165.14 Λανίτειον Ελληνικόν Γυμνάσιον

Φοιτητής : Ευαγγέλου Δημήτρης
Υπεύθυνοι καθηγητές : Γυφτόπουλος Σταύρος, Κωνσταντινίδου Έλενα
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία παρουσίασης : 7 Απριλίου 2014

Η συγκεκριμένη Διπλωματική εργασία καταπιάνεται με το Ιστορικό Σχολικό συγκρότημα του Λανιτείου. Μέσα από επιλεγμένες επεμβάσεις, τεκμηριωμένες κατεδαφίσεις και μια συνολική συνθετική προσέγγιση γίνεται προσπάθεια να επουλωθούν οι «πληγές» που άφησε ο χρόνος, οι ασύντακτες προσθήκες και επεκτάσεις. Προσπάθεια γίνεται για  αρμονική σύζευξη του παλαιού με το νέο ως ένα πολυδύναμο εκπαιδευτήριο διατηρώντας παράλληλα την ιστορική μνήμη του χώρου.

Το Λανίτειο είναι ένας χώρος στον οποίο αποτυπώνεται η σύγχρονη ιστορία της πόλης της Λεμεσού. Ένας χώρος φορτισμένος από εικόνες, συναισθήματα και μνήμες αλλοτινών εποχών για πολλούς Λεμεσιανούς. Ιστορικά η Γυμνασιακή εκπαίδευση στη Λεμεσό ανάγεται στο 1819 με την ίδρυση της πρώτης μονοετούς «Ελληνικής  Σχολής». Ιδιωτικές κατοικίες και εγκαταστάσεις της Μητρόπολης φιλοξένησαν περιστασιακά το σχολείο. Λίγο πριν το ξέσπασμα του 2^ου ΠΠ η μικρή τότε πόλη αρχίζει να εξαπλώνεται πέραν του συμπαγούς οικισμού κοντά στο λιμάνι (πιν.1/02). Η αύξηση των μαθητών αυξάνει τις στεγαστικές ανάγκες του σχολείου. Το 1945 ο εμποροβιομήχανος και μεγάλος ευεργέτης της πόλης Ευαγόρας Λανίτης εξαγγέλλει μεγάλη δωρεά για την ανέγερση σύγχρονου σχολικού κτηρίου στα τότε όρια της πόλης (πιν.1/02). Οι πρώτες πτέρυγες παραδίδονται το 1951 και ένα χρόνο αργότερα με το θάνατο του, το «Ελληνικόν Γυμνάσιο Λεμεσού» μετονομάζεται σε «ΛΑΝΙΤΕΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟ» προς τιμήν του.

Τα αμέσως επόμενα χρόνια, την άτεγκτη Βρετανική στάση απέναντι στο εθνικό ζήτημα της Ένωσης με την Μητέρα Πατρίδα, διαδέχεται ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-59. Με τη μαθητιώσα νεολαία πρώτη στις επάλξεις, δίνεται το Δεκέμβριο του 1955 η γνωστή «μάχη του Λανιτείου» και το κλείσιμο αυτού για ένα χρόνο. Το 1960 υπογράφεται η Συνθήκη Ζυρίχης-Λονδίνου για αυτοδιάθεση της Κύπρου, αλλά τα ενδοκοινοτικά προβλήματα υπονομεύουν την ειρήνη. Το 1974 με την Τουρκική εισβολή μεγάλο κύμα προσφύγων εγκαθίσταται στην Λεμεσό με τον πληθυσμό να διπλασιάζεται απότομα, ομοίως και οι μαθητές. Έκτοτε αρχίζουν οι συνεχείς μη αρχιτεκτονημένες προσθήκες και επεμβάσεις με σκοπό την βραχυπρόθεσμη κάλυψη των αναγκών, κάτι που αλλοίωσε τον αρχικό χαρακτήρα αλλά και την ποιότητα του χώρου, δομημένου και ελεύθερου (πιν.2/01)

Σήμερα λειτουργούν στο χώρο του συγκροτήματος 1 Δημοτικό (διακριτό χωρικά), 1 Γυμνάσιο και 2 Λύκεια (Λανίτειο Α' και Β') όπως φαίνονται στον 1^ο χάρτη, πινακίδα 2/03. Βάση μελλοντικών προθέσεων του Υπουργείου Παιδείας τα δύο Λύκεια θα ενοποιηθούν και το ένα Γυμνάσιο θα ενισχυθεί κτηριολογικά, δίνοντας έμφαση στο μάθημα της Μουσικής αλλά και τους αθλητικούς υπαίθριους χώρος. Η εκφώνηση προγενέστερου διαγωνισμού (του 2011) αποτέλεσε γερή βάση τεκμηρίωσης για κτήρια τα οποία επιβαλλόταν να κατεδαφιστούν και για άλλα στα οποία υπήρχε επιλογή.

Το καθαρά προσωπικό Σενάριο για την προσέγγιση και ανάπλαση του Λανιτείου, πέραν από την ένταξή του οικοπέδου πιο ζωτικά στον ιστό της πόλης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην κτηριακή αναβάθμιση αλλά και τους υπαίθριους χώρους.

Για την σύνταξη του σχεδίου γενικής διάταξης έγινε μια συνεχής και πολλαπλή επιτόπια ανάγνωση του χώρου, ως προς την οπτική και κιναισθητική αντίληψη που μπορεί να έχει κανείς καθώς περιηγείται μέσα στον τεράστιο αυτό χώρο 120 εκταρίων (μαζί με γήπεδο στίβου κτλ). Σενάρια για την διαμόρφωση του χώρου έγιναν επίσης βάση κοινωνιολογικής και συμπεριφεριολογικής ανάλυσης των μαθητών. Ήτοι οι αρκετά ανοικτοί χώροι, τύπου αίθρια και μεγάλα πλατώματα να λειτουργούν ως πιο «δημόσιοι» χώροι, που εύκολα εκτίθεσαι άρα να προτιμούνται και εν τέλει να λειτουργούν ως περάσματα, χώροι διασταύρωσης κινήσεων και οργάνωσης, εν αντιθέσει με τις πιο μικρές εσοχές και γωνίες του προσφέρουν μια «ιδιωτικότητα» και προτιμούνται ως στάσεις. Μικρές ομάδες μαθητών χρειάζονται πάντοτε τον προσωπικό τους χώρο αλλά και την ικανοποίηση της περιέργειας που εξασφαλίζεται με την οπτική επαφή με τη γύρω περιοχή. Πέραν αυτών η διάσταση του μικροκλίματος είναι αρκετά σημαντική, καθιστώντας την πίσω βορεινή αυλή πολύ ζωτικό χώρο, μια και στο υπάρχον πράσινο προστίθεται ο σκιασμός από τους επιμήκεις όγκους των κτηρίων.

Ως προς τις επεμβάσεις και τις νέες εγκαταστάσεις που προστίθενται, ογκομετρικά γίνεται προσπάθεια να μην υποβιβάσουν τους ιστορικούς όγκους που διατηρούνται, συνάμα να δηλώνουν μια σύγχρονη αρχιτεκτονική πρόταση.

Για το Νέο Ενιαίο Λύκειο ο κτηριακός όγκος που παραμένει καλύπτει ένα μεγάλο μέρος από το κτηριολογικό, άρα αρκείται με πιο σημειακές επεμβάσεις και προσθήκες, τόσο εξωτερικά, όσο και εσωτερικά π.χ. Νέα βιβλιοθήκη, ενοποίηση της κίνησης στον όροφο κτλ.

Για το πρώην Λανίτειο Λύκειο Β', το οποίο μετατρέπεται σε ένα νέο Γυμνάσιο, οι απαιτήσεις είναι περισσότερες. Έμφαση δίνεται στις εγκαταστάσεις για το μάθημα της Μουσικής (στούντιο μελέτης, ηχογράφησης, οπτικοακουστικών κτλ). Έχοντας μελετήσει τις Ελαφρές Εφελκυόμενες Κατασκευές και συγκεκριμένα τις Υφασμάτινες κατασκευές από Μεμβράνη, τα έργα και τα διδάγματα του Frei Otto και του σύγχρονού μας Shigeru Ban είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρα και θεμιτά. Η ελαφρά κατασκευή του αμφιθεάτρου (160 θέσεων) είναι μελετημένη σύμφωνα με τις απαιτήσεις για καλή ακουστική. Τα στραμμένα κοίλα προς τα μέσα της εμποτισμένης μεμβράνης  (PTFE ή PVC) λειτουργούν ως ανακλαστήρες και το πίσω μέρος με τις διαμορφωμένες τρύπες ως ηχοαπορροφητικά.[1] Η διαπερατότητα του φωτισμού επί της μεμβράνης δίνει ακόμη περισσότερα πλεονεκτήματα.

[1] Η ακουστική μελέτη έγινε κατά αρκετά μεγάλη προσέγγιση σύμφωνα με τους τύπους και τις υποδείξεις του βιβλίου «Ακουστικός Σχεδιασμός Χώρων» συγγραφέας Νίκος Τσινίκας.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.