121.15 Εποχιακές μεταβάσεις περιηγήσεις

Φοιτήτρια: Ντένη Αγγελοπούλου
Επιβλέπων καθηγητής: Κωνσταντίνος Γρίβας
Πανεπιστήμιο Πατρών - Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: 26.06.2015

Η διπλωματική εργασία εστιάζει στη διερεύνηση του φυσικού τοπίου του υδροβιότοπου της Αλυκής Αιγίου, μέσα από τις εμπειρίες των διαφορετικών χρηστών της. Η μελέτη αποκλίνει από μια καθαρά ανθρωποκεντρική προσέγγιση, που εστιάζει στον άνθρωπο-χρήστη και τον τρόπο που αυτός βιώνει και κατοικεί έναν χώρο, αλλά επεκτείνεται στο πως αυτός συμβιώνει και συνυπάρχει με τα υπόλοιπα στοιχεία της φύσης, όπως είναι τα πουλιά, τα φυτά, το νερό.

Η τοποθεσία της μελέτης αποτελεί ένα εν δυνάμει μικρό περιαστικό πάρκο. Τα τελευταία χρόνια η περιοχή της Αλυκής έχει ενταχθεί στην καθημερινότητα των κατοίκων καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου, καθώς πολλοί την επισκέπτονται για καθημερινό περίπατο, άθληση, ενώ ακόμη διοργανώνονται διάφορες κοινωνικές και περιβαλλοντικές δράσεις.

Αυτή η αξία λοιπόν, που έχει η περιοχή της Αλυκής για την πόλη, οφείλεται κυρίως στην θέση της, καθώς βρίσκεται μόλις 2km ανατολικά του Αιγίου. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί και η οπτική σχέση-θέα που υπάρχει μεταξύ πόλης και λίμνης.
Ο υδροβιότοπος της Αλυκής αποτελεί μια μικρή αλλά πολύ σημαντική περιοχή Natura 2000. Η έκταση της είναι 180 στρ. περίπου, η περίμετρός της φθάνει τα 3,2 km και το βάθος της δεν ξεπερνά τα 50 εκατοστά. Το οικοσύστημα της Αλυκής μπορεί να χωριστεί σε τρία υποσυστήματα: στην κυρίως λιμνοθάλασσα, στην παραλιακή ζώνη και στις καλλιεργημένες εκτάσεις. Θεωρείται ακόμη, ένας από τους αξιολογότερους βιότοπους της Ελλάδας, φιλοξενώντας κατά καιρούς σπάνια είδη πουλιών.

Το περιβάλλον της λίμνης, όπως και κάθε ενεργό στοιχείο, μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κάθε φορά, δηλαδή τις βροχοπτώσεις, την θερμοκρασία, τους ανέμους, την εισροή γλυκού νερού. Έτσι, κατά τους χειμερινούς μήνες παρατηρούμε ότι η λίμνη έχει την μεγαλύτερη ποσότητα νερού, την άνοιξη και το φθινόπωρο μικρότερη, και το καλοκαίρι σταδιακά αποξηραίνεται. Ανάλογες μεταβολές παρατηρούνται και στις διάφορες μορφές βλάστησης γύρω από την λίμνη.

Τον χειμώνα καταγράφεται και η μεγαλύτερη συγκέντρωση πουλιών. Οι χειμερινοί επισκέπτες, κυρίως από τις βόρειες χώρες, έρχονται προκειμένου να διαχειμάσουν σε πιο ζεστό και φιλόξενο κλίμα. Την άνοιξη και το φθινόπωρο καταμετρούνται λιγότερα πουλιά, κυρίως διερχόμενοι μετανάστες, κάνουν στάση στην λίμνη κατά την διάρκεια της ανοιξιάτικης και φθινοπωρινής μετανάστευσης. Τέλος, το καλοκαίρι δεν παρατηρούνται αξιόλογοι πληθυσμοί πουλιών, παρά μόνο κάποιοι μεμονωμένοι, τυχαίοι και παραπλανημένοι επισκέπτες.

Για τις ανάγκες της εργασίας πραγματοποιήθηκε βιωματική επιτόπια έρευνα. Κατά την διάρκεια της περιήγησης, γίνονταν στάσεις σε συγκεκριμένα σημεία, ανάλογα με την βλάστηση στο σημείο, την μορφή του εδάφους, την θέα. Ακόμη, κατά την περιήγηση καταγράφηκαν οι αποστάσεις μεταξύ αυτών των σημείων και η χρονική διάρκεια μετάβασης από το ένα σημείο στο άλλο.

Βασικό συνθετικό στοιχείο αποτέλεσε η σύνδεση των πρόσθετων φυσικών κατασκευών με τον έντονο χαρακτήρα του φυσικού τοπίου (θάλασσα, ακτή, υδροβιότοπος, χλωρίδα, πανίδα), μέσω χαράξεων που οριοθετούν τη σύνθεση και δημιουργούν ποικίλους χώρους, σημεία στάσης, κίνησης, ανάπαυσης και παρατήρησης. Μελετώντας και ερμηνεύοντας τα παραπάνω στοιχεία, προέκυψαν 3 διαφορετικές εποχιακές διαδρομές. Η κάθε διαδρομή σχηματίζεται βάση των χαρακτηριστικών στοιχείων της κάθε περιόδου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιηγούν τον επισκέπτη στα σημαντικά σημεία στάσης για την κάθε περίοδο.

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Διαδρομή 1_(Νοέμβριος-Φεβρουάριος): Η πρώτη διαδρομή είναι αυτή που θα ακολουθήσει ο επισκέπτης κατά τους χειμερινούς μήνες. Πρόκειται για μια ξύλινη κατασκευή από πασσάλους και δοκάρια, που βρίσκεται σε ύψος πάνω από την λίμνη, ενώ πλευρικά τοποθετούνται κατακόρυφα ξύλινα στοιχεία. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα είδος camouflage, και επιτυγχάνεται η αλλοίωση της ανθρώπινης φιγούρας κατά την διάρκεια της παρατήρησης. Έτσι, η είσοδος του ανθρώπου στο φυσικό τοπίο και στην κατοικία των πουλιών επιτυγχάνεται με την λιγότερο δυνατή διαταραχή της ζωής του υγροτόπου, χωρίς να προκαλείται αναστάτωση στο περιβάλλον τους.

Διαδρομή 2_(Μάρτιος-Μάιος / Σεπτέμβριος-Οκτώβριος): Η δεύτερη διαδρομή ακολουθείται κατά την διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου. Αποτελείται από οριζόντιες σανίδες ύψους 10cm, τοποθετημένες η μία πάνω στην άλλη, με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται κάποια κενά, που είναι ιδανικά για να φωλιάζουν οι διάφοροι οργανισμοί που κατοικούν στο νερό. Το συνολικό ύψος της διαδρομής δεν παραμένει σταθερό σε όλο το μήκος της, καθώς τμηματικά μειώνεται. Έτσι, η διαδρομή αποκαλύπτεται σταδιακά στον χρόνο, ανάλογα με τις αυξομειώσεις του νερού ανά εποχή.

Διαδρομή 3_(Ιούνιος-Αύγουστος): Το καλοκαίρι, εφόσον έχει κατέβει σε σημαντικό βαθμό η στάθμη της λίμνης, ο χρήστης έχει την δυνατότητα να εισέλθει στο εσωτερικό της ακολουθώντας την 3η διαδρομή. Στο μέσο περίπου της διαδρομή έχει σχεδιαστεί ένας κύκλος που βρίσκεται 0,5m κάτω από τον πυθμένα της λίμνης. Δημιουργείται λοιπόν, ένα περιβάλλον ανάμεσα στον πυθμένα της λίμνης και στο επίπεδο της όχθης, σχηματίζοντας μια ανθρώπινη φωλιά. Είναι ένας χώρος όπου οι άνθρωποι «κουρνιάζουν» και συγκεντρώνονται. Παράλληλα, προτείνεται η πραγματοποίηση προβολών ταινιών, ντοκιμαντέρ κλπ κατά τις βραδινές ώρες.

Το παρατηρητήριο λειτουργεί σαν μια «κρυψώνα» για τον επισκέπτη. Παρακολουθεί χωρίς να διαταράσσει την φυσική ισορροπία με την παρουσία του. Το σχήμα του είναι απλό, συνθέτει έναν χώρο στέρεο και προστατευτικό. Στόχος ήταν η κατασκευή να αποτελέσει μέρος ενός μικρό-τοπου και ταυτόχρονα σημείο αναφοράς μέσα στο κάπως αόριστο και ελεύθερο φυσικό περιβάλλον. Η έντονη παρουσία καλαμιών σε αυτόν τον υγρότοπο έδωσε το έναυσμα για κατακόρυφη έκφραση μέσω των ξύλινων σανιδιών. Ακόμη, έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να οριοθετεί την οπτική φυγή του επισκέπτη σε διαφορετική θέα. Έτσι, στο πρώτο επίπεδο ο επισκέπτης βλέπει προς τη λίμνη, από το δεύτερο προς την θάλασσα, στο τρίτο προς το βουνό, στο τέταρτο προς την πόλη ενώ στο τελευταίο μπορεί να απολαύσει την πανοραμική θέα.

Σε διάφορα σημεία των διαδρομών, τοποθετούνται επιπλέον μικρές απλές φυσικές κατασκευές, που κατευθύνουν τον επισκέπτη στο χώρο και εξυπηρετούν τις ανάγκες του για στάση και ανάπαυση.