177.15 Αστική αναβάθμιση του Ιστορικού-Εμπορικού Τριγώνου της Αθήνας

Φοιτήτρια: Τζίφα Αγγελική
Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Αικατερίνη Λιάπη
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούνιος 2015
Στοιχεία Επικοινωνίας: 6955561336, 210-9243530

H εργασία αυτή διευρευνά τον τρόπο με τον οποίο τα αστικά κενά, που έχουν προκύψει από την πρόσφατη κρίση μπορούν να μετασχηματιστούν σε ενεργά κομμάτια του ιστού ανανεώνοντας έτσι την περιοχή. Διαβάζοντας το κενό ως ένα ζωτικής σημασίας κομμάτι της πόλης που συλλειτουργεί με το πλήρες του ιστού και όχι ως υπολλειματικό χώρο η πρόταση στοχει στην αναβάθμιση της περιοχής.

Η περιοχή μελέτης αυτής της εργασίας είναι ένα πολυ βασικό τμήμα του κέντρου της Αθήνας, το Ιστορικο-Εμπορικό Τρίγωνο της πόλης. Στην περιοχή αυτή θα συναντήσει κανείς ό,τι πιο σταθερό αλλά και ό,τι πιο μεταβλητό υπάρχει στην Αθήνα. Συνυπάρχουν και διαπλέκονται για περισσότερα απο 170 χρόνια, η δημόσια διοίκηση και τα εμβληματικά της σύμβολα, η κεντρική αγορά της πόλης με τις άτυπες δραστηριότητες που την συνοδεύουν, η κατοικία, η ψυχαγωγία, ο πολιτισμός. Τα συστατικά αυτά, συνεχώς αλλάζουν, μετατοπίζονται, εξελίσσονται και επαναπροσδιορίζονται, διαμορφώνοντας επάλληλα στρώματα σε μια συνεχώς ενεργή αστική γεωγραφία.

Σήμερα τo Ιστορικό Εμπορικό Τρίγωνο υφίσταται αλλαγές στο εσωτερικό του. Πιο συγκεκριμενα τις τελευταίες δεκαετίες η περιοχή αυτή βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς υποβάθμισης, εγκατάλειψης και αλλόιωησης της ταυτότητας της.

Τα τελευταία χρόνια η πόλη διαχέεται στην περιφέρεια και το κέντρο της αποδυναμώνεται. Οι κατοικίες , μειώνονται, το εμποριο εξασθενεί και οι υπηρεσίες ιδιωτικού και δημόσιου συμφέροντος σταδιακά απομακρύνονται από το κέντρο. Απόρροια αυτών αποτελεί η διάβρωση της δομής και της κεντρικότητας της περιοχής, αφήνοντας ένα διαρκώς αυξανόμενο κενό.Γι αυτό τον λόγο αρχίσαν να αναπτύσσονται χώροι διασκέδασης. Το εμπορικό τρίγωνο που ήταν ο πυρήνας του ισχυρού εμπορικού κέντρου πριν από 30 χρόνια τώρα φθίνει σταθεράκαι μεταλλάσεται εσωτερικά, χάνοντας τη συνεκτική λειτουργία του στη. Αυτό συμβαίνει για δομικούς κυρίως λόγους που εντείνονται από την κοινωνική και οικονομική κρίση. Η απομάκρυνση των κατοικιών, των δημόσιων υπηρεσιών, και το κλείσιμο των εμπορικών μαγαζιών και βιοτεχνιών, έχουν δημιουργήσει πολλά κενά στον αστικό ιστό.

Χαρακτηριστικά της περιοχής:
Οι χρήσεις στις επιμέρους ενότητες του εμπορικου τριγωνου ποικίλλουν με επικρατέστερες εκείνες της βιοτεχνίας, του λιανικού και χονδρικού εμπορίου και της διασκέδασης, ενώ η κατοίκηση είναι περιορισμένη'. Το εμπόριο κυριαρχεί στα ισόγεια σχεδόν ολων τον οικοδομικών τετραγώνων της περιοχής , ενώ οι βιοτεχνίες συγκεντρώνονται κυρίως στους ορόφους.

Η περιοχή παρουσίαζει έναν μεγάλο αριθμό στοών, οι οποίες δεν εξυπηρετούν ούτε μορφολογικά ούτε λειτουγρικά τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν, καθώς ο ακάλυπτος είναι καλυμμένος με πλάκα στο ύψος του ισογείου. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των πολυκατοικίων είναι δυσλειτουργικό, καθώς οι κοινόχρηστοι χώροι και ορισμένες βιοτεχνίες δεν έχουν καθόλου φυσικό φωτισμό, λειτουργώντας αποκλειστικά με τεχνιτό.
Κενά: Ζωτικής σημασίας στοιχείο για την πρόταση αυτή αποτελούν τα κενά, τόσο στον αστικό ιστό όσο και στο δομημένο σύνολο. Αυτά τα κενά έχουν προκυψει απο την απομάκρυνση της κατοικίας και το κλείσιμο των μαγαζιών και βιοτεχνιών λόγω της πρόσφατης κρίσης. Η αναλογία μεταξύ κενου και πλήρους αυξάνεται συνεχώς.

Πρόταση:
Τα κενά που έχουν εντοπιστεί αντιμετωπίζονται ως επιπλεον χώρος ζωτικής σημασίας, ο οποίος θα μπορούσε να επιλύσει τα προβλήματα που αναφέρθηκαν. Το σύστημα που δημιουργήθηκε, διαχείριζεται τα ήδη υπαρχοντα κενά έτσι ώστε να ενισχυθεί ο εμπορικός χαρακτήρας της περιοχής και η βιωσιμότητα τόσο στην μεγάλη κλίμακα του δημοσίου χώρου όσο και στην μικρότερη στο οικοδομικό τετράγωνο και το εσωτερικό της πολυκατοικίας.
Δημόσιος Χώρος: Αρχικά, στην πρόταση η πλάκα κάλυψης στο επιπεδο του ισογείου αφαιρείται και οι στοές επαναφέρονται στην αρχική τους λειτουργία. Επιπλέον, οι ακάλυπτοι χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες με βάση το μεγεθός τους και την μορφολογία τους.

Οικοδομικό Τετράγωνο: Το επικείμενο οικοδομικό τετράγωνο επιλέχθηκε για τον λόγο ότι ο ακάλυπτος ανήκει στην κατηγορία των μεγάλων αστικών κενών και σε αντίθεση με τα υπόλοιπα της ίδιας κατηγορίας παρατηρούνται κενά ανα όροφο.

Η μεθοδολογία η οποία αναπτύχθηκε για την διαχείρηση των κενών περιλαμβάνει: την καταγραφή τους, την αναδιάταξη τους με σταθερή αναλογία μεταξύ κενού και πλήρους έτσι ωστε να δημιουργηθούν διαχειρήσιμοι ενιαίοι χώροι, και τελικά την απόδοση τους για την επίλυση των προβλημάτων που έχουν προαναφερθεί.

Η πρόταση στοχεύει στην προσέλκυση του κόσμου μέσω των εκθέσεων και στην παραμονή τους στην περιοχή μέσω της διάχεισης της πληροφορίας σε σχέση με τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Γι αυτό το λόγω προστίθεται ένας νέος χρήστης ο στοχευμένος επισκέπτης ο οποίος επισκέπτεται και παραμένει στην πειροχή για εκπαιδευτικούς λόγους. Στους κοινόχρηστούς χώρους οι επισκέπτες θα μπορούν να εξασκήσουν τα παραδοσιακά επαγγέλματα τα οποία βρίσκονται σε ύφεση, ενισχύοντας έτσι τον εμπορικό χαρακτήρα της πειροχής.

Όσων αφορά το σύνολο της πολυκατοικίας τα κενά σε συνδιασμό με τους ανενεργούς χώρους της πολυκατοικίας συντελούν στην δημιουργεία ενός εσωτερικού αιθρίου και κοινόχρηστων χώρων. Για να επιτευχθεί αυτό είναι αναγκαία η μερική ανακατανομή της επιφάνειας των επιχειρήσεων για χάρη καθαρότητας χωρίς ωστόσο να μετακινούνται απο την εκαστοτε πολυκατοικία, υποθέτοντας ότι οι ιδιοκτήτες των βιοτεχνίων αυτών δεδομένου των καλύτερων συνθηκών διαβίωσης θα μπορούσαν να αναδιατάξουν τις επιχειρήσεις τους.

Δημιουργείται ένας ρευστός ενιαίος κοινόχρηστος χώρος: οι κάθετες κινήσεις στο εσωτερικό των πολυκατοικιών τοποθετούνται εσωτερικά του αιθρίου, παράλληλα τοποθετείται μια διαδρόμή περιμετρικά αυτού και στην συνέχεια δημιουργούνται διαγώνιες συνδέσεις στο εσωτερικό του αιθρίου εξυπηρετόντας τις ανάγκες κίνησης ανά όροφο.

Σε αντίθεση με την μπροστινή όψη, η οποία κρατιέται όπως έχει, στους εσωτερικούς χώρους τοποθετείται ένα διαφορετικό φράγμα το οποίο ελέγχει τόσο την διαφάνεια οσο και την περιβαλλοντολογική συμπεριφορά του κτηρίου. Δημιουργείται λοιπόν ένας πόλος χώρων κοινωνικής συνάντησης, κινήσεων και διαφάνειας στο εσωτερικό αίθριο και στην αυλή.

Eικόνα τοπογραφικού: Λασηθιωτάκη Μαρίνα https://dspace.lib.ntua.gr/handle/123456789/7198