188.15 Στα ίχνη του Παυσανία

Φοιτητές: Αρετάκη Μαρία-Ιωάννα, Αλεξάνδρα Τσάτσου
Επιβλέπων καθηγητής:  Δημήτρης Γιαννίσης
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών
Ημερομηνία υποστήριξης: 26-06-2015

Η πρόταση της διπλωματικής εργασίας αφορά στο σχεδιασμό μίας ευέλικτης κατασκευής για πεζοπόρους, η οποία θα παρουσιάζει ενεργειακή αυτονομία με μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα. Πεδίο έρευνας αποτελεί το μονοπάτι GR31, το οποίο αποτέλεσε τμήμα των ιχνηλατήσεων του περιηγητή Παυσανία, προσδίδοντάς του ιστορικές και μυθολογικές διαστάσεις. Η κατασκευή πέρα από την κάλυψη βασικών αναγκών του πεζοπόρου, θα λειτουργεί ταυτόχρονα ως στοιχείο σηματοδότησης, υποστηρίζοντας παράλληλα τις μυθολογικές του καταβολές.

Εκτός των μεγάλων έντεκα ευρωπαϊκών μονοπατιών, στην Ελλάδα υπάρχει και ένα δίκτυο αναγνωρισμένων εθνικών μονοπατιών, με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες διαδρομές ορεινής πεζοπορίας, τρεις εκ των οποίων βρίσκονται στην Πελοπόννησο. Ωστόσο στην πλειοψηφία τους δεν έχουν αναδειχθεί, με αποτέλεσμα να μην παρουσιάζουν ιδιαίτερη επισκεψιμότητα.

 

 

Το μονοπάτι GR31 ξεκινά από την Πάτρα και ύστερα από πεζοπορία 100 χλμ. καταλήγει στην Αρχαία Ολυμπία. Η διαδρομή διασχίζει τις βουνοπλαγιές του Ερύμανθου, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να αιχμαλωτίσει τον Ερυμάνθιο Κάπρο.  Ο Ηρακλής χρησιμοποιώντας την λογική του αλλά και τις συμβουλές του φίλου του Κένταυρου Φόλου, κατάφερε να τον παγιδεύσει και να τον παραδώσει στον Ευρυσθέα. Όλοι οι άθλοι του Ηρακλή συνδέονται με τους αστερισμούς του Ζωδιακού κύκλου. Ο τέταρτος αυτός άθλος αντιστοιχεί στον αστερισμό του Ζυγού, αντιστοιχία η οποία υποδηλώνει την ισορροπία σώματος και πνεύματος που επέδειξε ο ήρωας για να επιτελέσει τον άθλο.

 

 

 

Ο πεζοπόρος, ξεκινώντας τη διαδρομή, από την Αχαϊκή πρωτεύουσα αφήνει πίσω του την θέα του Πατραϊκού κόλπου, περπατώντας πλάι στο Παναχαϊκό όρος. Ακολουθούν χωματώδεις διαδρομές, ενώ η πυκνή βλάστηση δίνει τη θέση της σε πιο αραιή και χαμηλή. Στη διαδρομή υπάρχουν συστάδες από βελανιδιές, πριν τα πρώτα ερειπωμένα αρχοντικά του Πετρωτού ξεπροβάλλουν. Το μονοπάτι περνά ανάμεσά τους και στη συνέχεια μετατρέπεται σε ένα ίχνος στο γρασίδι, που οδηγεί τον πεζοπόρο πάλι μέσα στο δάσος, με προορισμό τον Ερύμανθο. Διασχίζοντας μία κατάφυτη περιοχή, τη γέφυρα του ποταμού Πείρου  και έναν παλιό ερειπωμένο μύλο, περνάμε από τους καταρράκτες του Σελινούντα που κυλούν μέσα στο πυκνό ελατόδασος. Η διαδρομή προς το χωριό της Λάμπειας σηματοδοτεί τον τόπο που ζούσε ο Ερυμάνθιος Κάπρος. Από εδώ ο περιηγητής μπορεί νοερά να ακολουθήσει την πορεία καταδίωξης του Κάπρου από τον Ηρακλή. Από τη Λάμπεια το μονοπάτι οδηγεί σταδιακά στο μοναδικό επίπεδο δρυοδάσος της Ελλάδας, το δάσος της Φολόης. Βρισκόμαστε στην  περιοχή όπου ο Ηρακλής αποφάσισε να αναπαυθεί ζητώντας τις συμβουλές του φίλου του Κένταυρου Φόλου. Η φιλοξενία του Ηρακλή στο δάσος από τον Φόλο συνοδεύτηκε από το κρασί του Διονύσου, οι αναθυμιάσεις του οποίου προκάλεσαν την Κενταυρομαχία. Το τελευταίο μέρος της διαδρομής παρουσιάζει ενδιαφέρον μέχρι το χωριό του Κλάδεου, όπου το ομώνυμο ποτάμι στη πορεία του σχηματίζει το φαράγγι του Θεογέφυρου, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της διαδρομής οδηγεί στην  "γη των θεών", το δοξασμένο ιερό της Αρχαίας Ολυμπίας όπου σημαίνει και το τέλος του εθνικού μονοπατιού 31.           

 

 

Το μονοπάτι παρότι προσφέρει έντονο φυσιολατρικό ενδιαφέρον, χαρακτηρίζεται από σημαντικές ελλείψεις, όπως η ελλιπής σηματοδότηση, η έλλειψη καταλύματος και βασικών υποδομών όπως παροχής νερού και ενέργειας  για μεγάλες αποστάσεις. Για τους λόγους αυτούς κρίνεται απαραίτητος ο σχεδιασμός μιας ευέλικτης κατασκευής, που θα ικανοποιεί λειτουργικές απαιτήσεις της πεζοπορίας, ενώ ταυτόχρονα θα συμπληρώνει τις περιβαλλοντικές και ιστορικές αξίες της διαδρομής.

Μορφολογία: Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της κατασκευής παραπέμπουν στις ψηλόκορμες δρύες της Φολόης. Πρόκειται για ένα στύλο στον οποίο ενσωματώνονται όλες οι λειτουργικές ανάγκες. Τοποθετείται κοντά σε χωριά, για λόγους ανεφοδιασμού και συντήρησης. Η κατακόρυφη ανάπτυξη των λειτουργιών έχει σαν αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται ελάχιστο αποτύπωμα στο έδαφος, δίνοντάς του τη δυνατότητα να ενσωματώνεται σε διαφορετικά τοπία και εδαφικά ανάγλυφα.

 

 

Λειτουργία:   Διακρίνουμε τρεις κατασκευαστικούς τύπους στύλων:

1. Στύλος στάσης
Στον κεντρικό πυρήνα ενσωματώνονται δυνατότητα υδροδότησης, χρήσης τουαλέτας, καθώς και παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για μία ολιγόωρη στάση. Αυτός ο τύπος στύλων τοποθετείται στο χωριό του Πετρωτού και της Αμυγδαλής.

2. Στύλος διανυκτέρευσης
Εκτός των παραπάνω υπάρχει επιπλέον η δυνατότητα παροχής ζεστού νερού. Εκτός του πυρήνα ξετυλίγονται δύο πλατφόρμες, που δημιουργούν ένα χώρο διανυκτέρευσης. Τέτοιοι στύλοι τοποθετούνται στα χωριά της Αγ. Παρασκευής , του Κάλανου, της Άνω Βλασίας, της Λάμπειας, του Κούμανη και του Λάλα.

3. Μικρός οικισμός
Οι προηγούμενοι τύποι στύλων συνδυάζονται σε ένα σύμπλεγμα που ακολουθεί τη μορφολογία του αστερισμού του ζυγού. Ακολουθούν την ίδια μορφολογία ενώ περικλείουν μέσα τους επιπλέον λειτουργίες και ενώνονται με μία κοινόχρηστη πλατφόρμα.  Αυτός ο συνδυασμός στύλων εγκαθίσταται στα Αγράμπελα.

 

 

Η λειτουργία του στύλου βασίζεται στην λογική της ανακύκλωσης της ενέργειας. Συλλέγει ηλιακή ενέργεια μέσω φωτοβολταϊκού πανέλου, συγκρατεί βρόχινο νερό μέσω συστήματος συλλογής και τα λύματα που παράγονται είναι οργανικά και επιστρέφουν στο έδαφος.

Ο σκελετός είναι από δομικό χάλυβα, ενώ η εξωτερική του επένδυση αποτελείται από χυτό αλουμίνιο, ένα ελαφρύ ανακυκλώσιμο υλικό με μεγάλη αντοχή στη διάβρωση και μειωμένο κόστος συντήρησης.  Επίσης χαρακτηρίζεται από υψηλή διάχυτη ανακλαστικότητα και χαμηλό συντελεστή δευτερογενούς θερμικής εκπομπής λόγω των μονωτικών μας απαιτήσεων. Οι πλατφόρμες αποτελούνται από ξύλο θαλάσσης, ανθεκτικό στις δύσκολες καιρικές συνθήκες με σκελετό στήριξης από δομικό χάλυβα. Τέλος ο μεταλλικός στύλος πακτώνεται σε θεμέλιο από οπλισμένο σκυρόδεμα.

 

 

Η περιήγηση στο μονοπάτι του Παυσανία, και η πρόταση για εγκατάσταση σε αυτό μίας υποστηρικτικής, ευέλικτης κατασκευής, αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού γύρω από την ανάγκη αναβίωσης των πεζοπορικών διαδρομών της χώρας μας και την ανάδειξή τους, μέσω υποδομών που σέβονται το περιβάλλον και προσαρμόζονται σε αυτό.