144.14 ὄ ἄχεα ῥέων

Φοιτήτριες: Μεγαρίτου Μυρτώ, Παπασπύρου Στέλλα-Κωνσταντίνα, Τασιούλα Ίλυα
Επιβλέποντες: Κούρκουλας Ανδρέας, Μάρη Ιφιγένεια.
Σύμβουλοι: Βασιλάτος Παναγιώτης, Ξένου Βάνα.
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών.
Ημερομηνία παρουσίασης: Νοέμβριος 2014

Το τοπίο χαρτογραφείται, με όρους βλέμματος, κίνησης και φωτός, με στόχο την επιλογή μιας κυκλικής διαδρομής που η χάραξή της βασίζεται πάνω στο δίκτυο των μονοπατιών. Επιλέγουμε να κάνουμε σημειακές παρεμβάσεις σε κομβικά σημεία. Πρόκειται για χωρικές κατασκευές-μηχανισμούς που μεταβαίνουν από το νόημα του μύθου στην εμπειρία της διάβασης ενός περάσματος.

Ο Αχέρων, είναι ένα τοπίο επιβλητικό ξεκινά τη διαδρομή του από τα βουνά της δυτικής Hπείρου και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος.

Το συγκεκριμένο τοπίο είναι από την αρχαιότητα, φορτισμένο με το μυθολογικό στοιχείο και με τις έννοιες της θλίψης και του θανάτου, όπως προκύπτει και από την ετυμολογία της λέξης, άχος ή αχός που σημαίνει θλίψη ή βοή και από το ρήμα ρέω δηλαδή ροή.

 

 

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι αρχαίοι έλληνες επέλεξαν το συγκεκριμένο τόπο για να χωροθετήσουν το μύθο του Κάτω κόσμου. Η έντονη γεωμορφολογία του εδάφους, σε αντίστιξη με τη σχεδόν καθοδική κίνηση του ανθρώπου μέσα στις συνεχείς στροφές του ποταμού, αναδεικνύουν βασικά μυθολογικά στοιχεία του τόπου, τα οποία χειριζόμαστε ως χωρικά εργαλεία για να χαράξουμε τη δική μας διαδρομή.

Το τοπίο χαρτογραφείται και αναλύεται, επομένως, με όρους βλέμματος, κίνησης και φωτός, με στόχο να οδηγηθούμε στην επιλογή μιας κυκλικής διαδρομής που η χάραξή της να βασίζεται πάνω στο δίκτυο των ήδη υπαρχόντων μονοπατιών.

Επεμβαίνουμε έτσι, σε ένα μυθικό τοπίο οργανώνοντας μια πορεία που στοχεύει  στην κατανόηση της σχέσης του τοπίου με το μύθο. Ορίζουμε, σε αυτή την πορεία, μία αρχή και ένα τέλος για να οργανώσουμε την άμορφη χωρική εμπειρία της φύσης και να αποδείξουμε ότι τελικά το τοπίο μπορεί να οργανωθεί με αρχιτεκτονικούς όρους.

Η στρατηγική της παρέμβασης γίνεται όμοια με την τεχνική του βελονισμού. Επιλέγουμε να κάνουμε σημειακές παρεμβάσεις σε κομβικά σημεία, τα οποία φέρουν ήδη εγγεγραμμένες μνήμες. Πρόκειται για χωρικές κατασκευές-μηχανισμούς που μεταβαίνουν από το νόημα του μύθου στην εμπειρία της διάβασης ενός περάσματος.

Η σχετική θέση του ενός μηχανισμού ως προς τον επόμενο αλλά και ως προς το τοπίο προκύπτει από τον ορισμό μιας συνέχειας βλεμμάτων και κινήσεων κατά τη διάρκεια της διαδρομής. Μέσω των κατασκευών το βλέμμα στρέφεται στο σημείο προορισμού και ο κύκλος της περιπλάνησης ολοκληρώνεται.

 

 

Ο Αχέρων βρίσκεται στην Ήπειρο.  Πηγάζει από τα βουνά της Δυτικής Ηπείρου κι αφού διασχίσει τους νομούς Ιωαννίνων, Πρεβέζης και Θεσπρωτίας φτάνει στο χωριό Γλυκή. Συνεχίζει τη διαδρομή του μέσα από την πεδιάδα του Φαναριού και στη συνέχεια σχηματίζει δέλτα και εκβάλλει στον όρμο της Αμμουδιάς, στο Ιόνιο Πέλαγος. Συνολικά ακολουθεί μια διαδρομή 64 χιλιομέτρων.

Η χαρτογράφηση και η συνολική μελέτη του ανάγλυφου της περιοχής μας επιτρέπει την πανοραμική θέαση του τοπίου η οποία έρχεται να συμπληρώσει την αποσπασματικότητα της παρατηρητικής θέασης.

Η μελέτη αυτή του ανάγλυφου μέσω της πανοραμικής θέασης μας επιτρέπει να οργανώσουμε μια εγκάρσια τομή στο φαράγγι η οποία προσφέρει επιπλέον μια πιο γεωμετρική σχέση μεγεθών, αναλογιών και αποστάσεων.

 

Στην εκκίνηση της περιπλάνησης στο τοπίο, το πλάτος του ποταμού είναι ακόμα μεγάλο (14 περίπου μέτρα), το βάθος του μικρό, οι θεάσεις σχεδόν ανεμπόδιστες σε μεγάλο μήκος. Ξεκινάμε χαρτογραφώντας το τοπίο με όρους κίνησης, φωτός-σκιάς, ήχων και βλέμματος.

Τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά έντονα. Το τοπίο υποβλητικό, εγείρει τη συγκίνηση σε κάθε βήμα. Πίσω μας είναι το τελευταίο τμήμα ανθρωπογενούς τοπίου, μπροστά η απεραντοσύνη του άγνωστου φαραγγιού. Το υδάτινο μονοπάτι γίνεται ένας λαβύρινθος, όμοιος με του Μινώταυρου. Κάθε στροφή του ποταμού αποκόπτει το βλέμμα και καδράρει μια διαφορετική θέα. Σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής ο ήχος του τρεχούμενου νερού κυριαρχεί μαζί με τον ήχο του αέρα, ο οποίος μεγεθύνεται λόγω του λαβυρινθώδους σχήματος του φαραγγιού. Τα χρώματα έντονα, το πράσινο της βλάστησης, το γαλάζιο του νερού, και το εκτυφλωτικό λευκό από το φως του ήλιου στα βότσαλα και τους βράχους.

 

 

Συνθέτουμε  λοιπόν μια κυκλική διαδρομή που ξεκινά και καταλήγει στο ίδιο σημείο. Μια συμβολική «κάθοδο στον Κάτω Κόσμο» που ακολουθείται από την επάνοδο στον «κόσμο των ζώντων». Μια διαδρομή που ακολουθεί το τοπίο, με οδηγό το βλέμμα. Η μετάβαση από το τοπίο βίωμα, στο τοπίο χάρτη. Στόχος  είναι η γνώση του τοπίου σε αντιστοιχία με την αυτογνωσία που αποκτούν τα μυθολογικά πρόσωπα.

Η κυκλική διαδρομή έχει διάρκεια 2,5 περίπου ωρών και διακόπτεται από 6  ενδιάμεσα σημεία στάσης. Η επιλογή της θέσης των στάσεων προκύπτει από την ανάλυση του ανάγλυφου, των εγκάρσιων τομών και των μετρημάτων που προηγήθηκε και συνεισφέρει στην πλήρη ένταση των αισθήσεων που προσφέρει το τοπίο. Για τις κατασκευές λοιπόν που τοποθετούνται στα σημεία, κάνουμε χρήση των βασικών αρχών σχεδιασμού αναζητώντας αρχετυπικές μορφές. Οι κατασκευές είναι μηχανιστικές, πρωτόγονες με λιτές φόρμες που κάθε φορά απαντούν σε κάποια ερωτήματα σε σχέση με τις αισθήσεις (όραση, ακοή, αφή) και τα χαρακτηριστικά του τοπίου. Είναι από οξειδωμένο χάλυβα, ένα υλικό του οποίου ο χρωματισμός παραπέμπει σε χρώματα του τοπίου.           Όσον αφορά στη σχέση τους με το τοπίο, αυτή είναι αντιστικτική. Η πληθωρικότητα και η ροϊκότητα του τοπίου κάνουν μια αντίστιξη με τις μονολιθικές κατασκευές

 

 

Ορισμός των 6 σημείων στάσης τα οποία ονοματίζουμε ως:

Πρόπυλο: εναρκτήρια κατασκευή που δημιουργεί ένα φίλτρο στο σημείο που ξεκινά το πλέξιμο του δικτύου μονοπατιών. Δύο μεταλλικά κουτιά, δύο αντίβαρα τοποθετημένα το καθένα στην κάθε όχθη.

 

 

Εμβάπτιση: κατασκευή τοποθετημένη στο πέρας του χερσαίου μονοπατιού που εισάγει τον περιπατητή στο υδάτινο μονοπάτι. Πρόκειται για μία υδρορρόη που κατευθύνει τις ροές των ανθρώπων στο ποτάμι .

 

 

Στροφή: μεταφορικά «κατώτατο» σημείο διαδρομής και σημείο (ανα)στροφής. Σημείο εξόδου από το υδάτινο μονοπάτι και μέσα από το πέρασμα των ερειπίων του παλιού νερόμυλου εκκίνηση του δρόμου της επιστροφής.

 

 

Γέφυρα: ένωση των δύο οχθών του ποταμού. Τελευταία αιώρηση πάνω από τον ποταμό πριν την ανάβαση στα μονοπάτια του ορεινού όγκου.

 

 

Αλώνι: Σημείο πανοραμικών θεάσεων, εποπτείας και ολοκλήρωσης της χωρικής εμπειρίας.

Τούνελ: προϋπάρχον άνοιγμα στο βουνό που προοριζόταν για διάνοιξη δρόμου ένωσης με το Σούλι. Τερματικό σημείο της διαδρομής και νοηματική έξοδος από την χωρική εμπειρία. Εκεί ολοκληρώνεται ο κύκλος της αφήγησης.

 

Ξεκινήσαμε αυτή τη διπλωματική αφορμώμενες από ένα γενικό ενδιαφέρον για τη διερεύνηση των μύθων και το συγκεκριμένο τοπίο. Εμείς αποπειρώμενες να προσεγγίσουμε το θέμα το οποίο φορτίζεται από τη μυθολογική προσέγγιση του θανάτου και τη μυθολογική φόρτιση του συγκεκριμένου τοπίου προστρέχουμε σε σχηματοποιήσεις των μύθων που αναφέρονται στο θέμα του θανάτου, της καθόδου δηλαδή στον Κάτω Κόσμο.

Για τον ελληνικό κόσμο, ο θάνατος συμβολίζεται με την κάθοδο και την επάνοδο. Συγκεκριμένα στο μύθο της Περσεφόνης, με την κάθοδο του σπόρου κατά τη διάρκεια της σποράς. Οι εικόνες του θανάτου των τελετουργικών συμβόλων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη σπορά καταδεικνύοντας έτσι, μια εν δυνάμει ζωή που βρίσκεται στο δρόμο της προετοιμασίας. Μέσα από το μυθολογικό κόσμο ο θάνατος δεν εκλαμβάνεται ως τέλος.

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.