ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχες 2015
Φοιτήτρια: Ανδρεοπούλου Ουρανία
Επιβλέποντες : Εφεσίου Ε. - Μωραϊτης Κ.
Σύμβουλος : Κλαμπατσέα Ρ.
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία παρουσίασης : 21/7/2015
Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται ένα ζήτημα που τα τελευταία χρόνια κυρίως φαίνεται να απασχολεί την ελληνική πραγματικότητα και αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές και την έλλειψη σχετικών υποδομών. Ο σιδηρόδρομος στην Ελλάδα παρουσιάζει εικόνες εγκατάλειψης στο μεγαλύτερο μέρος του, με το λεκανοπέδιο της Αττικής να διαθέτει το πιο οργανωμένο «κομμάτι» του. Ωστόσο, δεν παύει να αποτελεί προβληματικό σημείο και για την ίδια την πρωτεύουσα η έλλειψη αξιόλογων σιδηροδρομικών υποδομών, όπως οι σιδηροδρομικοί σταθμοί.
Οι σταθμοί αποτελούν την καρδιά του σιδηροδρόμου, τα σημεία άφιξης και αναχώρησης, τα «κέντρα ελέγχου» της έντασης και της ροής της κυκλοφορίας. Λειτουργούν ως αστικές πύλες και αποτελούν έναν από τους πιο σημαντικούς κτιριακούς τύπους του αστικού ιστού.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, στην Ευρώπη των τελευταίων χρόνων παρατηρείται επάνοδος του σιδηροδρόμου στον τομέα των μεταφορών και οι σταθμοί μεταβάλλουν και προσαρμόζουν το χαρακτήρα τους σύμφωνα με τα νέα δεδομένα.
Βιώνουν μια δεύτερη αναγέννηση με τους έντονους ρυθμούς κατασκευής νέων και τις αποκαταστάσεις ήδη υπαρχόντων να ταυτίζονται με το νέο πνεύμα της εποχής, που θέλει τον σιδηρόδρομο να επαναπροσδιορίζεται.
Σκοπός λοιπόν, της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η δημιουργία ενός σιδηροδρομικού σταθμού-κέντρου, σε μια στρατηγική θέση της Αττικής, στις Αχαρνές και συγκεκριμένα στο Συγκοινωνιακό Κέντρο Αχαρνών (ΣΚΑ). Το ΣΚΑ αποτελεί τον σημαντικότερο σιδηροδρομικό κόμβο της χώρας μιας και συνδέει την πρωτεύουσα με την Θεσσαλονίκη και τη βόρεια Ελλάδα, καθώς και την Πελοπόννησο (προσεχώς και με την Πάτρα). Παρά την μεγάλη σημασία όμως του ΣΚΑ, η περιοχή υπολείπεται κατάλληλων υποδομών και προϋποθέσεων για να ανταπεξέλθει στο ρόλο της.
Ο Δήμος Αχαρνών αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους δήμους της Αττικής και κατέχει στρατηγική θέση καθώς βρίσκεται στη διασταύρωση των φυσικών γεωμορφολογικών συνδέσεων του λεκανοπεδίου με το Θριάσιο πεδίο και τη Βοιωτία. Το βόρειο τμήμα της διοικητικής περιφέρειας του δήμου καταλαμβάνεται από τον ορεινό όγκο της Πάρνηθας και το νότιο τμήμα από τον οικιστικό ιστό της πόλης.
Η παραγωγική δομή στα όρια του Δήμου Αχαρνών στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη βιομηχανία-βιοτεχνία. Ο Δήμος αποτελεί έναν από τους πόλους εγκατάστασης μονάδων του Β'γενή τομέα παραγωγής στο λεκανοπέδιο, αλλά και γενικότερα χρήσεων που συνδέονται με αυτόν (χονδρεμπόριο, αποθήκες).
Το Συγκοινωνιακό Κέντρο Αχαρνών προορίζεται να αποτελέσει το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό κόμβο σε εθνικό επίπεδο. Ο σχεδιασμός του συνδέθηκε άμεσα με τη δημιουργία του προαστιακού σιδηροδρομικού δικτύου που συνδέει την πρωτεύουσα με τα γειτονικά αστικά κέντρα, καθώς και με τον εκσυγχρονισμό του υπεραστικού δικτύου της χώρας. Η προνομιακή σύνδεση των Αχαρνών με τον κέντρο της Αθήνας και με πολλές άλλες πόλεις της χώρας καθιστά την περιοχή ελκυστικότερη ,τόσο ως περιοχή κατοικίας, όσο και ως επιχειρηματικό ή παραγωγικό κέντρο.
Το ζητούμενο στην επιλογή της περιοχής-«οικοπέδου» ήταν από την αρχή να εξασφαλίζεται για το κτίριο του σταθμού η θέση μέσα στην ευρύτερη περιοχή του Σ.Κ.Α, με την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των επιβατών και γενικά των χρηστών του κτιρίου. Για αυτή την συνθήκη βασική προϋπόθεση αποτέλεσε η επιλεγμένη περιοχή να γειτνιάζει με τις σιδηροδρομικές γραμμές του υπεραστικού τρένου και να πλησιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο τις γραμμές του προαστιακού.
Ακόμη, σημαντικό θεωρήθηκε η περιοχή να είναι εύκολα προσβάσιμη τόσο οδικά, όσο και από τους πεζούς για να εξασφαλίζει η γρήγορη και εύκολη είσοδος στον ευρύτερο χώρο του σιδηροδρομικού σταθμού. Στο παραπάνω κριτήριο έρχεται να προστεθεί και η ανάγκη ο σταθμός του τρένου να βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της πόλης( ένα από τα πλεονεκτήματα του τρένου ως μέσο μεταφοράς να συνδέει κέντρα πόλεων).Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται πολύ η διοχέτευση της ροής του επιβατικού κοινού τόσο στο δήμο των Αχαρνών, όσο και στην πρωτεύουσα γενικά.
Τέλος, αναγκαία υπήρξε η συνθήκη των συνδιασμένων μεταφορών με το κτίριο του σταθμού να επιχειρείται να τοποθετηθεί κοντά σε στάσεις/σταθμούς των υπόλοιπων μέσων μαζικής μεταφοράς.
Για να ξεκινήσει η συνθετική διαδικασία του κτιρίου,μελετήθηκαν οι ροές κινήσεων που εμφανίζονται στην περιοχή με βάση το πώς χρησιμοποιούνται τα μέσα μαζικής μεταφοράς.Για έναν σιδηροδρομικό σταθμό,η κίνηση και η κινητικότητα είναι χαρακτηριστικές έννοιες και συνθήκες που θα πρέπει να ικανοποιούνται.Έτσι,η σύνθεση εστιάζει στον τρόπο που θα μπορέσει να διαχειριστεί σωστά όλη αυτή την κινητικότητα και να την διοχετεύσει στο κτίριο του σταθμού ,στην ευρύτερη περιοχή και στον χώρο των αποβαθρών.
Οργανωτικό στοιχείο λοιπόν είναι μια πορεία κίνησης που ξεκινά από τον χώρο γύρω από τον σταθμό ,αφού έχει συλλέξει πλήθος χρηστών μέσα από τον χώρο πρασίνου που δημιουργείται στην περιοχή. Στη συνέχεια αυτή η πορεία ανυψώνεται με μικρή κλίση και περνά πάνω από τις σιδηροτροχιές, ώστε να κατηφορίσει λίγο αργότερα και να καταλήξει στο επίπεδο των αποβαθρών. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται και η γεφύρωση των δύο σιδηροδρομικών γραμμών και η είσοδος στον κύριο χώρο του σταθμού.
