164.15 Επάλληλες Γραφές

Φοιτητής : Ευτύχιος Σαββίδης
Επιβλέπουσα: Αριάδνη Βοζάνη
Σύμβουλοι: Παναγιώτης Βασιλάτος, Άννα Σμπώκου
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο / Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : 1^η Απριλίου 2015

Μέσα από προσεκτική παρατήρηση, προσωπικές αναζητήσεις και αναγνώσεις, επιχειρείται το στήσιμο ενός εναλλακτικού τρόπου προσέγγισης, κατανόησης και ερμηνείας ενός κατά τ' άλλα πολύπλοκου τόπου. Η εμμονή σε ίχνη, κρυφές γεωμετρίες και αόρατες παρουσίες του παρελθόντος, προκαλεί εν τέλει μια νέα κατάσταση που φέρνει στο φως, αποκαλύπτει και αναδεικνύει τις επάλληλες γραφές που σχημάτισαν και έπλασαν το τοπίο για αιώνες.

Ο λόγος, περί Αμαθούντας. Της πρωτεύουσας ενός εκ των έντεκα αρχαίων βασιλείων της Κύπρου, του τόπου που αποτέλεσε ένα από τα τρία μεγαλα κέντρα λατρείας της Αφροδίτης σ' όλο το νησί, αλλά και τον χώρο ταφής της μυθικής Αριάδνης (σύμφωνα με τον Πλούταρχο). Μύθοι, αρχαία κείμενα και αναφορές, συγκροτούν δειλά δειλά την εικόνα του περίφημου βασιλείου, ήδη πολύ πιο πριν την έναρξη των συστηματικών ανασκαφών, της αποκάλυψης, της αποτύπωσης και της καταγραφής του, που θα λάβει χώρα γύρω στα τέλη του περασμένου αιώνα.

Την αποκωδικοποίηση της πολυτάραχης ιστορίας του αρχαίου βασιλείου, που φαίνεται να φιλοξενεί την πρώτη ανθρώπινη παρουσία ήδη από το 1100 π.Χ. και να επιβιώνει μέχρι και τα τέλη του 7ου αιώνα μ.Χ., όπου λεηλατείται και εγκαταλείπεται μετά από τις Αραβικές επιδρομές που πλήττουν το νησί, αναλαμβάνει το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου σε συνεργασία με τη Γαλλική Σχολή Αθηνών. Πέρα από ένα τεράστιο αριθμό ευρημάτων που σήμερα στολίζουν τις συλλογές των μεγαλύτερων μουσείων του κόσμου (όπως το MET της Νέας Υόρκης, το Λούβρο, το Βρετανικό Μουσείο ή το Neues στο Βερολίνο), μεγάλα τμήματα της αρχαίας πολιτείας αρχίζουν να αναδύονται σταδιακά στην επιφάνεια μετά τις οργανωμένες ανασκαφικές αποστολές που ξεκινούν συστηματικά το 1975 υπό τη διεύθυνση των Pierre Aupert & Antoine Hermary. Το ενδιαφέρον τους επικεντρώνεται στο δίπολο ακρόπολη - κάτω πόλη, χωρίς όμως να παραμένουν σε χερσαίες μόνο αποκαλύψεις αλλά να εκτείνονται και σε υποθαλάσσιες ανασκαφές που εμφανίζουν το αρχαίο λιμάνι της πόλης.

Σαν ένας τόπος που επιδέχτηκε ανά τους αιώνες συνεχείς μεταβολές, η πρωτεύουσα της αρχαίας Αμαθούντας περιλαμβάνεται στους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού... Ωστόσο ο άλλοτε σημαντικός χώρος, σήμερα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα διακοσμητικό στοιχέιο που παραπαίει στη λήθη και τον μαρασμό προσπαθώντας μάταια να επιβιώσει στα αστικά και τουριστικά προάστια μιας μεγάλης πόλης. Το τελευταίο της "άθικτο" φυσικό τοπίο. Μια βραχώδης πλαγιά που αναδύεται απότομα από το αλμυρό νερό και πνιγμένη στις αγαύες και τα κυκλάμινα, φέρει συμπυκνωμένη την ιστορία τουλάχιστον 20 αιώνων.

Η κατάσταση εγκατάλειψης στην οποία περιήλθε αλλά και τα νέα δεδομένα που έρχονται για άλλη μια φορά να μεταβάλουν το τοπίο και αφορούν την ενοποίηση του με το παραλιακό μέτωπο μέσω της απομάκρυνσης και της εκτροπής της παραλιακής οδού, θέτουν ερωτήματα για την τύχη του μνημειακού συνόλου αλλά και ζητήματα διαχείρισης, διάσωσης, προστασίας και διατήρησης του, όπως επίσης και μια σειρά προβληματισμών για
την ανάδειξη, την επισήμανση, την προβολή, την επανερμηνεία του και τον επαναπροσδιορισμό της θέσης του σύνθετου αυτού τοπίου στη σύγχρονη εποχή.

Αφήνοντας πίσω (χωρίς κατ' ανάγκη να απαξιώνονται) υπάρχουσες λογικές διαχείρισης και ισχύουσες τακτικές ανάδειξης αρχαιολογικών κατά βάση χώρων και κατ' επέκταση κληρονομούμενων από το χθες κατασκευών και αρχιτεκτονικών συνόλων, επιχειρείται πρώτα το στήσιμο μιας εναλλακτικής διαδικασίας, τόσο αποσπασματικής αλλά και συνολικής παρατήρησης και ανάγνωσης, που προκύπτει μέσα από την εμμονή στην πολυπλοκότητα και την παλιμψηστική φύση που εμφανίζει το ίδιο το κείμενο προς ανάγνωση, και που συνοδεύεται με μια προσπάθεια κατανόησης και αποκωδικοποίησης των επάλληλων γραφών των διαφόρων ιστορικών φάσεων που το αποτελούν, και της απόδοσης χρονικότητας σε κάτι που συνολικά τοποθετείται σε ένα παρελθοντικό χρόνο, σε μια προηγούμενη μακρινή εποχή, πίσω από το κεφάλαιο "αρχαίο"...

Αποκαλύπτονται έτσι, μια σειρά από ακατανόητες και μυστήριες συσχετίσεις, απρόσμενες συζυγίες, ανεξήγητες αντιθέσεις και περίεργες αποκλίσεις, απλές προσαρτήσεις και απροκάλυπτα βίαιες εναποθέσεις. Σχέσεις που εμφανίζουν με τον καλύτερο τρόπο την ιστορική διαδοχή και επιβεβαιώνουν το ιστορικό συνεχές.

Ο τρόπος ανάγνωσης και ερμηνείας του χώρου, προοικονομεί και τον τρόπο και τη μέθοδο της εκ νέου προσέγγισης, και καθορίζει τη φύση της επέμβασης. Μιας επέμβασης, η οποία πέρα από μύθους, Αριάδνες και Αφροδίτες, πέρα από νόρμες και ξεπερασμένες λογικές, αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα του κατά τ' άλλα μνημειακού τόπου και παραμένοντας συνεπής ως προς τις Χάρτες, τις Διακηρύξεις, τις Νομοθεσίες και τα κείμενα περί αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, έρχεται να δημιουργήσει μια νέα κατάσταση και να επανερμηνεύσει το τοπίο επιβάλλοντάς του νέες συνθήκες. Μια υπαινικτική επέμβαση ως προς την στρωματογραφία, που έχει σαν στόχο
να αποκαλύψει και να αναδείξει τις κρυφές γεωμετρίες του παρελθόντος. Να φέρει στο φως και να επισημάνει ίχνη ορατά αλλά και αόρατα. Να επιβάλει στο χώρο την έννοια του χρόνου.

Προτείνεται έτσι, ένα σύστημα από αρχές, κανόνες και εργαλεία, που άυλα και μαλακά, χρησιμοποιώντας το φως και την ελάχιστη χάραξη, συστήνουν ένα καινούργιο layer που εμμέσως έρχεται να δηλώσει και όλα τα προηγούμενα.

Ψηλά μεταλλικά ιστία που φέρουν εσωτερικά μηχανισμούς εκπομπής ακτινών laser, τοποθετούνται στα σημεία τομής των διαφορετικών χρονικά χωροκαννάβων και επιλεκτικά ξαναδημιουργούν τα δισδιάστατα πλέγματα των γεωμετριών της κάθε ιστορικής εποχής με λευκές ακτίνες φωτός σε τρία διαφορετικά επίπεδα που απαντούν στις τρεις διακριτές ιστορικές φάσεις των ερειπίων τις πόλης. (i)
Φωτεινές χαράξεις στο έδαφος, ταυτίζονται με τα ερείπια και συνεχίζουν δυναμικά στο τοπίο. (L)
Διακριτές και διακριτικές, μέσω τις υλικότητας και της επανάληψης που τις χαρακτηρίζει πορείες, ξεκινούν από το επίπεδο της πόλης ή της παραλίας, εισέρχονται στο χώρο και ακουμπάνε, αιωρούνται, πλησιάζουν και απομακρύνονται από τις υπάρχουσες και αναδεικνυόμενες γεωμετρίες, συστήνοντας ένα νέο σύστημα φυγών
που αναδεικνύεται και μέσω του βλέμματος αλλά και μέσα από την εμπειρία του σώματος. (B,R,V)

Μέσω της ελάχιστης παρέμβασης και της χρήσης του φωτός σαν εργαλείο ανάδειξης χαμένων γεωμετριών,
νέες συνθήκες εγκαθίστανται στο τοπίο και καινούργιες σχέσεις μεταξύ αρχαίου και σύγχρονου εγκαινιάζονται, ενώ παράλληλα συστήνεται και προτείνεται και ένα νέο είδος αρχαιολογικής προσέγγισης και εμπειρίας. //