117.15 Εργοστάσιο Γεωργιάδη στη Χαλκίδα

Φοιτήτρια : Παπαϊωάννου Βικτωρία
Επιβλέπων Καθηγητής: Νικολάου Δήμητρα
Σύμβουλος Καθηγητής: Τσακανίκα Ελευθερία
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης: 21/07/2015

Η Χαλκίδα υπήρξε σπουδαίο βιομηχανικό κέντρο το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις είναι συγκεντρωμένες στον όρμο του Αγίου Στεφάνου, σε μια κομβική και ιστορική περιοχή της πόλης η οποία υπήρξε το πρώτο λιμάνι της Χαλκίδας, αποτελεί το σταυροδρόμι Β. και Ν. Εύβοιας, βρίσκεται στη νέα είσοδο της πόλης και πολύ κοντά στο κέντρο της. Από το 1850 έως και το 1938 δημιουργούνται βυρσοδεψεία, οινοποιία, σαπωνοποιία και πυρηνελαιουργεία. Το σαπωνοποιείο και πυρηνελαιουργείο Γεωργιάδη ιδρύεται το 1921 σε μια έκταση 16 στρεμμάτων, σε αυτή την περιοχή, και η λειτουργία του σταματά το 1962.
Ο Άγιος Στέφανος και οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις του που άλλοτε έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και διαμόρφωση του χαρακτήρα της πόλης, σήμερα είναι παραδομένα στη φθορά του χρόνου. Αποτελούν όμως το τελευταίο ίχνος της εικόνας της πόλης του προηγούμενου αιώνα, μιας πόλης που σήμερα έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος των μνημείων της και των ιστορικών της αναφορών.

Η πορεία της εργασίας βασίστηκε στην ιστορικότητα της περιοχής και του κτιριακού συνόλου. Η μετατροπή του εργοστασίου σε μουσείο πόλης στοχεύει στην ανάδειξη της κυρίαρχης ταυτότητας της πόλης, που είναι η βιομηχανική της κληρονομιά, στην κατανόηση της πόλης από τους πολίτες της, στην ενδυνάμωση της ατομικής και συλλογικής τους ταυτότητας, στην ευαισθητοποίηση και ενεργοποίησή τους .
Ευρύτερος στόχος, να αποτελέσει ο χώρος μια πλατφόρμα συζήτησης, έκφρασης και ανταλλαγής απόψεων, δίνοντας απαντήσεις σε ερωτήματα και ταυτόχρονα θέτοντας νέους προβληματισμούς σχετικά με την πορεία και την εξέλιξη της πόλης.

Γενική περιγραφή του εργοστασίου:
Πρόκειται για διώροφα ορθογωνικής κάτοψης κτίσματα τοποθετημένα περιμετρικά του οικοπέδου σε γραμμική διάταξη, δημιουργώντας μια εσωτερική αυλή. Τα κτίρια είναι κατασκευασμένα με περιμετρικά φέρουσα λιθοδομή και διάσπαρτα τοποθετημένους οπτόπλινθους. Οι όψεις των κτιρίων διαμορφώνονται με σειρά είτε πλατυμέτωπων ανοιγμάτων μικρών διαστάσεων, είτε με οξυκόρυφα ανοίγματα μεγάλων διαστάσεων σε πυκνή διάταξη. Τα κουφώματα είναι ξύλινα, ενώ τα πρέκια των ανοιγμάτων κατασκευάζονται με μεταλλικά δοκάρια και ενδιάμεσα τοποθετημένους οπτόπλινθους, πάνω από τα οποία τοποθετούνται ανακουφιστικά τόξα. Η επιβλητικότητα του συγκροτήματος ενισχύεται από την υψικάμινο ύψους 33μ. στη νότια πλευρά του οικοπέδου. Σήμερα τα περισσότερα κτήρια είναι ασκεπή. Από τις στέγες και τα τμήματα στεγών που σώζονται προκύπτει ότι τα κτήρια στεγάζονταν αρχικά από ξύλινες ή μεταλλικές στέγες, μονοκλινείς ή αμφικλινείς. Μετά από προσπάθειες το 2012 χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα δύο από τα κτίρια του συγκροτήματος μαζί με την καμινάδα.

Κεντρική ιδέα η μετατροπή του συγκροτήματος σε ζωντανό έκθεμα δημιουργώντας μια νέα στεγασμένη εσωτερική πορεία, στο εσωτερικό κενό του οικοπέδου και περιμετρικά των κτιρίων, που αφηγείται τη βιομηχανική ιστορία πόλης με φόντο τα ίδια τα κτίρια για να καταλήξει στο κέντρο του οικοπέδου, σε ένα αστέγαστο ερείπιο στο οποίο απομένουν αποτυπωμένα τα σημάδια του χρόνου. (Διαδρομή 1)

Η πρόταση και η βασική παρέμβαση στο χώρο είναι η διαχείριση και αντιμετώπιση του εσωτερικού κενού και όχι τόσο τα περιβάλλοντα υπάρχοντα κελύφη.
Αυτά αποκαθίστανται στην αρχική τους μορφή με μικρές παρεμβάσεις, σεβόμενες την ιστορία τους, φιλοξενώντας πολιτιστικές και εκπαιδευτικές χρήσεις με σκοπό να αποτελέσουν ένα μέσο ενθάρρυνσης για τους κατοίκους να δράσουν και να διαμορφώσουν τη σύγχρονη εικόνα της πόλης. Το χαμένο άγνωστο παρελθόν ανασυντίθεται μέσα στο τοπίο, μετατρέπεται σε συμβολικό τόπο, σε τοπόσημο, ο οποίος μαζί με τους πολίτες συμμετέχει ενεργά στη μορφοποίηση του μέλλοντος. (Διαδρομή 2)

Μέσα από μια αντιστροφή ρόλων επιλέχθηκε η κυκλική διαδρομή μέσα στα κελύφη των ιστορικών κτηρίων να αποτελέσει τον τόπο γραφής της σύγχρονης ιστορίας της πόλης περιβάλλοντας το νέο κέλυφος το οποίο μέσα από μια εκθεσιακή ρητορική αποτελεί την πολιτιστική διαδρομή στο παρελθόν.

Το νέο κέλυφος αποτελεί έναν σύγχρονο λόγο, μια χειρονομία επέμβασης η οποία αντιπαρατίθεται με σεβασμό στο παλιό, αλλά ταυτόχρονα συνδιαλέγεται και συνυπάρχει με αυτό προσπαθώντας να αποδείξει πως το παρόν δεν είναι μια αυτόνομη πραγματικότητα, αλλά προκύπτει μέσα από μια διαδρομή αιώνων, ανθρώπων, σκέψεων και ιστορικών εξελίξεων.

Τρόποι επέμβασης:

1. Διατήρηση του υφιστάμενου κελύφους στο αρχικό περίγραμμα με ενίσχυση (κτήριο 1,2,6), μέσα στον οποίο εντάσσεται νέος μεταλλικός σκελετός ο οποίος φέρει τη νέα μεταλλική δίρριχτη στέγη. Η νέα αυτοφερόμενη κατασκευή αναδύεται μέσα από την παλαιά περιμετρική λιθοδομή ως η νέα σύγχρονη διακριτή, αλλά και διακριτική παρέμβαση στο παλιό κέλυφος. 2. Διατήρηση και αποκατάσταση των υπαρχόντων κτηρίων (4,5) χαρακτηρισμένων ως διατηρητέα. 3. Αποκατάσταση της φέρουσας λιθοδομής του κτηρίου 3 και τμήματος του 6 τα οποία παραμένουν ασκεπή, αποτελώντας έτσι ένα ίχνος του χρόνου και της φθοράς του. Επιπλέον τα ίδια τα κτήρια μετατρέπονται σε μουσειακό έκθεμα χωρίς την ανάγκη υλικού περιεχομένου. 4. Η νέα κατασκευή αποτελεί μια κλειστή μεταλλική κατασκευή, η οποία συμπληρώνει το κενό, στο εσωτερικό του οικοπέδου. Δεν έρχεται σε επαφή με τα κτίσματα, η αναστρεψιμότητα του δεν τραυματίζει το περιβάλλον και δεν εμποδίσει τη στατική λειτουργία του συνόλου.

Η νέα γραφή σε έναν τόπο πρέπει να προκύπτει μέσα από τη βαθιά γνώση της ιστορίας, του τόπου και των ανθρώπων του...

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.