ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ
ΤΑ ΨΗΛΑ ΚΤΗΡΙΑ
Πρόταση για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό Skyscraper 2009 που διοργάνωσε το περιοδικό eVOLO
Μελέτη: extrude architects (Δημήτρης Γιουζέπας, Παναγιώτης Γούλιαρης, Γιάννης Τσάρας, Πέννυ Χωραφά)
http://www.extrude.gr/
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένας διαρκώς διογκούμενος προβληματισμός σε σχέση με την έκδηλη πλέον υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία μεταξύ άλλων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην οικοδομική δραστηριότητα. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κτιριακών υποδομών έχουν αναγνωριστεί και επισημανθεί σε διεθνές επίπεδο, καθώς το 40% της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας αφορά στον κτιριακό τομέα (Ζαρκάδης Ν. 2007).
Εκτός από την ενεργειακή κατανάλωση και τις μικροκλιματικές αλλοιώσεις που προκαλούν οι ανθρώπινες κατασκευές, υπάρχουν και επιπρόσθετες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οποίες αναδεικνύονται ως εξίσου σημαντικές, οφειλόμενες στην διόγκωση της οικοδομικής δραστηριότητας.
Ένας από αυτούς τους παράγοντες είναι η υποβάθμιση του τοπίου και του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα στη χώρα μας η υποβάθμιση είναι εκτεταμένη εξαιτίας της αλόγιστης δόμησης, χωρίς προγραμματισμό και με αμφιβόλου ποιότητας αρχιτεκτονικές μελέτες.
Επίσης, οι ανθρώπινες κατασκευές καταλαμβάνουν έδαφος και ωφέλιμη οικονομικά και οικολογικά επιφάνεια. Το έδαφος όπως είναι γνωστό ανήκει στους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους και είναι απαραίτητο για τις καλλιέργειες, αλλά και την υγιή αυτοφυή ή άγρια βλάστηση της εκάστοτε περιοχής. Τα κτίρια καταλαμβάνουν μεγάλες περιοχές εδάφους τις οποίες και καταστρέφουν, ενώ υποβαθμίζουν και την ποιότητα τους κατά τη διάρκεια των οικοδομικών εργασιών (Gutzwiller K. 2002).
Εκτός από την ενέργεια και τους φυσικούς πόρους που καταναλώνει η λειτουργία ενός κτιρίου, δεν θα πρέπει να αγνοούμε τους φυσικούς και ενεργειακούς πόρους και τα υλικά που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια της κατασκευής του. Το σύγχρονο σύστημα εμπορίας και προμήθειας υλικών προωθεί τη χρήση περιορισμένων και τυποποιημένων υλικών τα οποία μεταφέρονται κατά κανόνα από άλλες περιοχές -και συνήθως από μεγάλες αποστάσεις- χωρίς να δίνεται σημασία σε εναλλακτικά υλικά και σε παραδοσιακές μεθόδους κατασκευής με τη χρήση των άμεσων και εύκολα προσβάσιμων υλικών που η κάθε περιοχή προσφέρει (Callahan T., Snell C., 2006).
Ένα ακόμη περιβαλλοντικό πρόβλημα σχετίζεται με τη διαχείριση των μπαζών από τις κατεδαφίσεις κτιρίων. Εκατομμύρια κτίρια κατεδαφίζονται κάθε χρόνο παράγοντας τις αντίστοιχες ποσότητες σκουπιδιών και μπαζών. Στη χώρα μας μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια βγήκαν 34.211 άδειες κατεδάφισης (ΕΣΥΕ) προσθέτοντας τόνους απορριμμάτων σε ένα ήδη ευπαθές περιβάλλον. Δυστυχώς, η ανακύκλωση οικοδομικών υλικών είναι μέχρι τις μέρες μας σχεδόν ανύπαρκτη. Η αποδόμηση τέτοιων κτιρίων αντί της κατεδάφισής τους και η επανάχρηση τμημάτων ή ολόκληρων όψεών τους, θα μπορούσε να εξοικονομήσει φυσικούς πόρους, με τα αντίστοιχα ενεργειακά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
Βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι η ανάγκη περιορισμού του προβλήματος στη βάση του, δηλαδή στη μείωση των οικιστικών αναγκών. Η ανάγκη αυτή έρχεται σε αντίθεση με τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για άνεση και ποιότητα ζωής, η οποία όμως εξαρτάται και από την ποιότητα του περιβάλλοντος. Συνεπώς, θα πρέπει να δοθούν λύσεις προς την κατεύθυνση της εξισορρόπησης αυτών των αντικρουόμενων συσχετισμών.
Η πρόταση της ομάδας στο διεθνή διαγωνισμό "skyscraper competition 2009" αφορά στην εξερεύνηση νέων ιδεών σε σχέση με την κατακόρυφη δόμηση, λαμβάνοντας υπόψη τον αστικό ιστό, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, την ανθρώπινη κλίμακα και την ποιότητα ζωής στην πόλη. Το κτίριο φιλοδοξεί να αντιστρέψει το κοινωνικό περιεχόμενο του ουρανοξύστη (σύμβολο πλούτου, ευημερίας και δύναμης), χρησιμοποιώντας ως δομικά του συστατικά φτηνά υλικά σε συνδυασμό με τμήματα όψεων παλαιότερων κτιρίων. Η μορφή του ταυτοποιεί αυτή τη λογική ανακύκλωσης και μιμείται τον πολύπλοκο χαρακτήρα των αστικών κέντρων.
Ο κεντρικός συνθετικός άξονας πάνω στον οποίο αναπτύχθηκε η πρόταση ενσωμάτωσε την χρησιμοποίηση παλαιότερων αρχιτεκτονικών στοιχείων σε σύγχρονες κατασκευές. Ένας νέος στατικός σκελετός θα μπορούσε να επενδυθεί με τμήματα κτιρίων που επαναχρησιμοποιούνται συνθέτοντας ένα νέο σύνολο. Σε κάθε περίπτωση δεν αποτέλεσε ζητούμενο μια ρεαλιστική "επίλυση", αλλά η σχεδιαστική-εικαστική επαναδιατύπωση σύνθετων ζητημάτων, όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της δόμησης. Ο βασικός δηλαδή επιδιωκόμενος στόχος είναι η παραγωγή ενός πεδίου προβληματισμού, ικανού να εγείρει συζητήσεις πάνω σε θέματα που ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός κτιρίων σπανίως θίγει.
Βιβλιογραφία
Ζαρκάδης Ν., 2007. Προς μια μεθοδολογία ολοκληρωμένης αξιολόγησης και πιστοποίησης κτιριακών υποδομών, Μεταπτυχιακή εργασία στα πλαίσια του Δ.Π.Μ.Σ. Τεχνολογίες προστασίας περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Κρήτης, σελ. 6-7
Callahan T., Snell C., 2006. Building green, Lark Books, Asheville, σελ.15
Gutzwiller K., 2002. Applying landscape ecology in biological conservation, Springer, Berlin, σελ.198-200
