228.14 Αποθήκες Προσωπικής Μνήμης

Φοιτήτρια: Μπούρου Καρολίνα-Καλλιόπη
Επιβλέποντες καθηγητές: Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Σταύρος Σταυρίδης
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία Υποστήριξης: 12 Νοεμβρίου 2014

Την αποθήκευση συνοδεύει ένα υποστηρικτικό σύστημα αγοράς από δεύτερο χέρι για τα χρηστικά τους αντικείμενα. Οι  αποθήκες των προσωπικών ιχνών αθροίζονται σε στήλες και καταγράφουν στην πόλη και στη συλλογική μνήμη ένα φαινόμενο υπό εξέλιξη.

Αφετηρία για αυτή την πρόταση αποτέλεσε το φαινόμενο της μαζικής αποδημίας από την Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Στο διάστημα αυτό η χώρα απέκτησε τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στην Ε.Ε. τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα με το μέγεθος του πληθυσμού που αποδημεί.

Το φαινόμενο αυτό δεν είναι η πρώτη φορά που λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα. Οι μεταναστεύσεις αποτελούν ενδημικό φαινόμενο στη νεότερη ελληνική ιστορία. Αίτια είναι πάντα η ασταθής πολιτική και οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το ταξίδι του Ματαρόα το 1945 και αμέσως μετά η μεγάλη περίοδος οικονομικής μετανάστευσης (1946-1977) προς τη Δυτική Γερμανία και τις ΗΠΑ.

Σήμερα, στη μετά-βιομηχανική εποχή οι νέοι μετανάστες είναι "Επισφαλείς, μορφωμένοι, αρκετά συχνά πλήρως καταρτισμένοι με δύο και τρία πτυχία" ^[1]..

 

 

Στο πλαίσιο αυτών των πληθυσμιακών μετακινήσεων εστίασα στη σημασία της προσωπικής μνήμης, η οποία σημαίνεται μέσα από τα υλικά αντικείμενα του ατόμου. Τα αντικείμενα είναι η ύλη πάνω στην οποία δομούμε εικόνες και εμπειρίες με τρόπο αμφίδρομο. Είτε προβάλλοντας πάνω σε αυτά καταστάσεις είτε διαμορφώνοντας τες μέσα από αυτά. Δεν έχουν όμως όλα την ίδια αξία.

Φεύγοντας το άτομο αφήνει πίσω ένα σύνολο αντικειμένων, αλλά ο καθένας μπορεί να τα διαχωρίσει στα αμιγώς χρηστικά και σε αυτά που φέρουν συναισθηματική αξία. Τα αμιγώς χρηστικά αυτόματα μπαίνουν σε μια διαδικασία αναμονής και χάνουν προσωρινά την χρηστική τους ιδιότητα. Με ενδιέφερε πως μπορούμε να επεκτείνουμε τον  κύκλο ζωής τους μέσω της μεταβίβασής τους, σαν μια διαδικασία συνδιαλλαγής ανάμεσα στον πληθυσμό που φεύγει και σε αυτόν πού μένει ή έρχεται.

Αντίθετα, τα αντικείμενα που φέρουν συναισθηματική αξία λειτουργούν ανεξάρτητα από τη γεωγραφική θέση του ατόμου. Έχει νόημα να υπάρχουν και να διαφυλαχθούν.

Πέρα από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία επέκτεινα την έρευνα με ένα ερωτηματολόγιο το οποίο απάντησαν 77 άτομα ηλικίας 20-35 που έχουν αποδημήσει τα τελευταία 5 χρόνια. Κύριος στόχος ήταν να καταγράψω πως διαχειρίζεται ο καθένας τεκμήρια προσωπικής μνήμης και το είδος αυτών.  

 

 

Με αφορμή το υλικό ίχνος που αφήνουν πίσω τα άτομα αυτά εισάγω ένα συμβολικό σύστημα αποθήκευσης του εαυτού -της προσωπικής μνήμης- και ένα υποστηρικτικό σύστημα αγοράς από δεύτερο χέρι με πρώτη ύλη τα ασυνόδευτα πια αντικείμενα. Το άτομο ου αποχωρεί πραγματοποιεί εκ νέου μια επίσκεψη στα υπάρχοντά του για να διακρίνει τη σημασία που αυτά έχουν στην προσωπική του μνήμη. Καταγράφει, εμπλουτίζει με τεκμηριώσεις και φιλτράρει τα υπάρχοντά του. Αποφασίζει ποια από αυτά θα αποθηκεύσει και ποια θα δώσει προς πώληση για να επεκτείνει τον κύκλο ζωής τους. Η αγορά υποδέχεται τα αντικείμενα ως πρώτη ύλη που θα περάσει από τα στάδια της διαλογής, ταξινόμησης, συντήρησης και μεταποίησης για να φτάσουν στην μεταπώληση. Η πρώτη ύλη δωρίζεται ή πωλείται στην αγορά από τον προκάτοχο αλλά ο ίδιος δικαιούται να αγοράσει κατά την επιστροφή του αντικείμενα από την αγορά με κάποια εξαργύρωση.

Η μονάδα αποθήκευσης αποκτά τη μορφή μιας στήλης. Μορφολογικά γίνεται αναφορά σε μια τυπική δομή κατακόρυφης αποθήκευσης σε ράφια αλλά και στην τοτεμική στήλη η οποία συμβόλιζε τη την γενεαλογία μιας οικογένειας και τη θέση της μέσα στην κοινωνία. Συγκεκριμένα οι τοτεμικές στήλες δομούνται αθροίζοντας κατακόρυφα διαφορετικά σύμβολα - τα τοτέμ- που τεκμηριώνουν ιστορίες μιας κοινότητας ή μιας συγκεκριμένης οικογένειας. Εδώ η κάθε μονάδα αποτελεί αφήγηση ενός ατόμου.

 

 

Αθροίζοντας τις προσωπικές συλλογές σε στήλες συγκροτείται ένας χώρος που δύναται να καταγράψει στην πόλη και στη συλλογική μνήμη ένα φαινόμενο υπό εξέλιξη.

 

 

Η πρόταση εντοπίζεται στην Ιερά Οδό, στην περιοχή του Μεταξουργείου.

Η ευρύτερη περιοχή διατηρεί ένα δίκτυο χώρων μεταποίησης και αγορών δεύτερο χέρι.

Το σημείο παρέμβασης, στην ανατολική πλευρά της Ιεράς Οδού, υπολογίζεται οτι φέρει πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία αποτελούν τμήματα που συνορεύουν με τον αρχαιολογικό χώρο του Έξω-Κεραμεικού και είναι συνήθως παρόδια νεκροταφεία. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις δημόσιες ταφές το άτομο συνοδεύεται από αγαπημένα προσωπικά αντικείμενα, ως δώρα ταφής, τα κτερίσματα.

 

 

Το κτίριο οργανώνεται γύρω από 2 ενότητες, της 'Μνημοθήκης' και της Αγοράς και υποδέχεται 3 κατηγορίες χρηστών, τον εργαζόμενο, τον επισκέπτη, και εκείνο που φεύγει.

Συνθετική πρόθεση είναι η αντιστροφή της σχέσης κτιρίου εδάφους ώστε να εμφανιστεί το φυσικό και το ιστορικό έδαφος στο καθημερινό βλέμμα. Οι  λειτουργίες της αγοράς και των εργαστηρίων επιτελούνται κάτω από την στάθμη του αστικού εδάφους και πάνω από τη στάθμη του ιστορικού σε μια διάτρητη ενδιάμεση ζώνη. Οι  2 λειτουργικοί πυρήνες εντοπίζονται και συνδέονται μέσα από ένα σκάμμα.

 

 

H πρόταση μέσα από τις 2 ενότητες, της 'μνημοθήκης' και της αγοράς, διαπραγματεύεται την έννοια ενός σύγχρονου μνημείου. Οι προσωπικές συλλογές αθροίζονται κατακόρυφα σε στήλες αποθήκευσης, όγκου 1x1x23 m³, καταγράφοντας στην πόλη και στη συλλογική μνήμη ένα φαινόμενο υπό εξέλιξη. Η αγορά κάτω από το αστικό έδαφος και πάνω από το ιστορικό έδαφος του έξω Κεραμεικού διευρύνει τη δημόσια σφαίρα και αποκαλύπτει αρχαίες εναποθέσεις κτερισμάτων.

 

1. Απόσπασμα από το "ενώ οι φίλοι φεύγουν", του Θωμα Τσαλαπάτη

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.