124.15 Καθ ύψος Αναδίπλωση

Φοιτητής: Πάλλης Παναγιώτης
Επιβλέπων: Παπαδημητρίου Σπυρίδων
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Αριτεκτόνων
Ημερομηνία παρουσίασης : Σεπτέμβριος 2015

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως αντικείμενο την ανάλυση και μελέτη της τυπολογίας του ουρανοξύστη, προκειμένου να αναθεωρηθεί ο τρόπος αντιμετώπισης των ψηλών κτιρίων σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και ιδιαίτερα στην Ελλάδα.

Η έρευνα ξεκινά με την ανάλυση υλοποιημένων ουρανοξυστών ως προς τέσσερις διαφορετικούς τομείς, με στόχο να αναδειχθούν κοινά και διαφορετικά χαρακτηριστικά που έχουν τα ψηλά κτίρια μεταξύ τους. Έπειτα, με βάση τα αποτελέσματα, διαγράφονται και οι προθέσεις του φοιτητή που θα αποτελέσουν βασικές αρχές για τη σχεδιαστική του πρόταση.
Ο πρώτος τομέας αφορά το αποτύπωμα της εξωτερικής μορφής του ουρανοξύστη στο ‘skyline'. Η δυναμική ενός τέτοιου κτιρίου τείνει εν γένει προς τον ουρανό αλλά ανάλογα με τη σύνθεση αυτό γίνεται με διαφορετικό τρόπο. Κατηγοριοποιώντας τις διαφορετικές εκδοχές παρατηρείται μια διαβάθμιση από τη μονή κατακόρυφη γραμμή σε ένα συνδυασμό γραμμών που διαφοροποιούν έντονα τον τρόπο που οι σιλουέτες αυτές ‘καδράρονται' στον ορίζοντα των πόλεων και ‘δένονται' με το αστικό τοπίο.

 

Η δεύτερη κατηγορία εστιάζει στην κατανομή της οριζόντιας κίνησης σε κάτοψη. Το πάχος της γραμμής δείχνει την ποσοτική αναλογία ροών στους εσωτερικούς χώρους. Γύρω από τον κεντρικό πυρήνα με τα κλιμακοστάσια και τους ανελκυστήρες συγκεντρώνονται οι πιο έντονες γραμμές οι οποίες έπειτα διαμοιράζονται σε πιο λεπτές προς τους υπόλοιπος χώρους. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις με βάση τα διαγράμματα κίνησης προκύπτουν τα περιγράμματα της εξωτερικής μορφής των ουρανοξυστών, δεδομένου ότι επαναλαμβάνονται οι ίδιες κατόψεις σε κάθε όροφο με μικρή ή και καμία τροποποίση. Έπειτα, τα διαγράμματα των κτιρίων συνδυάζονται ανά δυο μεταξύ τους μέχρι να γίνουν όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί. Ο μηχανισμός αυτός έχει ως στόχο να παραχθούν ροές που αντιτάσσονται στη λογική της συμμετρικής και ισομερούς κίνησης και κατεπέκταση να δημιουργηθούν νέες σιλουέτες διαφορετικών ουρανοξυστών.

 

 

Η σχέση ‘κενού - πλήρους' είναι ο επόμενος τομέας ανάλυσης. Ως κενό ορίζονται τόσο ανοίγματα στο κέλυφος του κτιρίου όσο και κάθε είδους χώρος, εντός του κτιρίου, που δε χρησιμοποιείται από κάποια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Τέτοιοι είναι τα μεγάλα αίθρια, τα παρατηρητήρια και οι δημόσιοι χώροι. Ως πλήρες αντίστοιχα ορίζεται ο κλειστός χώρος του κτιρίου, στον οποίο έχει αποδοθεί συγκεκριμένη χρήση και χρησιμοποιείται από συγκεκριμένα άτομα. Με τον ιδιο μηχανισμό που χρησιμοποιήθηκε προηγουμένως, παράγεται ένα σύνολο συνδυασμών που αμφισβητουν το συμμετρικό και προβλεπόμενο του κενού στον ουρανοξύστη.

 

 

Η τελευταία κατηγορία μελετά τον καταμερισμό των χρήσεων στα ψηλά κτίρια. Μολονότι παρατηρείται συγκέντρωση πολλών διαφορετικών λειτουργιών σε αυτά τα κτίρια, η δομή και ο τρόπος αναπτυξής τους επιβάλει σχεδόν καθολικά τη λογική του ‘zoning', όπου οι εκάστοτε χρήσεις δεσμεύουν διαδοχικούς ορόφους. Χαρακτηριστικό είναι εδώ ότι ο δημόσιος χώρος τοποθετείται σχεδόν πάντα στο ισόγειο, στο μέσο ή την κορυφή των κτιρίων. Δεν υπάρχει διάχυση των χρήσεων όπου οι διαφορετικές λειτουργίες θα μπλέκονται μεταξύ τους αλλά και με τον δημόσιο χώρο.

 

 

Στον Ελλαδικό χώρο και συγκεκριμένα στην Αθήνα έχουν ανεγερθεί ψηλά κτίρια που για τα ελληνικά δεδομένα αποτελούν ουρανοξύστες. Τα πιο ψηλά είναι ο Πύργος των Αθηνών, ο Πύργος Απόλλων, ο Πύργος του Πειραιά και το κέντρο Atrina. Η ανάλυση αυτών των κτιρίων μας οδηγεί στα εξής συμπεράσματα :

Αποτελούν υπερμεγέθεις πολυκατοικίες με μηδαμινή μίξη χρήσεων στη λογική του ‘zoning' και καμία ιδιαίτερη μορφολογική διαφοροποίηση.

Εδράζονται στα οικοδομικά τετράγωνα ως μεγάλοι κυβικοί όγκοι, χωρίς καμία σύνδεση με τις υπόλοιπες αστικές υποδομές.

Δε μεριμνούν για την αμεσότητα πρόσβασης του χρήστη-πεζού, με αποτέλεσμα οι ελεύθεροι χώροι γύρω από αυτά να είναι μονίμως κατειλημμένοι από παρκαρισμένα οχήματα.

 

 

Η Θεσσαλονίκη με τη σειρά της έχει ένα ιδιαίτερα βεβαρημένο και πυκνοδομημένο αστικό κέντρο ενώ τα τελευταία χρόνια υπήρξε έντονη ανάπτυξη και επέκταση προς τα ανατολικά. Θα μελετηθεί λοιπόν πώς η καθύψος δόμηση θα μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση αστικής επέκτασης. Πραγματοποιήθηκαν δυο πειραματισμοί σε πρώτη φάση. Στον πρώτο, ‘ξεδιπλώθηκε' η κάτοψη του ουρανοξύστη Taipei 101, που βρίσκεται στην Ταϊβάν, και πολλαπλασιάστηκε πάνω στο χάρτη της Θεσσαλονίκης μέχρις ότου την υπερκαλύψει. Προκύπτει ότι με καθαρά χωρικά δεδομένα και μόνο, όλη η Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να αντικατασταθεί από 104 τέτοιους πύργους. Στον δεύτερο, επεκτάθηκαν καθ' ύψος ορισμένες από τις πολυκατοικίες που βρίσκονται στο μέτωπο της παραλίας, από την πλατεία Αριστοτέλους μέχρι το Λευκό Πύργο, σε μία λογική εφάμιλη με τα ψηλά κτίρια της Αθήνας. Προκύπτει ότι μια τέτοια επέμβαση αφενός θα καταπίεζε το ήδη πυκνοδομημένο κέντρο και αφετέρου θα υποσκίαζε τον ιστορικό χαρακτήρα του, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ταυτότητα της πόλης μέχρι και σήμερα.

 

 

Αναζητώνται έτσι τοποθεσίες στα ανατολικά και δυτικά. Επιλέγεται εν τέλει το οικόπεδο δίπλα από τις δωδεκαώροφες πολυκατοικίες της οδού Λαγκαδά. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής είναι :

Η γειτνίαση με δυο οργανωμένους χώρους πρασίνου.

Βρίσκεται επί της οδού Λαγκαδά, στη βόρεια είσοδο της πόλης.

Σε πολύ μικρή απόσταση βρίσκονται από τη μια τα τείχη της Άνω Πόλης και από την άλλη ο Ν.Σ.Σ.

Με βάση το σχέδιο επέκτασης του Μετρό θα είναι στη μέση ακριβώς δυο μελλοντικών στάσεων.

Με βάση στοιχεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας κάτω από την επιφάνεια του εδάφους στο οικόπεδο αλλά και στα γειτονικά πάρκα υπάρχουν τμήματα των βυζαντινών τειχών.

Είναι το σημείο συνάντησης δυο διαφορετικών μεθόδων δόμησης, του οικοδομικού τετραγώνου και της ελεύθερης τοποθέτησης κτισμάτων με ενδιάμεσους πράσινους χώρους.

Τονίζεται ότι η συγκεκριμένη τοποθεσία δεν επιλέγεται ως η καταλληλότερη για να ανεγερθεί ένας ουρανοξύστης στην Θεσσαλονίκη, αλλά λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που προαναφέρθηκαν και θα θέσουν νέες παραμέτρους στο σχεδιασμό.

 

 

Για να γίνει αντιληπτή η κλίμακα του χώρου σε σχέση με το δομημένο περιβάλλον γίνεται σύγκριση με το παρακείμενο οικοδομικό τετράγωνο και μεταφέρεται κατά αντιστοιχία ο ίδιος κτιριακός όγκος που αναλογεί. Έπειτα ο όγκος αυτός τροποποιείται σε άλλες τρεις περιπτώσεις όπου οργανώνεται καθύψος με την αδόμητη επιφάνεια να αλλάζει κάθε φορά αναλόγως.

 

 

Η έντονη παρουσία του αυτοκινήτου και η απουσία των πεζών στα πάρκα είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό. Στόχος είναι λοιπόν να απελευθερωθεί η κίνηση του πεζού και να του δίνεται ταυτόχρονα άμεση πρόσβαση στο κτίριο. Οργανώνεται λοιπόν ένα δίκτυο κινήσεων που παραλαμβάνει τις ροές από το Βορρά και από το Νότο. Το δεύτερο, μέσω υπέργειας γέφυρας, ενοποιεί τους δυο πράσινους χώρους, στους οποίους δημιουργούνται υποβαθμισμένες πλατείες με ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Έπειτα δημιουργείται διακλάδωση. Από τη μία, υπόγεια σύνδεση ενώνει την υποβαθμισένη πλατεία με μία αντίστοιχη στο οικόπεδο επέμβασης κι επειτα η ίδια πορεία συνεχίζει ως ράμπα μέσα στο κτίριο. Το δεύτερο σκέλος μεταφράζεται σε υπέργεια γέφυρα που οδηγεί τον πεζό κατευθείαν μέσα στο κτίριο. Η δε διαδρομή από το Βορρά είναι επίσης ράμπα που οδηγεί στην υπερυψωμένη βάση του κτιρίου. Η υποβαθμισμένη πλατεία εκτείνεται σε όλο το μήκος του οικοπέδου επέμβασης. Στο σημείο του οικοπέδου στο οποίο συναντώνται, οι ράμπες, αναδιπλώνονται προς τον ουρανό δημιουργώντας τις κοιλότητες που θα φιλοξενήσουν τις χρήσεις. Οι τρεις αυτές λωρίδες συνδυάζονται με έναν κεντρικό πυρήνα που φέρει κλιμακοστάσια και ανελκυστήρες και μαζί λειτουργούν ως ένας υποδοχέας. Η αναδίπλωση κάθε φορά προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του προγράμματος και των λειτουργιών ενώ στα σημεία που και οι τρεις λωρίδες συναντώνται εμφανίζεται ο δημόσιος χώρος. Ενδεικτικά, στην προκειμένη περίπτωση αποδόθηκαν χρήσεις όπως καταστήματα, καφέ, γυμναστηριο, γραφεία, εκθεσιακός χώρος, κατοικίες και μπαρ. Με βάση υλοποιημένα παραδείγματα που χρησιμοποιούν τη λογική της αναδιπλούμενης λωρίδας, χωρίς επιπλέον στηρίξεις, εφαρμόστηκε μία παρόμοια στατική επίλυση του ατσαλένιου φορέα της που συνδυάζεται με τον πυρήνα από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Ως αποτέλεσμα :

Η σύνθεση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις υπάρχουσες αστικές υποδομές και πηγάζει ουσιαστικά από αυτές.

Επιτυγχάνεται η ανάδειξη των αρχαιοτήτων σε συνδυασμό με το κτίριο που αιωρείται πάνω από αυτές.

Ο πεζός έχει πρωταρχικό ρόλο καθώς έχει άμεση πρόσβαση τόσο στο κτίριο όσο και στα πάρκα.

Ο δημόσιος χώρος αναμιγνύεται με τις υπόλοιπες χρήσεις δημιουργώντας μια ενεργή και ζωντανή κατακόρυφη κοινότητα.

Η κάτοψη κάθε ορόφου, ανάλογα με το χώρο που προκύπτει από την αναδίπλωση, δεν εκφράζει πλέον το περίγραμμα της μορφής του κτιρίου, παρά μόνο κάποιων συγκεκριμένων επιπέδων.

Το κενό και το πλήρες διαμοιράζονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε κοιλότητα ανάλογα με τις προκαθορισμένες χρήσεις αλλά και τις εκάστοτε αλλαγές που μπορεί να προκύψουν, όπως η επέκταση υφιστάμενων χώρων.

Εφαρμόζεται ένα νέος στατικός φορέας που αποτελείται από το συνδυασμό των τριών αναδιπλούμενων επιφανειών και του κεντρικού πυρήνα.