101.16 Στις όχθες του Ιλισού

Φοιτητές : Βαρθαλη Γεωργία, Νικολακοπούλου Κατερίνα
Επιβλέπων : Α. Σπανομαρίδης
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης : Φεβρουάριος 2016

Στην πόλη της Αθήνας συμπυκνώνονται θραύσματα μνήμης και σύγχρονες αντικρουόμενες δραστηριοτήτες υπό μια ιδιάζουσα τοπογραφία. Η περιοχή που εκτείνεται από το Καλλιμάρμαρο έως τους πρόποδες της Ακρόπολης εμφανίζει έντονα αυτά τα στοιχεία και έτσι αποτέλεσε το αντικείμενο μελέτης αρθρώνοντας πλήρως τους προβληματσιμούς μας ως προς τη σχέση της μνήμης με τη σύγχρονη πόλη.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ
Χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου τοπίου υπήρξε ο Ιλισός που θαμμένος σήμερα αποσιωπεί τους μύθους που κάποτε όρισαν την ταυτότητα του τόπου αυτού. Οι στήλες του Ολυμπίου Διός, ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος, ο μύθος των εννέα Μουσών, ο ναός της Θεάς Τύχης και αυτός του Πάνα δημιουργήθηκαν στις όχθες του ποταμού και το νερό εμπλούτισε με συμβολισμούς τις ιστορίες τους.    Το Παναθηναϊκό Στάδιο έπειτα τοποθετημένο μέσα στην έντονη τοπογραφία του λόφου του Αρδηττού άρθρωσε ιδανικά την έννοια του αθλητισμού υπό το πρίσμα της φύσης, της μυθολογίας και του πολιτισμού. Ο αθλητισμός λοιπόν εντασσόμενος σε αυτό το πνευματικό πάρκο σχετίστηκε εντονότερα με τον πολιτισμό και με μια δραστηριότητα που πέρα από τη σωματική διαθέτει σίγουρα και μια ψυχική διάσταση. Ωστόσο, η προσπάθεια επέκτασης των αθλητικών δραστηριοτήτων στην περιοχή υπό των στηλών του Ολυμπίου Διός και με μέτωπο στη Βασιλίσσης Όλγας με τα γήπεδα του συλλόγου του Εθνικού Αθηνών δεν σχεδιάστηκε βάσει αυτών των παραμέτρων με αποτέλεσμα να αποτυγχάνει να συνδιαλαγεί με τους μύθους και την ιστορία της περιοχής.  Στόχος επομένως της πρότασης είναι η ανάδειξη των συμβολισμών των μύθων και της φύσης ταυτόχρονα με τη διατήρηση των αθλητικών δραστηριοτήτων λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τον αστικό χαρακτήρα όσο και την έντονη τοπογραφία της περιοχής.

Η τοπογραφία αυτή προσδίδει στην περιοχή μεταξύ του Ολυμπείου και της λεωφόρου Βασ. Κωνσταντίνου μια μυστηριώδη διάσταση καθώς βρίσκεται υπό του επιπέδου του δρόμου. Διακρίνεται έτσι ένα ανάγλυφο στο οποίο εκδηλώνεται έντονα το στοιχείο του άγνωστου μέσα από τη βύθιση της περιοχής ιδιαίτερα στα ίνχη των όχθεων του Ιλισού. Βάσει αυτού του αναγλύφου σχεδιάστηκε και η επέμβαση.

ΠΡΟΤΑΣΗ
Τα κύρια στοιχεία της πρότασης μας είναι ότι δημιουργούνται δύο μέτωπα. Το πρώτο είναι μια διαδρομή που ξεκινάει από το Καλλιμάρμαρο, συνεχίζει στο λόφο του Αρδηττού για να έρθει να υπογραμμίσει την ύπαρξη του ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος με στόχο να αναδείξει τον άγνωστο σήμερα  σε πολλούς τόπο όπου διαδραματίζονταν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια και να επικοινωνήσει τον τόπο αυτό με τα υπόλοιπα θραύσματα των μύθων και να φτάσει τελικά στη Διονυσίου Αεροπαγείτου με φόντο τον ιερό βράχο της Ακρόπολης.

Το δεύτερο μέτωπο είναι η στοά που δημιουργείται στη Βασ. Όλγας θεωρώντας ως δεδομένο την πεζοδρόμησή της όπως είχε προταθεί και στο σχετικό με την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων διαγωνισμό. Πρόκειται για το κτήριο που στεγάζει τα γραφεία της Αθλητικής Ομοσπονδίας καθώς και αίθουσες προπονήσεων. Η στοά αποτελεί το σημείο μετάβασης στους αθλητικούς χώρους, τους οποίους και αναδιατάξαμε, και καδράρει από τη μία πλευρά την Ακρόπολη και την πόλη στους πρόποδες της και από την άλλη το λόφο του Αρδηττού και το Καλλιμάρμαρο.

Η ΣΤΟΑ
Μεταβαίνοντας στη στοά που αντιπαρέρχεται τη βουή και την κίνηση των κεντρικών λεωφόρων που διασχίζουν την περιοχή δίνοντας την ευκαιρία του περιπάτου μέσα την πόλη αντιλαμβάνεται κανείς την ύπαρξη  δύο επιπέδων - αυτό στο οποίο καδράρονται η Ακρόπολη, ο Αρδηττός και ο "κήπος" που δημιουργούμε και το δεύτερο που είναι η μετάβαση σε αυτόν τον "κήπο" που ορίζουν οι αθλητικοί χώροι υπό την παρουσία πάντα του μνημείου μέσω μιας διαδρομής που αποτελεί και μια άλλη πρόσβαση στο χώρο του Ολυμπείου.

Η ΖΩΝΗ ΑΘΛΗΣΗΣ
Η οργάνωση των αθλητικών χώρων (στίβος, γήπεδα τέννις,  κολυμβητήριο και  γήπεδο μπάσκετ) βασίστηκε στη δημιουργία μιας ξεκάθαρης ζώνης, η οποία δεν υποβαθμίζει την παρουσία τους αλλά ούτε και προσπαθεί να την επιβάλει στο μνημείο των στηλών του Ολυμπίου Διός. Η διαδρομή μάλιστα που διασχίζει τη ζώνη αυτή έρχεται να ενώσει τους δύο αυτούς κόσμους.

Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην προσαρμογή των αθλητικών χώρων στην τοπογραφία  μέσα από τις τομές,  καθώς και στη συμβολική θεώρηση των εννοιών του φωτός - με τις σχισμές του στεγάστρου του γηπέδου μπάσκετ να ρίχνουν περιορισμένα φως στο εσωτερικό για να τονίσουν ότι βυθίζεται -  και του νερού - με την αντανάκλαση των στηλών του Ολ. Διός στο νερό της πισίνας να επισημαίνει ότι είναι ακόμα παρούσες παρά το ότι οι κερκίδες του κολυμβητηρίου είναι στραμμένες στην αντίθετη κατεύθυνση, με  την ένταση της παρουσίας τους ωστόσο να εξαρτάται από το φως και την αντανάκλαση που κάθε φορά αυτό προκαλεί.

Ο ΚΗΠΟΣ
Τέλος, οι παρεμβάσεις της πρότασης είναι σε σημεία εντονότερες και αυστηρές και  αλλού πιο ομαλές αντλώντας σε κάθε περίπτωση τη μορφή και τις αναλογίες τους από τα στοιχεία που τα περιβάλλουν. Μάλιστα όλες οι παρεμβάσεις  που παρουσιάστηκαν  δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας "κήπος" όπου τα φυσικά στοιχεία - νερό και φύτευση- έρχονται να συνδιαλαγούν με τα στοιχεία του πολιτισμού και του πνεύματος, τα οποία και αντλούν  την απαραίτητη ενέργεια που τα κρατά ακόμα ζωντανά από τη διατήρηση και επανασχεδίαση των αθλητικών δραστηριοτήτων προσδίδοντας επιπλέον σε αυτές μια πνευματικότερη διάσταση.