226.14 The octahedron project

Φοιτητές : Αντιγόνη Καμπιτάκη, Κύνθια Χαμηλοθώρη
Επιβλέποντες καθηγητές: Α. Βαρουδάκης, Κ. Α. Ουγγρίνης
Αρχιτεκτονική Σχολή Πολυτεχνείου Κρήτης
Ημερομηνία υποστήριξης: 4 Μαΐου 2014

Σκοπός της διπλωματικής αυτής εργασίας είναι ο επαναπροσδιορισμός της συλλογικής κατοίκησης ως προσπάθεια απάντησης στην κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική κρίση της σημερινής πόλης. Με αφετηρία μια ανεκμετάλλευτη περιοχή δημοτικής περιουσίας στην Αμπεριά των Χανίων, προτείνεται μία μορφή οικολογικής κοινοτικής κατοίκησης η οποία εστιάζει σε δομές αλληλεγγύης, συλλογικότητας και αειφορίας μέσω της καλλιέργειας της γης και της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.

Εισαγωγή
Η ενασχόλησή μας με το θέμα της οικο-κοινότητας στην πόλη προέκυψε από την αποξένωση της σημερινής πόλης, από την οικονομική αλλά και κοινωνική κρίση και από τον τρόπο διαχείρισης του περιβάλλοντος. Στόχος μας είναι να επαναπροσδιοριστούν οι σχέσεις των ανθρώπων, τόσο μεταξύ τους όσο και με το περιβάλλον, με εργαλείο την αρχιτεκτονική και τις αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού.

Περιοχή Μελέτης
Εστιάζουμε στην Αμπεριά των Χανίων σε μία ανεκμετάλλευτη περιοχή δημοτικής περιουσίας, έκτασης 13 στρεμμάτων. Πρόκειται για μία περιοχή με μέση πυκνότητα πληθυσμού λίγο έξω από τα Χανιά, μεταξύ του αστικού και ημιαστικού τοπίου. Η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής μελέτης έγινε καθώς οι περίοικοι είχαν ήδη πάρει την πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση ενός μικρού πάρκου ενώ παράλλληλα υπήρχαν εκτάσεις που καλλιεργούνταν από τους ίδιους, λειτουργώντας ως πηγή έμπνευσης και επιβεβαίωσης των αναγκών της περιοχής και των ανθρώπων της.

Η περιοχή μελέτης μας συνορεύει με το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο-Λύκειο της Αμπεριάς, καθώς και με το ρέμα της Αμπεριάς, μία σημαντική έκταση ανεκμετάλλευτου πρασίνου. Παράλληλα, στην ίδια την περιοχή μελέτης υπάρχει ένας ελαιώνας, τον οποίο θελήσαμε να χρησιμοποιήσουμε στο σχεδιασμό μας. Με γνώμονα αυτά τα τρία στοιχεία στραφήκαμε στο σχεδιασμό μίας διαδρομής πρασίνου που διασχίζει την κοινότητά μας. Η διαδρομή αυτή λειτουργεί ως συνδετικό στοιχείο τόσο των διαφορετικών ενοτήτων της κοινότητας, όσο και της ίδιας της κοινότητας με τα σχολεία, την ευρύτερη γειτονιά και την πόλη, με την πρόθεση επέκτασης της διαδρομής σε ένα πάρκο που θα διασχίζει την πόλη φτάνοντας μέχρι τη θάλασσα.

Αρχές Σχεδιασμού
Η σχεδιαστική διαδικασία επηρεάστηκε κυρίως από τα ανεμολογικά στοιχεία της περιοχής. Ως βασικό εργαλείο σχεδιασμού χρησιμοποιήθηκαν τοιχία και επιφάνειες που βοηθούν στην καθοδήγηση ή εκτροπή του ανέμου. Συγκεκριμένα, μελετώντας τους ανέμους που πνέουν κατά τη διάρκεια του χρόνου στην περιοχή, θέσαμε δύο κύριους στόχους: την εκτροπή του βορειοανατολικού (ψυχρού) ανέμου κατά τους χειμερινούς μήνες και την καθοδήγηση και όδευση των επιθυμητών ανέμων (βορειοδυτικό,  δροσερός την καλοκαιρινή περίοδο και νοτιοδυτικός, θερμός τη χειμερινή). Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται με τη χρήση γεωμετριών που ευνοούν την καθοδήγηση των ανέμων, αεραγωγών περασμάτων μεταξύ των κατοικιών, και τέλος, τη χρήση διπλού κελύφους, φύτευσης και μέγιστου ύψους κτιρίων στη βορειοανατολική πλευρά δημιουργώντας, με τη βοήθεια της φυσικής κλίσης του εδάφους, ένα όριο που εκτρέπει τον χειμερινό βορειοανατολικό άνεμο.

Η κοινότητα αποτελείται από 4 ενότητες, από τις οποίες οι 3 είναι κατοικίες ενώ η τελευταία, όπου χωροθετείται το κοινοτικό κτήριο, έχει δημόσιο χαρακτήρα. Όλες οι ενότητες είναι προσαρτημένες στο περάσμα που δημιουργείται για το κύριο πάρκο το οποίο διαμορφώνεται ακολουθώντας το υπάρχον ρέμα.

Μεγάλη σημασία έχει δοθεί και στην επαφή του ανθρώπου με τη γη, με την ύπαρξη ιδιωτικών και δημόσιων καλλιεργειών, δημιουργώντας μια μορφή «αστικού χωριού». Παράλληλα, ευνοείται η αξιοποίηση βιοκλιματικών συστημάτων κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου με τη χρήση παθητικών ηλιακών συστημάτων σε όλες τις κατοικίες (θερμοκήπιο, τοίχος Trombe), φυτεμένων δωμάτων, καθώς και συλλογή ομβρίων υδάτων.

Συλλογικότητα
Το κοινοτικό κτίριο είναι ένας μεταβλητός χώρος συνάθροισης με χρήσεις που ευνοούν τη συλλογικότητα: σεμινάρια, κουζίνα, αγορά, ελεύθερη χρήση, μονάδα καλλιέργειας και επεξεργασίας βοτάνων. Στόχος μας είναι η συνεργασία και ανατροφοδότηση αυτών των χρήσεων: με τη συλλογική καλλιέργεια και την επεξεργασία βοτάνων καθώς και την ύπαρξη ιδιωτικών εκτάσεων καλλιέργειας, ευνοείται η ύπαρξη τόσο κοινοτικής αγοράς όσο και συλλογικής κουζίνας, καθώς και σειρά άλλων δραστηριοτήτων για τη μετάδοση γνώσεων και ενδιαφέροντος γύρω από την καλλιέργεια και τη συλλογικότητα στον αστικό χώρο.

Παράλληλα, στο πράσινο πέρασμα που διασχίζει την κοινότητά μας υπάρχουν χώροι στάσης, εμπορικές χρήσεις γειτονιάς (φούρνος, καφενείο, παιδικός σταθμός) καθώς και χώροι παιχνιδιού, προστατευμένοι στο εσωτερικό της κοινότητας, που απευθύνονται στα γειτονικά σχολεία. Οι χρήσεις αυτές απευθύνονται και στην ευρύτερη γειτονιά, λειτουργώντας ως πόλος έλξης και σύνδεσης της κοινότητας με την πόλη.

Ανθρώπινη κλίμακα
Μεγάλη έμφαση έχει δοθεί στις διαφορετικές κλίμακες αντίληψης του χώρου και το πέρασμα από το ιδιωτικό στο δημόσιο, μια λειτουργία ιδιαίτερα σημαντική σε ένα σχεδιασμό κοινοτικής κατοίκησης. Με τη χρήση διαφορετικών υλικών, επιχειρούμε να σηματοδοτήσουμε διαφορετικές λειτουργίες και έννοιες: διαβρωμένος χάλυβας για τα υδάτινα στοιχεία και τη συλλογή ομβρίων υδάτων, πέτρα στα τοιχία εισόδου των ενοτήτων κατοίκησης, διαφορετικά είδη πλακόστρωσης στις μεταβάσεις από το δημόσιο πέρασμα στις κατοικίες. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται και οι φυτεύσεις, ανταποκρινόμενες σε διαβαθμίσεις ιδιωτικότητας: λεμονιές για το συμβολισμό του ιδιωτικού, ακακίες (αμπεριές) και υπάρχουσες ελιές για τους δημόσιους χώρους, καθώς και δημόσιες καλλιέργειες.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.