184.15 Η τριλογία του ανθρώπου

Φοιτητής: Αθανάσίος Ιωσήφ Πέτρου
Επιβλέπων: Τζομπανάκης Αλέξιος επίκουρος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης
Πολυτεχνείου Κρήτης
Ημερομηνία παρουσίασης : 7/10/2015

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως θέμα, την σύνθεση ενός αστικού πυρήνα-κέντρου στον Πλατανιά Χανίων. Αφού αναλυθούν οι λόγοι για τους οποίους περιοχές σαν τον Πλατανιά δεν αποκτούν ποτέ δομή αστικού ιστού, παρουσιάζεται η σύνθεση ενός πυρήνα- κέντρου που έρχεται να σχολιάσει την υπάρχουσα κατάσταση. Εντός αυτού του κέντρου αναπτύσσονται τα δημόσια κτίρια του Ναού, του Δημαρχείου και της Τράπεζας τα οποία διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στην διαμόρφωση των πόλεων και της ζωής του ανθρώπου.

Η ιστορία των ανθρώπων ανά τους αιώνες, θα μπορούσε να περιγραφεί ως η συνεχής σύγκρουση δυνάμεων για την κατάληψη της εξουσίας. Σκηνικό αυτής της σύγκρουσης από την εποχή της αναγέννησης αποτέλεσαν οι πόλεις. Από εκείνη την εποχή στην δύση, αρχίζουν να αναπτύσσονται οι πόλοι εξουσίας, που τους επόμενους αιώνες θα διαμορφώσουν το αστικό τοπίο.

 

 

Οι πόλεις ορίζονται από τείχη μέσα στα οποία αναπτύσσεται ένας οργανικός και πυκνός αστικός ιστός, εντός του οποίου δεν διαμορφώνονται σχεδιασμένοι κενοί δημόσιοι χώροι. Τα μόνα σχεδιασμένα κενά αυτών των ιστών, είναι τα κενά εκτόνωσης που δημιουργούνται εμπρός των κτιρίων των θεσμών εξουσίας, δηλαδή η κοσμική πλατεία του δημαρχείου και η θρησκευτική πλατεία του ναού. Παραδείγματα τέτοιων πόλεων αποτελούν οι ιταλικές πόλεις Σιένα και Φλωρεντία. Οι μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης, το Ηράκλειο, τα Χανιά και το Ρέθυμνο, αναπτύσσουν και αυτές με τη σειρά τους τα χαρακτηριστικά αυτών των πόλεων.

Οι αιώνες περνούν και οι θεσμοί της εκκλησίας και του κράτους θα δώσουν την θέση τους, σε ένα νέο θεσμό, που δεν αναγνωρίζει σύνορα, δεν έχει ναούς και δεν ενδιαφέρεται για τα επουράνια. Θα έρθει η εποχή του κεφαλαίου. Την εποχή αυτή, όλα θα δομηθούν με στόχο την μεγιστοποίηση του κέρδους, ακόμα και οι πόλεις. Στη περιφέρεια των πόλεων της Κρήτης, θα αναπτυχθεί ένας αστικός ιστός, που θα έχει ως μόνο του γνώμονα την παραγωγή κέρδους μέσω του τουρισμού. Αυτό θα συμβεί από ένα και μόνο χαρακτηριστικό τους, την θάλασσα.

Ο νέος αστικός ιστός δεν διαμορφώνει δημοσίους χώρους, δεν σχηματίζει δημόσια κτίρια, δεν δομείται για να ικανοποιεί τους κατοίκους. Τα πάντα διαμορφώνονται με βάση την θάλασσα, μία θάλασσα γεμάτη χρήμα.
Στόχος της μελέτης είναι να διαμορφωθεί ένας αστικός πυρήνας, ο οποίος θα συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του αστικού ιστού των προ υπαρχουσών ‘'ιστορικών πόλεων'', με τα νέα δεδομένα. Ένας πυρήνας που θα σχολιάζει αυτήν την αστική κατάσταση σαν φαινόμενο. Στην παρούσα μελέτη επιλέγεται η περιοχή του Πλατανιά, στην περιφέρεια της πόλης των Χανίων, ο οποίος είναι ένα κλασικό παράδειγμα αστικού ιστού αναπτυγμένου με γνώμονα την ικανοποίηση του κερδοφόρου θεσμού του τουρισμού.

 

 

‘'Θεωρώ την αρχιτεκτονική, μέσα από μία συγκεκριμένη σκοπιά, ως δημιουργία που δε διαχωρίζεται από τη ζωή και την κοινωνία μέσα στην οποία εκδηλώνεται. '' , Aldo Rossi, Η αρχιτεκτονική της Πόλης./

Πώς, όμως πραγματοποιείται η σύζευξη αυτών των δύο καταστάσεων, στην περίπτωσή μας; Αρχικά πραγματοποιείτε με την εμφάνιση του κοινού τους χαρακτηριστικού, στη νέα πόλη η πυκνότητα του ιστού είναι εμφανής, ενώ το όριο του αμυντικού τοίχους αντικαθιστάτε από τις λωρίδες αστικής μάζας, που έχουν αναπτυχθεί στον Πλατανιά με προσανατολισμό προς τη θάλασσα. Πλέον οι λωρίδες λειτουργούν σαν όρια της νέας πόλης με τον έξω κόσμο, αλλά και ως όρια των κενών χώρων στο εσωτερικό της. Επί αυτών των λωρίδων θα αναπτυχθεί και η συνεχής κίνηση του νέου συστήματος. Το νέο σύστημα απαιτεί συνεχή κίνηση των ατόμων και βομβαρδισμό τους από συμβάντα. Αυτή η κατάσταση θα έρθει σε σύζευξη με την οργανικότητα του ιστορικού συστήματος. Η κίνηση δεν πραγματοποιείται σε ένα επίπεδο αλλά σε πολλά στον τρισδιάστατο χώρο. Κατ' αυτόν τον τρόπο συνδυάζεται η πυκνότητα των δύο συστημάτων με τα δίπολα ‘'λωρίδες αστικής μάζας- όρια'' και ‘'κίνηση-οργανικότητα'', συνθέτοντας την υβριδική φύση της καινούριας κατάστασης.

Το νέο σύστημα πόλης, καταφέρνει να εντάξει στην λογική του έννοιες όπως η πυκνότητα, τα όρια και η οργανικότητα, μεθερμηνεύοντάς τα στην σύγχρονη πραγματικότητα. Το ίδιο θα πρέπει να πράξει το νέο σύστημα και όσον αφορά στους αστικούς συντελεστές, τα δημόσια εκείνα κτίρια, τα οποία λειτουργούν σε όλες τις πόλεις ως πόλοι της δημόσιας ζωής.

Οι πόλοι εξουσίας του ανθρώπου.
Ο ένας είναι ο ναός, αντιπρόσωπος του παλιού συστήματος και βασικός πόλος εξουσίας της κοινωνίας, για αιώνες. Ο δεύτερος είναι το δημαρχείο, το οποίο αποτέλεσε το έτερο ήμισυ της πραγματικότητας των ανθρώπων, μαζί με τον ναό επί αιώνες. Το δημαρχείο συνεχίζει να έχει τον ίδιο ρόλο έως και τις μέρες μας, αποτελώντας τον συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το σήμερα. Στο σήμερα, καλύτερος αντιπρόσωπος του συστήματος που διαμορφώνει και διαχειρίζεται την κοινωνία, δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από το κτίριο της τράπεζας.

Ο συνδυασμός των τριών αυτών κτιρίων αποτελούν την τριλογία του ανθρώπου. Ποιος ο ρόλος του ανθρώπου στην σύνθεση αυτών των τριών κτιρίων;

 

 

Η σύνθεση του αστικού πυρήνα βασίζεται σε 4 ζώνες. Στο νότο, στην πρώτη ζώνη, τοποθετείται το κτίριο της τράπεζας. Η ζώνη αυτή λειτουργεί ως χώρος υποδοχής και διανομής των επισκεπτών στο σύστημα. Ως αρχιτεκτονική αναφορά χρησιμοποιείται το Palazzo della Regione di Padova.

Στην δεύτερη ζώνη τοποθετείται το δημόσιο κτίριο του ναού με μία αστική πλατεία που ορίζεται από κτίρια μεικτών χρήσεων. Η ζώνη αυτή αποκτά τον ρόλο κόμβου μεταξύ των ζωνών του συστήματος. Ως αρχιτεκτονική αναφορά χρησιμοποιείται η piazza di Pienza.

Η τρίτη ζώνη αποτελεί μια δευτερεύουσα πύλη εισόδου στο σύστημα όπου αναπτύσσονται κτίρια μεικτών χρήσεων και λειτουργεί όπως η Basilica Palladiana di Vicenza.

Η τέταρτη ζώνη αποτελεί την ολοκλήρωση της σύνθεσης. Εκεί τοποθετείται το δημαρχείο με μία μεγάλη πλατεία εισόδου από το σύστημα και λειτουργεί όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σάο Πάολο.

 

 

Η παιδεία είναι τα σπουδαιότερο στοιχείο που πρέπει να αναπτύσσει ο άνθρωπος. Αν σήμερα χτιστούν ναοί, θα πρέπει να προάγουν την παιδεία. Ο ναός αποτελεί την χωρική μεταφορά της παραβολής ‘'της σπηλιάς'' του Πλάτωνα, όπου στόχος του ανθρώπου είναι να βγει από την σπηλιά και να αναζητήσει μέσω της παιδείας την αλήθεια. Ως αρχιτεκτονικές αναφορές του κτιρίου αυτού έχουν χρησιμοποιηθεί το tempietto Brunelleschi και το Πάνθεον της Ρώμης.

 

 

Ο άνθρωπος έχει χάσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο που οφείλει να κατέχει πάντα στην πολιτική σκηνή. Αυτό το δημαρχείο έχει ως κέντρο του την σκηνή, μία σκηνή που πρέπει να καταλάβει ο άνθρωπος ως πρωταγωνιστής της πολιτικής. Ως αρχιτεκτονικές αναφορές του κτιρίου αυτού έχουν χρησιμοποιηθεί το Altes Museum στο Βερολίνο και το κτίριο του κοινοβουλίου στην Chandigarh του Le Corbusier. τα δύο κτίρια συνθετικά αποτελούν των συνδυασμό δύο τελείως διαφορετικών συστημάτων τοποθετημένων το ένα εντός του άλλου.

 

 

Η τράπεζα αποτελεί μια εφεύρεση του ανθρώπου, η οποία δεν ελέγχεται πια. Η τράπεζα, λοιπόν, θα πρέπει να ξαναπεράσει στον έλεγχο του ανθρώπου. Το κτίριο αυτό αναπτύσσεται εντός ενός γυάλινου κελύφους, τοποθετημένου στο κέντρο δημοσίων χώρων απ' όπου και ελέγχεται από τους χρήστες. Το σύστημα μέσα στο οποίο τοποθετείται η τράπεζα καταλήγει στον ‘'Πύργο των Αστέγων'', όπου άστεγοι είναι τα θύματα των τραπεζών. Ως αρχιτεκτονική αναφορά του κτιρίου χρησιμοποιείται το διάγραμμα λειτουργίας της τράπεζας των Μεδίκων στην Φλωρεντίας. Το διάγραμμα αντιστρέφεται και πλέον ο κτιριακό όγκος ελέγχεται από τους δημόσιους χώρους που τον περιβάλλουν.