ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχες 2014
Φοιτήτρια: Ελένη Ζιώβα
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Λένα Μάντζιου
Σύμβουλος:Καραδήμας Κ.
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Ημερομηνία παρουσίασης 31.07.2014
Ένα μνημείο στην καρδιά ενός μνημείου. Χώρος σφραγισμένος για χρόνια. Το μεσαιωνικό κάστρο της Άρτας, το ξενοδοχείο Ξενία στο κέντρο, άδεια κουφάρια και φύση.
Πώς η σύγχρονη αρχιτεκτονική επέμβαση θα αναβιώσει αυτό τον φορτισμένο από μνήμες τόπο χωρίς να τον αλλοιώσει ή να τον αφανίσει;
Το ερώτημα αυτό αποτέλεσε τον άξονα της παρούσας διπλωματικής εργασίας.
Αρχιτεκτονικά, η πόλη της Άρτας παρουσιάζει εντυπωσιακό ενδιαφέρον. Ωστόσο πλήθος αρχιτεκτονικών θησαυρών δεν αξιοποιούνται, δεν προβάλλονται και υποτιμούνται. ‘Ένας από αυτούς είναι το κάστρο της Άρτας μια ζωντανή αποτύπωση της ιστορίας και του παρελθόντος της. Παρά την σχεδόν ακέραιη διατήρησή του η ζωή της πόλης δεν έχει σχεδόν καμία αναφορά σε αυτό και η σχέση του δομημένου χώρου περιμετρικά του κάστρου με τα τείχη είναι προβληματική.
Στη συγκεκριμένη εργασία διερευνήθηκε η περιοχή εντός των τειχών, αυτή που είναι και η πιο άγνωστη.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ
Καθώς η αξία του κάστρου είναι πολλαπλή θεωρήθηκε εξαρχής απαραίτητη η συγκρότηση μιας πρότασης που το αποδίδει και πάλι στην πόλη και τους κατοίκους. Αναζητήθηκε ένα ρεαλιστικό σενάριο. Η αναβίωση του ξενοδοχείου εκτιμήθηκε ως μη ιδανική καθώς είναι εποχιακή και κατά βάση παθητική. Επιπλέον οι ξενοδοχειακές υποδομές της περιοχής, σε αντίθεση με την εποχή υλοποίησης του προγράμματος του ΕΟΤ, έχουν πλέον αναπτυχθεί υπερκαλύπτοντας τη ζήτηση. Η πρόθεση ήταν να είναι ο χώρος ενεργός όλο το χρόνο και οι χρήστες να δένονται οργανικά με αυτόν. Έχοντας υπόψη την ζωντανή σχέση του τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής του ΤΕΙ της Άρτας με την τοπική κοινωνία και ύστερα από συζητήσεις διαμορφώθηκε η πρόταση απόδοσης του χώρου σε εκπαιδευτική χρήση δημόσιου και ανοιχτού χαρακτήρα. Εκτιμάται πως μια μουσική σχολή μέσα στην πόλη της Άρτας μπορεί να δώσει νέα ερεθίσματα και στους κατοίκους της περιοχής.
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ- ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Σε μια αφαιρετική θεώρηση του χώρου αποτυπώνεται πόλωση περιμέτρου-κέντρου με τον «ενδιάμεσο» υπαίθριο χώρο να παραμένει ανενεργός και ασύνδετος . Ο υπάρχων σχεδιασμός οδηγεί μονοσήμαντα από την πύλη του κάστρου στην είσοδο του Ξενία.
Μέσα από την εκ νέου ανάγνωση του τόπου εντός των τειχών, σαν ιδιαίτερες περιοχές καταγράφηκαν η νότια πύλη εισόδου και ο χώρος υποδοχής (περιοχή 1), η ακρόπολη -ιτς καλέ- δυτικά της εισόδου (περιοχή 2), το Ξενία (περιοχή 3), «το δάσος» (περιοχή 4), η νοτιοανατολική γωνία των τειχών (περιοχή 5), η βόρεια πύλη (περιοχή 6). Στο σχεδιασμό σημαντικό ρόλο έπαιξαν επίσης τα περιορισμένα κατάλοιπα από ανασκαφές στην ανατολική περιοχή του παλιού ξενοδοχείου και οι υπάρχουσες επιμήκεις πεζούλες διαμόρφωσης του εδάφους.
Εντοπίστηκαν, ακόμα, ιδιαίτερες χωρικές ποιότητες που μπορεί να απολαύσει ο διαβάτης, είτε επισκέπτη είτε σπουδαστής. Το κύριο χαρακτηριστικό του κάστρου είναι ο πτυχωτός περίβολος, που εσωκλείει ένα ενδιαφέρον τοπογραφικό ανάγλυφο, ο συνδυασμός των οποίων άλλοτε δημιουργεί εσωστρεφείς χώρους και άλλοτε αφήνει θέες πάνω από τα τείχη προς το ευρύτερο περιβάλλον.
Το ακανόνιστο περίγραμμα του τείχους του κάστρου δίνει την ιδέα για μια ελεύθερη σύνθεση των επιμέρους εγκαταστάσεων. Η χωροθέτηση και το σχήμα κάθε προτεινόμενης ενότητας στην εσωτερική περίμετρο του κάστρου υπαγορεύονται από τη μορφή της πτύχωσης των τειχών και το εδαφικό ανάγλυφο στη συγκεκριμένη θέση, ώστε να δημιουργούνται με σαφήνεια και αυτοτέλεια οι επιμέρους τόποι: ο χώρος υποδοχής, το νέο υπαίθριο θέατρο, το δάσος, ο χώρος πολλαπλών χρήσεων. Λόγω της πυκνότητας του χώρου στο Ιτς- καλέ και της ιδιαιτερότητας της γωνιάς αυτής, απομακρύνεται η κατασκευής του υπαίθριου θεάτρου ώστε να αποκατασταθεί ο χώρος.
Το κτήριο του παλαιού ξενοδοχείου μετατρέπεται σε εκπαιδευτικό - πολιτιστικό χώρο . Η ιδέα της επέμβασης στο υπάρχον κτίριο πηγάζει από την αξιοποίηση της κεντρικής του θέσης και το μετασχηματίζει σε κόμβο, ο οποίος διασχίζεται από υπαίθριες κινήσεις. Στο κέντρο του κτιρίου διαμορφώνεται ένα αίθριο μετην καθαίρεση τμήματος της στέγης του κεντρικού όγκου. Το φυσικό εισχωρεί πλέον στο δομημένο και το ζωοδοτεί. Γύρω από τη δημόσια πλατεία που δημιουργείται αναπτύσσονται τα εργαστήρια, η βιβλιοθήκη, οι χώροι εκπαίδευσης, το αναψυκτήριο.
Το δίκτυο των πεζοδρόμων μελετήθηκε ώστε να συνθέτει τους τόπους των επιμέρους δραστηριοτήτων σ' ένα σύνολο, να υπερβαίνει τη στενή έννοια της κυκλοφορίας και αναλαμβάνει την υποδοχή, τον προσανατολισμό και την ψυχοσωματική ενεργοποίηση του περιπατητή.
Οι φυτεύσεις άλλοτε χαμηλές και πυκνές, και άλλοτε ψηλές και διάτρητες συναρτώνται με το δίκτυο των πορειών και τις θέες, ώστε να σκηνοθετήσουν τα διαδοχικά πλάνα που αντιλαμβάνεται ο διαβάτης είτε σπουδαστής είτε επισκέπτης.
Προσδοκίες, στόχοι και εκπλήξεις εμπλέκονται στην έκβασή της κίνησης, μετατρέποντας τον χώρο εντός των τειχών σ' έναν ευχάριστο χώρο περιπάτου, αναψυχής και εκπαίδευσης, σ' έναν κοινωνικό και πολιτιστικό πόλο έλξης τοπικής και υποτροπικής σημασίας. *
- Το κείμενο ενσωματώνει αποσπάσματα από το Άρθρο: Μάντζιου Λένα ,«Σύγχρονες επεμβάσεις στο κάστρο της ‘Αρτας ως μοχλός αστικής ανάπλασης», περιοδικό ΕΜΦΑΣΗ, αρ. τεύχ.8, Άρτα,2014,σελ.37
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
