200.14 Επαναπροσδιορίζοντας την ακτογραμμή

Φοιτήτρια: Κυριακή Οικονόμου
Επιβλέπων Καθηγητές: Παναγιώτα Πύλα, Ανδρέας Σαββίδης, Αιμίλιος Μιχαήλ
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Ημερομηνία Παράδοσης: Μάιος 2014

Στόχος της διπλωματικής ήταν η διερεύνηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της ακτογραμμής, πέραν των παραδοσιακά δομημένων προσεγγίσεων που ακολουθούνται (ξενοδοχειακές μονάδες, παραθεριστικές κατοικίες, οργανωμένες παραλίες). Περίπτωση προς μελέτη, φλέγων παραλιακό τεμάχιο στο Παραλίμνι, δίπλα από την νεκρή ζώνη, το οποίο εφάπτεται της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων στην Αμμόχωστο.

Η παρούσα εργασία καταπιάνεται με την παραθαλάσσια περιοχή «Αρμυροπήγαδον» στο Παραλίμνι. Η υπό εξέταση περιοχή βρίσκεται δίπλα από τη νεκρή ζώνη και αποτελεί τη παραλιακή συνέχεια της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων.  Η ιδιαιτερότητα του υπό μελέτη χώρου έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα τρία σημαντικά σημεία οικοδομικής παύσης σε ακτίνα 1km στην ακτογραμμή Κάβο Γκρέκο-Σαλαμίνα. Ωστόσο, η αξία του ως κενό διαφοροποιείται από τα άλλα δύο. Δεν έχει θεσμοθετημένη αξία, αλλά έχει την αξία του αστικού κενού στο οποίο υπάρχει η αίσθηση της ελευθερίας και της αναμονής πιθανής αυθόρμητης δραστηριότητας. Ο προβληματισμός που τίθεται είναι για το πώς αξιοποιείται ο συγκεκριμένος χώρος σ'ένα περιβάλλον που παραθαλάσσιο τεμάχιο παραδοσιακά σημαίνει: ξενοδοχειακές μονάδες, παραθεριστικές κατοικίες, οργανωμένες παραλίες.

Η δυναμική του χώρου γίνεται αντιληπτή από τις τρέχουσες δραστηριότητες που υποδέχεται, οι οποίες λόγω της νεκρής ζώνης που διεισδύει στην περιοχή, κάνουν την περιοχή να λειτουργεί μ' ένα ανεξάρτητο καθεστώς από τις υπόλοιπες παραλιακές περιοχές της επαρχίας Αμμοχώστου. Αυτές είναι: οι γεωργικές καλλιέργειες οι οποίες αναιρούν το όριο και διεισδύουν εντός της περιοχής της νεκρής ζώνης, η αλιεία στο όριο από ψαράδες (επαγγελματίες και μη) καθώς και οι αυτοσχέδιες παραθεριστικές κατοικίες που στήνονται τα καλοκαίρια από τους κατοίκους της γειτονικής Δερύνειας. Με τα παραπάνω δεδομένα και την πιθανότητα οικοδομικής ανάπτυξης της περιοχής από μελλοντική διάνοιξη της περιοχής των Βαρωσίων προτείνεται η διατήρηση και τόνωση της παρούσας κατάστασης. Η παραθαλάσσια περιοχή αξιοποιείται μέσα από τον παραδοσιακά αντίθετο χειρισμό, οποίος εκλογικεύει την περιβάλλουσα ανάπτυξη.

Ο παραπάνω χειρισμός, μετατοπίζει τη δύναμη της ακτογραμμής στην περιμετρική ζώνη που εφάπτεται του κενού. Σε αυτή την περιοχη μεταφέρονται και τα αναπτυξιακά δικαιώματα των ιδιοκτητών των οποίων η γή ανταλλάσσεται με χαλίτικα ή υπόκειται μιας συγχωνευτικής ανάπτυξης με τους ιδιοκτήτες της περιφέρειας. Η περιμετρική αυτή ζώνη ορίζεται ως  buffer zone˙ ως μια περιοχή στην οποία συνυπάρχει γεωργικό και δομημένο περιβάλλον με τρόπο που αναιρείται η υφιστάμενη διπολική σχέση κατοικίας καλλιέργειας.

Σχεδιαστικό εργαλείο του προτεινόμενου «κενού» χώρου, είναι οι προτεινόμενες νησίδες που διαμορφώνονται στην περιοχή και παραχωρούνται υπό το καθεστώς της υιοθεσίας. Οι νησίδες είναι ανοιχτές προς το κοινό και οποιοσδήποτε μπορεί να εκδηλώσει ενδιαφέρον για υιοθεσία. Μέσα από αυτές ενισχύεται και «νομιμοποιείται» η ιδέα της αυθόρμητης οικειοποίησης του χώρου και διευρύνεται προς περισσότερους χρήστες. Ανάμεσα στις νησίδες μπαίνουν κάποια σταθερά προγράμματα καταλύτες, καθώς και δίκτυο οδικό, πεζών και ποδηλατών, τα οποία τονώνουν την κινητικότητα ανάμεσα στις νησίδες. Οι νησίδες γίνονται το μέσο το οποίο προσφέρει στους χρήστες την επιλογή ρύθμισης της καθημερινότητάς τους μακριά από τους ομοιογενής τρόπους κίνησης και ζωής του τουριστικού Πρωταρά και της πιθανόν μελλοντικά τουριστικής Αμμοχώστου.

Οι  λογική των νησίδων εφαρμόζεται μέσα από βασικές σχεδιαστικές κινήσεις. Αρχικά καθορίζονται τα όρια της περιοχής με αξιοποίηση των υφιστάμενων εκβολών των ποταμών. Νότια της περιοχής γίνεται εκβάθυνση του ποταμού και εισχώρηση του θαλάσσιου νερού. Εδώ λαμβάνουν χώρα οι θαλάσσιες δραστηριότητες (αλιεία και θαλάσσια αθλήματα) . Βόρεια της περιοχής, η βλάστηση του ποταμού γίνεται αντικείμενο προς μελέτη και φροντίδα από εκπαιδευτικά ιδρύματα που καταφθάνουν από την κατοικημένη περιοχή Παραλιμνίου μέσα από παραποτάμιο μονοπάτι. Εντός του χώρου, οι καλλιέργειες μπαίνουν σε πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας και αποκτούν επωνυμία αφού αξιοποιείται το πλούσιο χώμα της περιοχής. Τα αγροτεμάχια, φιλοξενούν επίσης μονάδες κατοίκησης που απευθύνονται σε άτομα τα οποία ενδιαφέρονται να εμπλακούν με τη διαδικασία της παραγωγής. Τα προϊόντα που παράγονται, πωλούνται στην υπαίθρια αγορά όπου ο αγοραστής τα κόβει ο ίδιος από το χωράφι ή διοχετεύονται στο κτίριο της αγοράς. Επίσης, μονάδες κατοίκησης τοποθετούνται και στο παραλιακό μέτωπο εξυπηρετώντας τα άτομα που συνηθίζουν να παραθερίζουν στην περιοχή  αλλά και άλλες ομάδες χρηστών. Αναπτύσσονται τυπολογίες οι οποίες ανταποκρίνονται στις διαφορετικές απαιτήσεις των χρηστών και οι οποίες παραπέμπουν στον τρόπο ζωής των υφιστάμενων 'κατοικων'.

Τέλος, το κτίριο της αγοράς-αποθήκης των βιολογικών προϊόντων γίνεται αντικείμενο σχεδιασμού, με τρόπο που προδιαγράφει και τη σχεδίαση των υπολοίπων κτιριολογικών προγραμμάτων. Αξιοποιούνται τα υλικά του υφιστάμενου ποταμού (καλάμια και πέτρες) και η σχεδίαση βασίζεται στην ανάπτυξη ανεξάρτητων μονάδων πώλησης των προϊόντων απευθείας από τους παραγωγούς ή τους ψαράδες. Κεντρική ιδέα είναι τα layers υποδομών βάση των οποίων εξελίσσεται η σχεδίαση. Από την παραγωγή προχωράμε στην επεξεργασία και τέλος την πώληση.

Τόσο το κτιριολογικό παράδειγμα όσο και η γενικότερη αστική διάπλαση έχουν μια διάθεση να αφήσουν το χρήστη να ρυθμίσει τις δραστηριότητές του. Γενικότερο κίνητρο είναι η περιοχή να διατηρήσει το χαρακτήρα της μη επώνυμης παραλιακής περιοχής στην οποία μπορεί κανείς να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα περάσει το χρόνο του με μια πολλαπλότητα εναλλακτικών επιλογών και μια ελευθερία στον τρόπο συμπεριφοράς.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.