141.14 Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αρχαία Μεσσήνη

Φοιτήτριες: Κωνσταντίνα Σκιαδά, Παναγιώτα Σπυροπούλου, Ειρήνη Τσακαλάκη
Επιβλέπων Καθηγητής: Παπαϊωάννου Τάσης
Σύμβουλος: Αλεξάνδρου Ελένη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης:  28 Ιουλίου 2014

Η διπλωματική αυτή εργασία αφορά στο σχεδιασμό ενός νέου αρχαιολογικού μουσείου στην Αρχαία Μεσσήνη, απαντώντας στις υπάρχουσες ανάγκες του αρχαιολογικού χώρου για στέγαση και ανάδειξη του μεγάλου αριθμού και ιδιαίτερης σημασίας ευρημάτων του. Κύριο στόχο αποτελεί η έκθεση των ευρημάτων αλλά και η μελέτη και συντήρησή τους στο νέο μουσείο το οποίο χωροθετείται σε άμεση σχέση με τον αρχαιολογικό χώρο.

Η Αρχαία Μεσσήνη βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου στο Νομό Μεσσηνίας σε ένα κατ' εξοχήν μεσογειακό φυσικό περιβάλλον, το οποίο συνδυάζει ορεινούς όγκους  και χαμηλές πεδινές εκτάσεις. Στην περιοχή κυριαρχεί ο ασβεστολιθικός όγκος του όρους Ιθώμη, όπου βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης, ενώ η πόλη εκτείνεται χαμηλότερα στην εύφορη κοιλάδα νότια του όρους.

Το ισχυρό ανάγλυφο, τα χρώματα και οι υφές που συναντήσαμε είναι χαρακτηριστικά της περιοχής ιδιαίτερα σημαντικά στην μελέτη και πρότασή μας. Η Αρχαία Μεσσήνη είναι μια από τις σημαντικές σε μέγεθος και μορφή πόλεις της αρχαιότητας από την οποία σώζονται ιερά, δημόσια οικοδομήματα, κατοικίες και ταφικά μνημεία, αλλά και επιβλητικές οχυρώσεις. Δεν έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από νεότερους οικισμούς γεγονός που αποτέλεσε βασικό παράγοντα για την πολύ καλή διατήρηση της οργάνωσης της πόλης και ενός μεγάλου μέρους των οικοδομημάτων και των ευρημάτων.

Ο αρχαιολογικός χώρος έχει έκταση 400 στρεμμάτων, περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό μνημείων, ενώ οι ανασκαφές και οι αποκαταστάσεις σήμερα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Η πορεία του επισκέπτη σήμερα ξεκινά στην βορειοδυτική πλευρά του αρχαιολογικού χώρου, ακολουθεί μια καθοδική πορεία μέσα από φυσικά μονοπάτια, φτάνει στο νοτιότερο τμήμα όπου βρίσκεται το συγκρότημα του Γυμνασίου και επιστρέφει ανοδικά προς το σημείο απ' όπου ξεκίνησε.

Σε απόσταση περίπου 500μ. από το κέντρο του χωριού Μαυρομάτι, βρίσκεται σήμερα το τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο,  ένα μικρό, διώροφο κτίριο το οποίο κτίστηκε μεταξύ 1968 και 1972, αλλά άνοιξε τις πύλες του στο κοινό τον Μάρτιο του 2000. Οι 3 μικρές αίθουσες του μουσείου κρίνονται τελείως ανεπαρκείς να στεγάσουν έστω και τα πιο αντιπροσωπευτικά από τα 10.000 και πλέον καταγεγραμμένα ευρήματα, ενώ έχει ήδη αποφασιστεί η ανέγερση ενός νέου μουσείου σε άλλη θέση, το οποίο θα προσφέρει στέγαση και ανάδειξη σε πλήθος εκθεμάτων τα οποία προς το παρόν βρίσκονται διασκορπισμένα στο παλιό μουσείο και σε διάφορες αποθήκες στην περιοχή.

Το σημείο χωροθέτησης του νέου μουσείου κρίθηκε απαραίτητο να βρίσκεται εκτός του ορίου των αρχαίων τειχών,  ώστε να μην αποτελεί εμπόδιο σε μελλοντικές ανασκαφές. Αυτό οδήγησε στην επιλογή ενός φυσικού λόφου που βρίσκεται νοτιοανατολικά του αρχαιολογικού χώρου ως σημείο παρέμβασης, προσφέροντάς μας ταυτόχρονα πλεονεκτική θέα και οπτική επαφή από και προς τον αρχαιολογικό. Η σύνδεση με αυτόν πραγματοποιείται μέσω μιας φυσικά διαμορφωμένης διαδρομής, η οποία αποτελεί συνέχεια της πορείας του επισκέπτη που ξεκινά στην σημερινή είσοδο του αρχαιολογικού και καταλήγει στο μουσείο.

Προτείνουμε τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού οδικού δικτύου πάνω σε χαράξεις ήδη υπαρχόντων αγροτικών δρόμων για την προσέγγιση στο μουσείο και τη δημιουργία ενός χώρου στάθμευσης για την εξυπηρέτηση του μουσείου στην πίσω πλευρά του λόφου. Ταυτόχρονα διατηρούμε και αναδεικνύουμε το ήδη υπάρχον δίκτυο μονοπατιών του αρχαιολογικού και τους υπάρχοντες χώρους στάθμευσης στην σημερινή είσοδο του αρχαιολογικού. Επομένως το μουσείο μας αποτελεί είτε την αφετηρία είτε την κατάληξη μιας διαδρομής για κάποιον ο οποίος επιθυμεί να επισκεφθεί πρώτα το μουσείο και να ανηφορήσει στον αρχαιολογικό, είτε να δει τον αρχαιολογικό και να κατηφορίσει προς το μουσείο αντίστοιχα. Για την εξυπηρέτηση του σεναρίου μας προτείνουμε τη σύνδεση της σημερινής εισόδου του αρχαιολογικού με το μουσείο με μίνι-bus τα οποία θα εκτελούν τη διαδρομή ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με τις ανάγκες και την επισκεψιμότητα.

Η ιδιαίτερη μορφολογία του εδάφους αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση του νέου μουσείου, στο οποίο ως βασικό συνθετικό στοιχείο χρησιμοποιούνται τοιχία από μπετόν παράλληλα στις υψομετρικές καμπύλες στη λογική των τοίχων αντιστήριξης, τα οποία χρησιμοποιούμε για τη δημιουργία χώρων με διαφορετικές ποιότητες και χαρακτηριστικά.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.