια σειρά αξιόλογων βιομηχανικών κελυφών, ισχυρό λανθάνον δυναμικό που με την ενεργοποίηση του μπορεί να συμβάλλει στην ανασυγκρότηση της περιοχής. H κατασκευή της  νέας μαρίνας ωστόσο πρόκειται να μεταβάλει το χαρακτήρα της, σημαίνοντας άκριτη τουριστική ανάπτυξη.

Προκειμένου να μην αποκλειστεί ο κάτοικος από ακόμη ένα μέτωπο της πόλης, είναι απαραίτητη η απόδοση μιας χρήσης γης ικανής να αντισταθμίσει τον τουριστικοκεντρικό χαρακτήρα, αποτελώντας έναυσμα για εναλλακτική ανάπτυξη. Έτσι, χωροθετούνται στην περιοχή χρήσεις κοινωνικές, κατοικίας και πολιτισμού, προς σχηματισμό ενός "πυρήνα ενεργοποίησης", έχοντας στο επίκεντρο την  αυξανόμενη φοιτητική κοινότητα,  η οποία παρά την εναλλακτική οικονομία που μπορεί να πυροδοτήσει σε ένα νησί που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον εποχιακό τουρισμό, ολοένα περιθωριοποιείται.

Για την επέμβαση επιλέχθηκε το κτίριο της παλαιάς ΔΕΗ και ο περιβάλλον χώρος, καθότι βρίσκεται κεντρικά της βιομηχανικής ζώνης, κάνοντας αισθητή την παρουσία του τόσο από την πόλη όσο και από τη θάλασσα.

 

 

Το κτίριο της ΔΕΗ, λειτούργησε ως βασική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος(1950-1970)και υποσταθμός μέχρι το 1997.

Επί του αρχικού κτίσματος κατασκευάστηκαν σε διάφορες φάσεις προσθήκες και επεκτάσεις, αλλοιώνοντας την αρχική του μορφή.

Συγκεκριμένα,  παρά το σχετικό μορφολογικό ενδιαφέρον  που αποκτά η νότια όψη μετά τις διαδοχικές φάσεις, εσωτερικά κατακερματίζεται, ενώ το βόρειο πρόσκτισμα, καταλύει την καθαρότητα  και την επιβλητικότητα της προϋπάρχουσας  και πιο χαρακτηριστικής όψης.

Συνολικά, αποτελεί τοπόσημο και σημείο αναφοράς ταυτισμένο με την περιοχή στη συνείδηση των κατοίκων, χάρη στην αρχιτεκτονική του και στην ιστορική του σύνδεση με το βιομηχανικό παρελθόν της .

 

 

Βασική συνιστώσα επιλογής του συγκεκριμένου οικόπεδου για την επέμβαση, είναι η χωροθέτηση του στην απόληξη μιας φυγής από την πόλη προς τη θάλασσα, που το καθιστά εν δυνάμει κόμβο σύνδεσης των δυο πόλων.

Ο ρόλος αυτός υπογραμμίζεται επεκτείνοντας την εν' λόγω φυγή κατά μήκος του, ενθαρρύνοντας τη ροή κινήσεων και οριοθετώντας παράλληλα μια καθαρή ζώνη δημοσίου χώρου εκατέρωθεν του κελύφους της ΔΕΗ. Αυτή η ζώνη ενισχύει την παρουσία του κτιρίου ως τοπόσημο και αποτελεί "άνοιγμα" της περιοχής προς τη μαρίνα. Συμπληρωματικά, δημιουργείται μια παράλληλη σε αυτό τον άξονα, υπέργεια κίνηση.

Έχοντας οριοθετήσει μια αδόμητη ζώνη στα βόρεια του οικοπέδου, οι νέες χρήσεις χωροθετούνται κυρίως στο νοτιοδυτικό τμήμα. Έτσι σε αυτό το βασικό άξονα κίνησης, αγκιστρώνονται δευτερεύουσες κινήσεις, πάνω στις οποίες διαρθρώνονται οι νέοι όγκοι, έως τα όρια του οικοπέδου. Τα όρια υπογραμμίζονται από τον υφιστάμενο πέτρινο τοίχο που ανά σημεία επεκτείνεται καθ ύψος ισχυροποιώντας το υπάρχων όριο ή διακόπτεται περιστασιακά δημιουργώντας περάσματα και συνδέσεις με τον περιβάλλοντα αστικό ιστό.

Ιδιαιτερότητα του οικοπέδου αποτελεί επίσης η σταδιακή βύθισή του σε σχέση με τον αστικό ιστό.  Αυτή διατηρείται και διαμορφώνεται με σκοπό την περεταίρω ανάδειξη του κτιρίου της ΔΕΗ, τη δημιουργία μιας ροικότητας κινήσεων και τη συνολική θεώρηση του οικοπέδου από τη στιγμή της εισόδου στο χώρο.

 

 

Όσο αφορά τη χωροθέτηση των όγκων: Τρεις από τους διαμήκεις όγκους συγκλίνουν στο βορειοδυτικό τμήμα του οικοπέδου, όπου συνδέονται μέσω ενός κόμβου-υποδοχέα κινήσεων μεταξύ τους, αλλά και με το κτίριο της ΔΕΗ. Ο τέταρτος διαμήκης όγκος, αν και βρίσκεται και αυτός πάνω στον άξονα αποστασιοποιείται από τους υπόλοιπους, ως  όριο προστασίας του εσωτερικού από τον περιφερειακό δρόμο. Προς αποφυγή δημιουργίας ενός απόλυτα εσωστρεφούς χαρακτήρα και επισκίασης του κτιρίου της ΔΕΗ, το ύψος του παραμένει χαμηλό για αρκετά μέτρα, και υψώνεται σταδιακά σε απόσταση πλέον από το κέλυφος ως συνέχεια του γειτνιάζοντα όγκου. Παράλληλα, αποτελεί σύνδεσμο των δύο βασικών κινήσεων που βρίσκονται εκατέρωθεν αυτού, λειτουργώντας αντί για όριο αποξένωσης ως όριο σύνδεσης.

Οι φυτεύσεις δρουν επικουρικά στην συμπλήρωση των όγκων και τη δημιουργία των νέων ορίων που περιβάλλουν τους υπαίθριους χώρους του οικοπέδου.

Αναφορικά με τη μορφολογική αντιμετώπιση των όγκων, αφετηρία απετέλεσαν τα κυρίαρχα υφιστάμενα, αρχιτεκτονικά στοιχεία που δεσπόζουν εντός του οικόπεδου, το κτίριο της ΔΕΗ και ο πέτρινος τοίχος. Αυτός, άλλοτε επεκτείνεται, υπογραμμίζοντας όρια ή πορείες, διαφυλάσσοντας την ιδιωτικότητα  και διαμορφώνοντας όψεις προς την πόλη και άλλοτε διακόπτεται δημιουργώντας φυγές και συνδέσεις. Στα νέα κτίρια, ο επαναλαμβανόμενος στιβαρός σκελετός που επιβάλλεται στο εσωτερικό της ΔΕΗ, εξωτερικεύεται ως στοιχείο κάθετης επανάληψης, περιβάλλοντάς τους όγκους σημειακά με έναν μεταλλικό σκελετό, υποδοχέα αναρριχώμενων φυτεύσεων που λειτουργούν σαν οπτικό φίλτρο μεταξύ ιδωτικότερων και δημοσίων χώρων, περικλείοντας και στεγάζοντας χώρους ημι-υπαίθριους, στάσεις ή κινήσεις. Κατ αυτό τον τρόπο  επιτυγχάνεται συνομιλία με το υφιστάμενο μέσω της αντίθεσης, αντιπαραθέτοντας στη στιβαρότητα του όγκου του κτιρίου της ΔΕΗ, λιγότερο συμπαγείς χειρισμούς.

Οι διαμήκεις όγκοι, πέρα από τις διαβαθμίσεις σημειακά στα ύψη, διασπώνται περεταίρω εσωτερικά των μεταλλικών περιβλημάτων, δημιουργώντας επαναλαμβανόμενους επιμέρους όγκους- κουτιά. Κατ αυτό τον τρόπο πραγματοποιείται εκτός από τη διάκριση των λειτουργιών  κατοικίας από τις λοιπές χρήσεις, η προσαρμογή της κλίμακας της επέμβασης σε αυτή της πόλης.

 

 

Στις όψεις το κτίριο της ΔΕΗ παραμένει κυρίαρχη μορφή. Η σημασία του υπέργειου κόμβου διέλευσης στην μαρίνα που βρίσκεται αντιδιαμετρικά του, σηματοδοτείται μέσω μορφολογικών αναφορών σε αυτό. Οι φυτεύσεις συμπληρώνουν τους όγκους οριοθετώντας ταυτόχρονα επιμέρους εισόδους, ενώ η απουσία τους συμβάλει στην ανάδειξη του τοποσήμου της ΔΕΗ. Ταυτόχρονα οι κάθετοι κήποι δημιουργούν στη συνολική τους θεώρηση ένα θολό τοπίο, φέρνοντας την πάλι σε πρώτο πλάνο.

Ο πέτρινος τοίχος τονίζει περαιτέρω τις προσβάσεις και δημιουργεί ένα όριο, σημειακά διαπερατό, ενώ ταυτόχρονα κατευθύνει  τις διαμπερείς κινήσεις προς το εσωτερικό του οικοπέδου.

 

 

Όσο αφορά τη ΔΕΗ, διατηρείται ως κέλυφος το πρόσκτισμα με το μεγαλύτερο μορφολογικό ενδιαφέρον,   ενώ το βόρειο πρόσκτισμα καθαιρείται αναδεικνύοντας την καθαρότητα της προϋπάρχουσας όψης.

Εσωτερικά το ισόγειο διατηρείται ενιαίο, ενώ σημειακά διαμορφώνεται ένα επιπλέον επίπεδο  που αγκαλιάζει την εσωτερική όψη, η οποία αποκαθίσταται στην αρχική της μορφή, κρατώντας αποστάσεις από το φέροντα οργανισμό. Τα επίπεδα ενοποιούνται μέσω κλιμακοστασίου, ωστόσο κάθε επίπεδο διατηρεί και ξεχωριστή είσοδο. Το ίδιο ισχύει για το υπόγειο, όπου χωροθετείται το γυμναστήριο.

Το νέο επίπεδο λειτουργεί κατά βάση ως εξέδρα παρακολούθησης. Στο σημείο σύνδεσης του παλαιού κτιρίου με το νέο που το συμπληρώνει, δημιουργείται ένα πλάτωμα το οποίο με τη χρήση του υφιστάμενου γερανού μπορεί περιστασιακά να μεταβληθεί σε θεατράκι, εξυπηρετώντας την παρακολούθηση παρουσιάσεων και λοιπών εκδηλώσεων. Το ευρύχωρο ισόγειο, επιτρέπει τη διεξαγωγή ποικίλων δρώμενων και καθημερινή  χρήση για τις συναντήσεις των φοιτητικών ομάδων που μπορούν έτσι να αποτελούν αντικείμενο παρατήρησης από τους περαστικούς, αποδίδοντας το κτίριο σε δημόσια χρήση και διατηρώντας την ανθρώπινη παρουσία όλες τις ώρες.

Οι επεμβάσεις διακρίνονται μέσω διαφοροποίησης των υλικών, των χρωμάτων και τις ελευθερίας στη διαμόρφωση που αντιπαρατίθεται στην ορθοκανονικότητα του υφιστάμενου κελύφους.

 

 

Οι κατοικίες συνθέτονται από έναν κεντρικό πυρήνα βοηθητικών χώρων που διαχωρίζει τους  χώρους διημέρευσης από τους χώρους διανυκτέρευσης.

Στη φοιτητική κατοικία οι χώροι διανυκτέρευσης μπορούν να λειτουργήσουν ενοποιητικά ή να διαχωριστούν. Στο χώρο της κάθε κλίνης παρέχονται χώροι αποθήκευσης και η δυνατότητα να πραγματοποιηθούν ατομικά άλλες δραστηριότητες.  Στον κοινόχρηστο χώρο του καθιστικού, τοποθετείται μια μονάδα η οποία μπορεί κατά βούληση να προσαρμοστεί, λειτουργώντας ως αποθηκευτικός χώρος, ως καθιστικό, ως γραφείο ή τραπέζι και τέλος οι υγροί βοηθητικοί χώροι διαμορφώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεμονωμένα.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.