198.14 Ενεργοποίηση του παράκτιου μετώπου στην πόλη του Ηρακλείου

Φοιτήτρια: Κρητσωτάκη Βασιλική
Επιβλέπων καθηγητής: Γιαννίσης Δημήτρης
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών - Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης: 30-10-14

Η παρούσα μελέτη αποτελεί συνέχεια της ερευνητικής εργασίας και εστιάζει στην ανάπλαση της παραλιακής ζώνης στο τμήμα της εντός τειχών περιοχής, καθώς με απασχόλησε ιδιαίτερα η σχέση της θάλασσας με την πόλη και ο τρόπος ανάδειξης της μέσω του ενδιάμεσου χώρου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην περιοχή προσδίδουν  τα ιστορικά στοιχεία και ο τρόπος που αυτά εμφανίζονται στην παραπάνω σχέση. Συνεπώς, προέκυψαν ερωτήματα που αφορούσαν την σχέση παλαιού - νέου και κυρίως αποτυπώνονται: στην μορφολογία του εδάφους και του παραλιακού μετώπου, στην κυκλοφορία και στον δημόσιο χώρο.

Η παραλιακή ζώνη αποτελείται από τον περιφερειακό δρόμο ο οποίος ενώνει το ιστορικό κέντρο με τις γύρω περιοχές, από το παραλιακό μέτωπο, που φανερώνει την εσωτερική δομή της πόλης και από τα τείχη, που αγκαλιάζουν την υπόλοιπη πόλη και εμφανίζονται αποσπασματικά κατά μήκος της περιοχής, καταλήγοντας στο ενετικό λιμάνι.

Από την ανάλυση προκύπτουν δύο διακριτά τμήματα, το ανατολικό και το δυτικό. Η μελέτη εστιάζει στο δυτικό τμήμα. Πρόκειται για μια ζώνη με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η σχέση μεταξύ πόλης - θάλασσας και μνημείων συνεχώς μεταβάλλεται παρουσιάζοντας όμως σοβαρά αστικά προβλήματα.

Η μορφολογία της περιοχής χαρτογραφείται μέσα από εγκάρσιες τομές οι οποίες ανά τμήμα φανερώνουν τις υπάρχουσες σχέσεις:

- μεταξύ των ιστορικών τειχών, της πόλης και του παραλιακού δρόμου
- των μνημείων, της πόλης και του παραλιακού δρόμου

Από την παραπάνω χαρτογράφηση προκύπτει ότι ο δρόμος αποτελεί εμπόδιο σύνδεσης της πόλης με τα ιστορικά στοιχεία της σε όλο το μήκος της εντός τειχών περιοχής ενώ, πιο έντονα προβλήματα παρουσιάζονται στην περιοχή της Α.Τριάδας λόγω του κατακερματισμένου μετώπου της πόλης.

Ο δημόσιος χώρος αντανακλάται στο παραθαλάσσιο περιπατητικό άξονα από την περιοχή του ενετικού λιμένα μέχρι τον προμαχώνα του Α.Ανδρέα. Ο παραλιακός δρόμος, η πόλη και ο περιπατητικός άξονας αντιμετωπίζονται σαν τρείς ξεχωριστές παράλληλες ζώνες, καθιστώντας δύσκολη  την σύνδεση της πόλης με την θάλασσα. Επίσης, στην περιοχή εντοπίζονται δύο πλατείες και δύο παραλίες. Οι παραλίες βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο από τον δρόμο και γίνονται δύσκολα αντιληπτές από τον περιπατητή.

Τέλος, σημαντική είναι και η έλλειψη περιοχών πρασίνου η οποία παρατηρείται συνολικότερα στην περιοχή της παλιά πόλης αλλά με μεγαλύτερη ένταση στην περιοχή μελέτης.

Συνοψίζοντας, η ύπαρξη του παραλιακού δρόμου ως σύγχρονη επέμβαση εμποδίζει την ανάδειξη των ιστορικών στοιχείων της περιοχής, την ένωση της πόλης με την θάλασσα και παράλληλα επιβαρύνει τον παλαιό αστικό ιστό που δυσκολεύεται να εξυπηρετήσει τέτοιο ποσοστό κίνησης. Από τα παραπάνω, αρχικά είναι προφανής η ανάγκη εκτροπής της βαριάς κυκλοφορίας από το παραλιακό μέτωπο και στη μεταφορά της με ποιο ήπιας μορφής κυκλοφορία στο εσωτερικό της πόλης και περιμετρικά των τειχών.

Σε επόμενο στάδιο, η ανάπλαση βασίζεται στις εγκάρσιες και διαμήκεις τομές που επαναφέρουν στην επιφάνεια τις χαμένες έως τώρα σχέσεις πόλης - θάλασσας μνημείων, ενώ, σε λειτουργικό επίπεδο, στην επαναφορά δυναμικών χρήσεων οι οποίες θα δώσουν ζωή στην περιοχή και θα την συνδέσουν με την θάλασσα. Έτσι η ανάπλαση στοχεύει:

1. στην ανάδειξη και ενοποίηση των ιστορικών στοιχείων,
2. στην δημιουργία δυναμικών χρήσεων με σημειολογική αναφορά που συνδέουν το παραλιακό μέτωπο με την πόλη
3. στην αξιοποίηση της θαλάσσιας ζώνης που συνδέει την πόλη με το νερό.
4. και στην δημιουργία πρασίνου και πλατειών που αποτελούν μια σημαντική ανάσα για την πόλη και επαναφέρουν την σχέση πρασίνου - τειχών και πόλης.

Ιδιομορφία του παράκτιου μετώπου είναι τα διαφορετικά επίπεδα -υψομετρικές διαφορές που συναντάμε στην περιοχή και αυτά είναι:

- το επίπεδο της πόλης που συνολικά φτάνει το ύψος των 7,5 μ από την θάλασσα, ενώ σταδιακά κατεβαίνει στο +4μ. στη περιοχή του κόλπου Δερματά
- το επίπεδο των ιστορικών στοιχείων. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στο +4 ενώ μετά την περιοχή του Ξενία φτάνει στα 2μ. από την θάλασσα
- και τέλος το επίπεδο της παραλίας.

Το ενιαίο επίπεδο που σήμερα επικρατεί στην περιοχή «σπάει» δημιουργώντας διαφορετικές σχέσεις ανάμεσα στην πόλη και την θάλασσα. Κεντρική ιδέα της πρότασης είναι η δημιουργία μιας ζώνης που διασχίζει το παραλιακό μέτωπο ενώνοντας τα διαφορετικά επίπεδα.

Βασική επιδίωξη είναι η ρευστότητα και η συνέχεια των επίπεδων έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ομαλή σύνδεση της πόλης με την περιοχή μελέτης.

Προγραμματικά, η περιοχή χωρίζεται σε δυο πόλους που συναντώνται στην πύλη Δερματά και αφορούν την σύνδεση τουρισμού και πολιτισμού. Δύο έννοιες που είναι σε άμεση αλληλεπίδραση. Έτσι στην πλατεία Ξενία επαναφέρεται η χρήση του ξενοδοχείου, η οποία συνδέεται άμεσα με την διαμόρφωση και την αξιοποίηση της παραλίας. Ενώ στην άλλη άκρη του κόλπου, το μουσείο φυσικής ιστορίας ενώνεται με την πόλη  μέσω της δημοτικής αγοράς, με αναφορά στην παλιά λαχαναγορά που εδραζόταν στο συγκεκριμένο σημείο κατά τον 20^ο αι.

Συνολικά, στη περιοχή συναντάμε τρεις ζώνες τη ζώνη των αρχαιολογικών χώρων, του υπαίθριου περιπάτου που συνδέεται με τον πολιτισμό και του πρασίνου οι οποίες πλέκονται σε διαφορετικά επίπεδα δημιουργώντας μια συνεχεία στο παράκτιο μέτωπο .Η μεταξύ τους σχέση μεταβάλλεται σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης, κάτι το οποίο έχω επεξεργαστεί μέσα από τις εγκάρσιες τομές.

Πηγές Σχεδίων: 13^η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Γραφεία Παλιάς Πόλης Ηρακλείου

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.