155.15 Από το ατομικό στο συλλογικό

Φοιτήτριες: Όλγα Βουγιουκαλάκη, Ιωάννα Μπουρούνη
Επιβλέπουσες: Βαλεντίνη Καρβουντζή, Ρένα Κλαμπατσέα
Σύμβουλος: Κώστας Καραδήμας
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης:  27 Μαρτίου 2015

Ένα ζήτημα που απασχολεί την πόλη των Χανίων είναι αυτό της φοιτητικής στέγασης. Δική μας πρόταση είναι η δημιουργία κατοικιών, με σκοπό τη στέγαση προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών με έμφαση στη συλλογικότητα. Παράλληλα, στοχεύουμε στην ενίσχυση της σύνδεσης του Πολυτεχνείου με την πόλη, με τη χωροθέτηση των εστιών μέσα στον αστικό ιστό και τη σύνδεσή τους με πολιτιστικούς πόλους.

Ολοένα και περισσότεροι φοιτητές του Πολυτεχνείου Κρήτης αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους, αδυνατώντας να παραμείνουν σε έναν τόπο με υψηλό κόστος ζωής, μακριά από τον τόπο καταγωγής τους. Η φοιτητική εστία του Πολυτεχνείου μπορεί να στεγάσει μόλις 78 φοιτητές, λιγότερους από το 1/3 των δικαιούχων ετησίως.

Πρότασή μας είναι η δημιουργία φοιτητικών κατοικιών, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών στέγασης για προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Στόχος μας είναι η ενίσχυση της σύνδεσης του Πολυτεχνείου με την πόλη, χωροθετώντας τις εστίες μέσα στον αστικό ιστό και συνδέοντάς τις με πολιτιστικούς πόλους, εισάγοντας παράλληλα την έννοια της συλλογικότητας, την οποία θεωρούμε πολύ σημαντική, ειδικά επειδή συνδέεται άρρηκτα με την εκπαίδευση.

 

σύνδεση Πολυτεχνείου - πόλης

 

Για την χωροθέτηση των εστιών αυτών επιλέχθηκε μετά από διερεύνηση η περιοχή της Χαλέπας. Πρόκειται για μια περιοχή που βρίσκεται στα όρια του πολεοδομικού κέντρου των Χανίων, κοντά στις κεντρικές χρήσεις, σε κομβικό σημείο όσον αφορά στους οδικούς άξονες και τις αστικές συγκοινωνίες που συνδέουν το κέντρο με την Πολυτεχνειούπολη.

 

κριτήρια επιλογής περιοχής μελέτης
(Κάντε κλικ για μεγέθυνση)

 

Με βάση μια σειρά κριτηρίων, επιλέχτηκαν στη συνέχεια με τη μέθοδο του αποκλεισμού 7 οικόπεδα, στα οποία θα τοποθετηθούν φοιτητικές κατοικίες και υποδομές για νέους. Στα πλαίσια της εργασίας μελετήθηκαν τα τέσσερα από αυτά. Βασικές προθέσεις υπήρξαν η δημιουργία δύο πόλων φοιτητικών κατοικιών εκατέρωθεν ενός εμπορικού οδικού άξονα, ούτως ώστε να συσχετίζονται με τις υπόλοιπες χρήσεις της περιοχής πέρα από την αμιγή κατοικία. Επιπρόσθετα, θέλοντας να αξιοποιήσουμε τα Ταμπακαριά (πρώην βυρσοδεψεία) επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός πολιτιστικού πόλου στην περιοχή, ενισχύοντας τον ήδη υπάρχοντα χαρακτήρα τους. Στόχος είναι ο συνδυασμός του με τους πόλους των εστιών, αλλά και με την ευρύτερη περιοχή.

 

γενική πρόταση (μάστερπλαν)

 

Ο σχεδιασμός προέκυψε έπειτα από μελέτη εγχώριων και διεθνών παραδειγμάτων φοιτητικής κατοίκησης, προσωπικής εμπειρίας διαμονής σε εστίες και διεξαγωγή ερωτηματολογίων σε φοιτητές του Πολυτεχνείου Κρήτης. Σημαντικό για εμάς ήταν να διερευνήσουμε τα δίπολα και τις σχέσεις που αναπτύσσονται στην περιοχή με τη δημιουργία φοιτητικών κατοικιών: πολυτεχνείο - πόλη, ιδιωτικό - δημόσιο, ατομικό - συλλογικό, προσωρινοί κάτοικοι (φοιτητές) - μόνιμοι κάτοικοι (ντόπιοι), νέοι - ηλικιωμένοι. Με αυτόν τον τρόπο, διαμορφώθηκε τελικά το πρόγραμμα για τη στέγαση 76 προπτυχιακών και 21 μεταπτυχιακών φοιτητών.

Βασική σχεδιαστική αρχή ήταν η κλιμάκωση της συλλογικότητας. Στο επίπεδο του δρόμου, που είναι το πιο δημόσιο - συλλογικό κομμάτι, απευθυνόμενο σε όλους τους κατοίκους της περιοχής, ανήκουν οι κοινόχρηστοι χώροι που απευθύνονται στο σύνολο των φοιτητών και νέων της Χαλέπας. Στη συνέχεια έχουμε τους κοινόχρηστους χώρους κάθε ενότητας κατοικιών, που αναφέρονται στους φοιτητές - ενοίκους της καθεμίας (10-12 άτομα). Τέλος, έχουμε τους πιο ιδιωτικούς χώρους, δηλαδή τα δωμάτια των φοιτητών.

Στο σχεδιασμό λήφθηκαν ακόμα υπόψη οι υπαίθριοι χώροι, που συνδέονται μεταξύ τους οριζοντίως και κατακορύφως (αυλές και δώματα), και αξιοποιήθηκαν ο προσανατολισμός και οι θεάσεις, με τη χωροθέτηση των συλλογικών χώρων με τέτοιον τρόπο, ώστε να έχουν θέα προς τη θάλασσα και τους κεντρικούς υπαιθρίους.

Άλλες σημαντικές σχεδιαστικές και συνθετικές αρχές ήταν η διατήρηση της οικοδομικής γραμμής και του φυσικού ανάγλυφου για την ομαλή ένταξη των κτιρίων στο αστικό και φυσικό περιβάλλον, η δημιουργία δημόσιας κίνησης και περασμάτων, η οργάνωση των επιμέρους ενοτήτων σε ζώνες, και ο σχεδιασμός με βιοκλιματικά κριτήρια.

 

σχεδιαστικές αρχές

 

Τελικά, η σύνθεση των εστιών διαμορφώθηκε ως μια γειτονιά φοιτητών, σε ένα κόμβο, χωρισμένο νοητά σε δύο ενότητες: την ενότητα των προπτυχιακών φοιτητών ανατολικά και των μεταπτυχιακών δυτικά. Η κάθε ενότητα είναι σχεδιασμένη διαφορετικά, αναφερόμενη στις ανάγκες της κάθε κατηγορίας φοιτητών, διαφοροποιήσεις που οφείλονται κυρίως στο βαθμό ισορροπίας συλλογικότητας - ιδιωτικότητας. Αυτό είναι εμφανές και στις κατόψεις των κτιρίων, δίνοντας έμφαση στους συλλογικούς χώρους όσον αφορά τους προπτυχιακούς και στους ιδιωτικούς όσον αφορά τους μεταπτυχιακούς.

 

κάτοψη ορόφου συγκροτήματος

 

Η διαφοροποίηση των δύο ενοτήτων συναντάται και σε επίπεδο εξωτερικού περιβλήματος. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές στεγάζονται σε κτίρια που μοιάζουν περισσότερο με αστική πολυκατοικία, με φέρων οργανισμό από μπετόν. Αντίθετα, τα κτίρια των προπτυχιακών φοιτητών κατασκευάζονται από μέταλλο και σκυρόδεμα, σε μία προσπάθεια να διαφοροποιηθούν από την πόλη και να σηματοδοτηθούν ως κάτι ξεχωριστό από τις κατοικίες της περιοχής, ως ένας χώρος συλλογικής κατοίκησης, ενταγμένος ωστόσο στην κλίμακα της πόλης, αυτόνομος αλλά και άμεσα συσχετιζόμενος με εκείνη.

 

τομές συγκροτήματος

 

Η σύμμικτη κατασκευή διευκολύνει την απόδοση μεγαλύτερου ύψους στους κοινόχρηστους χώρους του ισογείου λαμβάνοντας υπόψη τον περιορισμό των 11 μ. επιτρεπόμενου συνολικού ύψους. Για τα δευτερεύοντα στοιχεία και την πλήρωση χρησιμοποιήθηκαν ελαφριά στοιχεία (τσιμεντοσανίδα, γυψοσανίδα, γυαλί). Τηρώντας την αρχή της «αλήθειας»  της κατασκευής, ο σκελετός, τα δομικά στοιχεία και οι περισσότερες εγκαταστάσεις διατηρήθηκαν εμφανείς.

 

κάτοψη ισογείου, τομές - κτίριο προπτυχιακών φοιτητών

κατασκευαστικές λεπτομέρειες

 

Για το όλο έργο διαμορφώθηκε ένα χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, το οποίο περιλαμβάνει τέσσερα στάδια. Το χρονικό περιθώριο για τα στάδια εφαρμογής δεν είναι φυσικά δυνατό να οριστεί με ακρίβεια, καθώς εξαρτάται από πολλαπλούς παράγοντες (οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς), για αυτό και όλοι οι χρόνοι είναι προσδιορισμένοι κατ' εκτίμηση.

χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
(Κάντε κλικ για μεγέθυνση)

 

Σε ένα μετέπειτα στάδιο, η μεθοδολογία αυτή θα μπορούσε να εφαρμοστεί προσαρμοσμένη και σε άλλα σημεία των Χανίων. Έτσι, θα επιτευχθεί η καλύτερη σύνδεση και σχέση του Πολυτεχνείου με την πόλη, δημιουργώντας ένα δίκτυο πυρήνων φοιτητικής κατοίκησης και άλλων δραστηριοτήτων μέσα στον αστικό ιστό.

 

Φωτογραφίες μακέτας