Παρουσίαση ερευνητικής εργασίας με θέμα τα ψηλά κτίρια (Γ' Μέρος)

Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΥΨΗΛΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ Iγ

Μέσα από την περιγραφή που ακολουθεί γίνεται μια προσπάθεια καταγραφής της πορείας του ψηλού κτιρίου στην ιστορία και του τρόπου με τον οποίο αυτό επαναπροσδιορίζει και επαναδιευθετεί τον αστικό χώρο.

3. 20ος αιώνας. Μετά τον β΄ Παγκόσμιο πόλεμο
3.2 Ευρώπη 1945-2000. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Αμερικής

Η Ευρώπη μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο έχοντας έλλειψη οικονομικής δύναμης έπρεπε να επιδείξει αν η εφαρμογή ορισμένων αρχιτεκτονικών ιδεών που ήταν ριζικά δεσμευμένες στο Μοντερνισμό ήταν κοινωνικά συμβατές. Πριν από τον πόλεμο τα ψηλά κτίρια ήταν πολύ λίγα, χωροθετημένα μακριά το ένα από τα' άλλο και περιορισμένα σε ένα ύψος κάτω των 100 μέτρων. Έτσι όταν αρχίζει η ανακατασκευή των καταστραμμένων από τον πόλεμο πόλεων, εισάγεται μέσα στο σχεδιαστικό προγραμματισμό και η κατασκευή ψηλών κτιρίων. Στην Δυτική Ευρώπη τα προγράμματα ακολουθούν το αμερικάνικο πρότυπο, ενώ στην Ανατολική Ευρώπη ακολουθήθηκε συνειδητά μια διαφορετική προσέγγιση προκειμένου να εκφραστεί η διαφορετική ιδεολογική της θέση, αλλά και εξ' αιτίας της μεταβαλλόμενης κοινωνικής και οικονομικής δομής της κοινωνίας, που επηρεάζει τόσο το πρόγραμμα της οικοδόμησης όσο και την μορφή οικοδόμησης. Ωστόσο τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή τα πολυώροφα κτίρια κατασκευάζονται ως σύμβολα διοικητικής και οικονομικής δύναμης των πόλεων και χωρών που δημιουργήθηκαν. Η γρήγορη ανακατασκευή που πραγματοποιείται μετά τον πόλεμο, προκειμένου να επιλυθεί η αυξημένη ζήτηση για χώρους γραφείων και κατοικίας, σε συνδυασμό με την αναζήτηση νέων αστικών μοντέλων, ευνόησε την επιλογή των πολυώροφων κτιρίων ως μια κατάλληλη μορφή, τόσο για το κέντρο των πόλεων όσο και για τις περισσότερο απομακρυσμένες περιοχές.

Τα ψηλά κτίρια υψώνονται στα κέντρα των πόλεων ώστε να προσδώσουν μια διακριτική υπεροχή σ' αυτά, αλλά και ν' αποτελέσουν ορόσημα των σημαντικών διαδρομών. Συνήθως οι ουρανοξύστες χωροθετούνται σε συνδέσεις κεντρικών αξόνων με περιφερειακούς οδούς, είτε κατά μήκος κύριων οδών που οδηγούν προς την πόλη. Γενικά πάντως στην Ευρώπη, σε αντίθεση με την Αμερική, οι πυκνές συγκεντρώσεις των πολυώροφων κτιρίων παρατηρούνται έξω από την πόλη. Μόνο στη Φραγκφούρτη παραχωρείται χώρος στο εσωτερικό της πόλης για πολυώροφες κατασκευές.

Γύρω στην δεκαετία του '80 το πολυώροφο κτίριο αρχίζει πλέον να γίνεται αποδεκτό. Κατά την διάρκεια αυτή, η εμφάνιση των πολυώροφων αλλάζει και από τις στερεότυπες μορφές του Μοντερνισμού, πλέον υιοθετούνται ποικιλόμορφες μορφολογικές παραλλαγές. Επιπλέον στο σχεδιασμό του ψηλού κτιρίου δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ενσωμάτωση τους στα αστικά πλαίσια. Γι' αυτό και σύμφωνα με τις παραδοσιακές αξίες της Ευρωπαϊκής πόλης παραμένουν οι σημαντικοί οπτικοί άξονες στο κέντρο της πόλης ελεύθεροι και οι ουρανοξύστες εντοπίζονται έξω από το κέντρο της πόλης.

 

3.2.1 Γαλλία-Παρίσι

Στο Παρίσι ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής πολυώροφων κτιρίων είναι η ανέγερση μιας ομάδας ουρανοξυστών στα περίχωρα του Παρισιού, η επονομαζόμενη "La Defense". Τα σχέδια αυτού του έργου πραγματοποιούνται το 1922 από τον August Perret και η σταδιακή υλοποίηση τους πραγματοποιείται μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Στα σχέδια αυτά είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον η συνεπής σχεδίαση στα πλαίσια του αστικού προγραμματισμού της κυκλοφοριακής ροής. Τα πρώτα πολυώροφα κτίρια κτίζονται το 1960 ως απλή κυβιστικοί όγκοι, όχι ψηλότεροι από 100 μέτρα. Από το 1970 ως το 1980 κτίζονται τα υπόλοιπα μεταμοντέρνα ψηλά κτίρια, όχι πάνω από 200 μέτρα. Ένα από τα κομβικά σημεία στην ανάπτυξη της περιοχής ήταν η ανέγερση του κτιρίου Grande Arche το 1989 του αρχιτέκτονα Johan Otto, σύμβολο της επετείου των 200 χρόνων από την Γαλλική Επανάσταση. Η ιδιαιτερότητα του κτιρίου αυτού δεν έγκειται στο ύψος του, αφού αυτό περιορίζεται στα 110 μέτρα, αλλά στην ιδιαιτερότητα της μορφής του, αφού αυτή παρομοιάζεται ως μια μνημειακή πύλη. Επιπλέον ουρανοξύστες συνεχίζουν να χτίζονται στην δεκαετία του '90 σε μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική γλώσσα, μη ξεπερνώντας όμως το όριο των 200 μέτρων.

Η La Defense ενθαρρύνει την ανάπτυξη πολυώροφων κτιρίων έξω από την πόλη με αποτέλεσμα γύρω από αυτή την συγκέντρωση σημαντικών υψηλών κτιρίων. Η διακριτική μορφή πολλών τέτοιων κτιρίων  είναι αποτέλεσμα ενός αφηρημένου γλυπτικού χειρισμού του όγκου τους.

 

 
(Φωτο 53,54) La Defense 

 

Το σχέδιο ενός από τους χαρακτηριστικότερους  πύργους της La Defense, του Tour Sans Fin του Jean Nouvel φτάνει στο εντυπωσιακό ύψος των 427 μέτρων και προγραμματίζεται να κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια των φρενήρη ρυθμών που επικρατούσαν σ' όλο τον κόσμο για την είσοδο της νέας χιλιετίας.Το κτίριο είχε προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί το 2000, έτσι ώστε το Παρίσι να μπορεί να επιδεικνύει ένα έργο χιλιετίας, που έχει πλησιάσει τα όρια της σύγχρονης τεχνολογίας, ωστόσο όμως εξαιτίας οικονομικών αλλά και συνειδητών λόγων η κατασκευή αναβλήθηκε. Αν πραγματοποιούνταν ο Tour Sans Fin θα έπαιρνε μια θέση ανάμεσα στους ψηλότερους ουρανοξύστες στον κόσμο και η μοναδικότητα του στην Ευρώπη θα ήταν αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο όμως το Παρίσι διέθετε μια ιστορική δομή πόλης, εντυπωσιακότερη από κάθε άλλη στον κόσμο, κάτι που την εξασφάλιζε ήδη την υπεροχή και γι' αυτό η ανέγερση τέτοιων υπερκατασκευών δεν θεωρούνταν άμεση ανάγκη για την προβολή γοήτρου. Τα προγράμματα πολυώροφων κτιρίων σε θέσεις εκτός κέντρου της πόλης πραγματοποιούνται μόνον προκειμένου να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες των επενδυτών και των σημαντικών εταιριών για επιβολή γοήτρου και δύναμης.

 

(Φωτο 55) Το κτίριο Tour Sans Fin από τον Jean Nouvel

 

3.2.2 Λονδίνο

Σε αντίθεση με το Παρίσι όπου το ιστορικό του κέντρο ήταν εφικτό να διατηρηθεί χωρίς την ανέγερση ουρανοξυστών, στο κέντρο του Λονδίνου υψώνονται επιτυχώς πολυώροφα κτίρια μέχρι και σήμερα. Στην πραγματικότητα μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και μέχρι περίπου το 1960 στο Λονδίνο δεν υπήρχε κάποιο αξιόλογο πολυώροφο κτίριο. Ωστόσο μετά το 1960 αρχίζουν να κατασκευάζονται ιδιαίτερες μέγα-κατασκευές άνω των 100 μέτρων. Πύργοι μεμονωμένοι αλλά και ομάδες πολυώροφων υψώνονται στο κέντρο της πόλης.

Αυτή η τάση οικοδόμησης κτιρίων μεγάλου ύψους συνεχίζεται και παρά την ρύθμιση στα μέσα της δεκαετίας του '70, η οποία προσπαθούσε να περιορίσει την χορήγηση αδειών για πολυώροφα. Ουσιαστικά μια τέτοια ενέργεια γίνεται προκειμένου να διασφαλισθεί η διατήρηση των ιστορικών περιοχών και των οπτικών αξόνων, ωστόσο όμως ως ρύθμιση αγνοήθηκε.

Οι συνήθεις θέσεις που επιλέγονται για την ανέγερση ουρανοξυστών είναι στο κέντρο, δηλαδή σε θέσεις εμπορικής και οπτικής σημασίας. Ωστόσο σχεδιάζεται για πρώτη φορά το 1985 πολυώροφο κτίριο το Canary Wharf στα περίχωρα της πόλης, μιας περιοχής καθορισμένης για εκτεταμένη αναδιαμόρφωση. Το σχέδιο του συγκεκριμένου πολυώροφου αναμορφώνεται αρκετές φορές από το αρχιτεκτονικό γραφείο SOM (Skidmore, Owing & Merill) και τελικά κατασκευάζεται το 1984 από τον Cesar Pelli.

 

(Φωτο 56) Τo κτίριο Canary Wharf Tower.

Δυστυχώς όμως στα περίχωρα της πόλης εκτός από το Canary Wharf η ανέγερση άλλων ουρανοξυστών καθυστερεί χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα τον προσωρινό οικονομικό μαρασμό της περιοχής. Σε αντίθεση με την περιφέρεια, το κέντρο της πόλης όμως παραμένει ελκυστικό όσον αφορά τις επενδύσεις και τις προοπτικές. Ωστόσο τα σχέδια σήμερα για την περιοχή που υψώνεται ο Canary Wharf Tower διαφαίνονται ιδιαίτερα ευοίωνα αφού ήδη η  ανοικοδόμηση της περιοχής είναι συνεχόμενα αυξανόμενη.

 

(Φωτο 57) Τo κτίριο Canary Wharf Tower.

Στα τέλη του '90 μια τάση προς τα εξαιρετικά ψηλά κτίρια γίνεται αισθητή στο Λονδίνο, όπως και σε άλλα μητροπολιτικά κέντρα του κόσμου, μέσα στα πλαίσια του "πυρετού της χιλιετίας". Αυτή η κατάσταση απεικονίζεται πολλές φορές από τα κτίρια τα οποία αναπτύσσονται μόνο σχεδιαστικά, όπως είναι το London Bridge Tower το 2002 από τον Renzo Piano . Αυτός οι πύργος που προτείνεται είναι ψηλότερος στην Ευρώπη (310 m) στο κέντρο του Λονδίνου . Η πυραμιδοειδής μορφή του πύργου και το μεγάλο ύψος του θα το εγκαθιστούσαν ως ένα άμεσο εικονογραφικό ορόσημο.

 

(Φωτο 58) Τo κτίριο London Bridge Tower.

Εξάλλου η πυραμίδα είναι ένα στερεό που από την πορεία της αρχιτεκτονικής ιστορίας, μνημειακές δομές στην Αίγυπτο και την Μεσσοποταμία, φαίνεται να προσεγγίζει το θείο. Αυτή η μορφή γίνεται προκειμένου να επιτραπεί το φυσικό φως να φτάσει στο επίπεδο των οδών. Σκέψη που συνδέεται άμεσα με την αστική βιωσιμότητα του κτιρίου. Ωστόσο η μορφή του προκαλεί ιδιαίτερα σχόλια και κριτικές για την ισορροπημένη συνύπαρξη τέτοιων καινοτόμων κτιρίων με παλιότερα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η αρμονική συμβίωση του Bridge Tower με τον καθεδρικό του St.Pauls είναι αμφισβητήσιμη.

Επιπλέον ιδιαίτερα είναι και τα υλοποιήσιμα σχέδια διαφόρων αρχιτεκτόνων όπως είναι του Foster & Partners το 30st Mary Axe Headquarters. Ένα κτίριο το οποίο με την ασυνήθιστη μορφή του υπόσχεται να επηρεάσει το γενικό κτιριολογικό τύπο μέσω της δραματικής μορφής του και του ιδιαίτερου δομικού του συστήματος. Βρίσκεται στην καρδιά της οικονομικής περιοχής του Λονδίνου και χωροθετείται σε μια δημόσια πλατεία προβάλλοντας τις γλυπτικές του ιδιότητες.

 

(Φωτο 59) Τo κτίριο 30 st Mary Axe.

Πρόκειται επίσης για ένα κτίριο σχεδιασμένο ενεργειακά. Χρησιμοποιεί τον φυσικό αερισμό μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας. Όταν ολοκληρώνεται το 2004, το κτίριο είναι περιβαλλοντικά προοδευτικό τόσο τεχνικά , αρχιτεκτονικά και κοινωνικά. Ενώ η οικοδόμηση του σηματοδοτεί μια αλλαγή στάσης απέναντι στα ψηλά κτίρια στην πόλη του Λονδίνου.

Επιπλέον ένα άλλο κτίριο είναι του Kohn Pedersen Fox το Bishopsgate. Ένα κτίριο σχεδιασμένο με επίσης ενεργειακή και περιβαλλοντική ευαισθησία και υψηλή τεχνολογία. Με μια οργάνωση άνετη με μεγάλους χώρους και ευελιξία κίνησης σε αυτούς. Καθώς και μ' ένα κεντρικό αίθριο για τον φωτισμό και αερισμό του κτιρίου, αντιπροσωπεύει και αυτό την νέα μορφή των ουρανοξυστών.

 

(Φωτο 60) Τo κτίριο 110 Bishopsgate.

Ενώ το αποκορύφωμα αυτού του ενεργειακού σχεδιασμού στα υψηλά κτίρια φανερώνεται στο κτίριο Elephant & Castle ECO Tower το οποίο και προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί μεσα στα επόμενα χρόνια. Σ' αυτό το κτίριο εισάγονται περιβαλλοντικές έννοιες που αναπτύσσονται στην Ασία, αφού ο αρχιτέκτονας κατάγεται από την Μαλαισία.

 

(Φωτο 61) Τo κτίριο Elephant & Castle, ECO-TOWER.

Αυτός ο λεπτός πύργος είναι χωρισμένος σε δύο μέρη από ένα κεντρικό αίθριο. Λειτουργίες και κήποι παρεμβάλλονται , οι οποίοι μετασχηματίζουν το κτίριο σε μια μικρή κάθετη πόλη. Ο πύργος υιοθετεί διάφορες έννοιες για την ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας, όπως ο φυσικός αερισμός από το αίθριο. Ενώ μηχανικά συστήματα ρυθμίζονται ώστε να παρέχουν την σωστή ισορροπία στην ατμόσφαιρα ανάλογα με την εποχή.

Ο Eco Tower φανερώνει ότι ο ενεργειακός σχεδιασμός αποτελεί μια συνειδητή προσπάθεια των περισσότερων αρχιτεκτόνων. Ο Eco Tower προσδιορίζει το ολοκληρωμένο προγραμματισμό του κτιρίου, ως ένα συνδυασμό του προγράμματος δομικής κατασκευής, χωρικού εξωραϊσμού και λεπτομερειακής επεξεργασίας της πρόσοψης. Έτσι ώστε μέσω αυτών των προσπαθειών νέα μοντέλα οικολογικού ουρανοξύστη να υψωθούν.

 

3.2.3 Φρανκφούρτη
Στο σύστημα των "global cities" έχει εισχωρήσει τα τελευταία χρόνια και η Φρανκφούρτη,η οποία συνθέτει μαζί με το Λονδίνο και το Παρίσι, ένα δίκτυο μητροπόλεων σε Ευρωπαϊκή κλίμακα. Η οικονομική ανάπτυξη της Φρανκφούρτης μετά τον πόλεμο είναι ραγδαία, ενώ από την δεκαετία του '70 ξεκινούν νέες προσπάθειες οργανωμένης αστικής ανάπτυξης. Η διάδοση του ουρανοξύστη εφαρμόζεται σχετικά αργά όπως και στις προηγούμενες μητροπόλεις, συγκριτικά με τα πρότυπα της Νέας Υόρκης και του Σικάγου.

Αυτή η ανάπτυξη της πόλης παράγει ισχυρές αστικές αντιθέσεις μεταξύ της υψηλής τεχνολογίας του κέντρου και της  αρχιτεκτονικής της περιφέρειας. Διακριτικό στοιχείο του κέντρου γίνεται η αξιοσημείωτη αισθητική των πύργων, με έντονη την αναζήτηση ενός ιδιαίτερου πλαστικού χαρακτήρα που μετατρέπονται σε παραδείγματα με διεθνές ενδιαφέρον.

Αυτή η ανάπτυξη των μεγακατασκευών στην Φρανκφούρτη, με την πυκνή συγκέντρωση πύργων γραφείων στο κέντρο της πόλης ακολουθεί το Αμερικάνικο μοντέλο. Καθώς η Φρανκφούρτη ήταν η κύρια στρατιωτική βάση της Αμερικής, ο διεθνής αερολιμένας της πόλης επεκτάθηκε γρήγορα και η ανάπτυξη δημιούργησε τους όρους για την σημερινή εμπορική δραστηριότητα. Ιδιαίτερα μετά την απόφαση των σημαντικότερων τραπεζών να μετακινήσουν τα κεφάλαιά τους στην Φρανκφούρτη, η εγκατάσταση της Bundesbank με έδρα της στην πόλη και η καθιέρωση διεθνών συναλλαγών , καθιστούν την πόλη οικονομικό κέντρο της Γερμανίας. Οι εταιρίες έχουν απαιτήσει τις καλύτερες περιοχές στο κέντρο της πόλης για την δημιουργία γραφείων, κάτι το οποίο έγινε δεκτό προκειμένου να εξασφαλισθεί η Φρανκφούρτη ως ένα μόνιμο οικονομικό και εμπορικό κέντρο.

Τυπολογικά οι πρώτοι ουρανοξύστες που κατασκευάζονται μεταπολεμικά είχαν απλές γεωμετρικές φόρμες μετρίου ύψους. Στην πραγματικότητα οι αρχικοί τύποι γραφείων κατασκευάζονται ώστε να επιμείνουν στην συμβολική επίδειξη δύναμης αλλά με στόχο την επικερδή αξιοποίηση της γης. Την δεκαετία του '70 επιτρέπεται η ανέγερση κτιρίων άνω των 95 μέτρων, χωρίς όμως να συνυπολογιστούν στον αστικό προγραμματισμό τα πορίσματα των πρώτων " εκθέσεων κλίματος",τα οποία ήταν ιδιαίτερα κρίσιμα για την πόλη. Ωστόσο μια αξιοπρόσεκτη επιδείνωση του αστικού κλίματος, εξαιτίας των κυκλοφοριακών προβλημάτων, προκάλεσε τον αρνητισμό των πολιτών στον αστικό προγραμματισμό της πόλης. Ενώ αυτός ο αρνητισμός κορυφώνεται από την καταστροφή του ζωτικού χώρου στο κέντρο της πόλης, εξαιτίας της περιθωριοποίησης των μικρών επιχειρήσεων από αυτό.

Μόνο από το 1980 και έπειτα τα ψηλά κτίρια αρχίζουν να γίνονται αποδεκτά από τους πολίτες και μορφολογικά αποκτούν έναν γλυπτικό χαρακτήρα. Η αισθητική όψη του ορίζοντα της πόλης γίνεται ολοένα και πιο εντυπωσιακή καθώς ο χρόνος περνάει. Την δεκαετία του '90 ουρανοξύστες που φτάνουν μέχρι και 200 μέτρα υψώνονται στο εσωτερικό της πόλης. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το κτίριο DG Bank το 1993 το οποίο είναι από τους πρώτους ουρανοξύστες που χτίζονται σε μια ευρωπαϊκή πόλη, της οποίας οι κανονισμοί παραδοσιακά περιόριζαν το ύψος της οικοδόμησης. Το σχέδιο αυτού του πύργου με το σπάσιμο του στα ιδιαίτερα μέρη της σύνθεσης, επιτρέπουν αυτήν την Αμερικάνικη εισαγωγή να ενσωματωθεί στην πόλη.

 

(Φωτο 62) Τo κτίριο DG Bank.

 

Καθένα από τα τρία μέρη του (εξέδρα, άξονας και κορώνα) εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο εναλλάσσονται, καθιστούν ευδιάκριτα τα υλικά που χρησιμοποιούνται δηλαδή το γυαλί, το μέταλλο και την πέτρα . Ενώ η συνεργασία των ευθύγραμμων και καμπυλόγραμμων όγκων βοηθάει στον διάλογο του κτιρίου με τον υπόλοιπο αστικό εξοπλισμό.

Σχεδιαστικά ο πύργος της τράπεζας μπορεί να χαρακτηριστεί ως το αποκορύφωμα μιας στρατηγικής σχεδίου, εξαιτίας της συνέλευσης των ιδιαίτερων μερών οικοδόμησης και την αρμονική σχέση αυτού με την υπόλοιπη πόλη. Ο χαρακτηρισμός που χρησιμοποιούν ορισμένοι κριτικοί προκειμένου να προσδιορίσουν το αρχιτεκτονικό του στυλ είναι "θεατρικός μοντερνισμός", παρομοιάζοντας ως θεατρικό ηθοποιό την κάθε κατασκευή σε μια επιμελημένη αστική μεταμφίεση.

Με το πέρασμα των χρόνων στον σχεδιαστικό προγραμματισμό των ουρανοξυστών συνυπολογίζονται όλο και πιο έντονα οι οικολογικές και κοινωνικές συνέπειες αυτών. Με βάση τα συμπεράσματα που προκύπτουν νέοι τύποι κτιρίων υψώνονται, τα οποία χαρακτηρίζονται για την ευαισθησία στον σχεδιασμό τους, όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας .Τέτοια κτίρια είναι το Japan Center του Ganz & Rolfes 115 μέτρα, The New Commerzbank Building των Foster & Partners ύψους 259μ., Eurotheum των Novotny and Mahner, Ass, Offenback ύψους 110μ. Σ' αυτά η ιδιαίτερη μελέτη σε θέματα κλιματισμού και εξαερισμού αλλά και πρασίνου δημιουργούν νέα σημεία αναφοράς τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στο εξωτερικό. Αυτές οι προσεγγίσεις οδηγούν του πύργους να είναι λιγότερο λεπτοί, απ' ότι ήταν παλιότερα, και δημιουργούνται εσωτερικά και εξωτερικά αίθρια στα οποία το πράσινο παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στη δημιουργία συνθηκών κλιματολογικής άνεσης.

 

(Φωτο 63) Τo κτίριο Commerzbank Headquarters.

Η Commerzbank αποτελεί μια νέα γενιά οικολογικών ουρανοξυστών. Ο στρατηγικός σχεδιασμός του ενσωματώνει το κτίριο σ' ένα οικολογικό πλαίσιο το οποίο έχει ελάχιστο αντίκτυπο στο περιβάλλον.Ο τριγωνικός πύργος σχεδιάζεται έτσι ώστε τα γραφεία να καταλαμβάνουν μόνο τις δύο πλευρές της κάτοψης. Ενώ μεταξύ των διαστημάτων των γραφείων παρεμβάλλονται εσωτερικοί κήποι. Αυτά τα αίθρια πρασίνου αποτελούν την κοινωνική και οπτική εστίαση των γραφείων που συγκεντρώνονται γύρω από αυτά. Ενώ οι μηχανισμοί των παραθύρων επιτρέπουν την φυσικότερη κυκλοφορία του καθαρού αέρα και την ρύθμιση του φυσικού φωτός.

Καθώς το κτίριο έχει μια διακριτική παρουσία στον ορίζοντα της Φραγκφούρτης, είναι επίσης απόλυτα εναρμονισμένο με τον αστικό ιστό. Υψώνεται στο κέντρο ενός ιστορικού τετραγώνου της πόλης παράλληλα με το πρωτότυπο κτίριο Commerzbank. Ο σχεδιασμός του κτιρίου συμπεριλάμβανε και τη αποκατάσταση και προσεκτική ανακατασκευή κάποιων ήδη υπαρχόντων κατασκευών προκειμένου να ενσωματωθεί ο πύργος στην πόλη.

Γενικά το κτίριο Commerzbank συμβάλλει σημαντικά στην συνειδητοποίηση για την ολοένα μεγαλύτερη ζήτηση για οικολογικά πολυώροφα. Καθώς εισάγονται καινοτόμες λύσεις για την μείωση της κατανάλωσης της ενέργειας.

Αδιαμφισβήτητα η εξελικτική εμπειρία της Φρανκφούρτης μπορεί να υποδείξει έναν διαφορετικό δρόμο για τους τρόπους ρυθμιστικού ελέγχου μητροπολιτικών περιοχών εξαιρετικής πυκνότητας, για τον ρόλο του ουρανοξύστη στην αστική ανάπλαση, καθώς και για την αρχιτεκτονική των υψηλών κτιρίων και την σχέση τους με τον τόπο και το περιβάλλον.

 

3.2.4 Μόσχα

Τα πολυώροφα κτίρια στην Ανατολική Ευρώπη δημιουργούνται κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου στην προσπάθεια μεταβίβασης της εικόνας μιας κεντρικά οργανωμένης κοινωνίας. Η Μόσχα είναι μια πόλη που στέφεται με πολυώροφα κτίρια. Το παλάτι των Σοβιετικών στο κέντρο της πόλης περιβάλλεται από οκτώ πολυώροφα κτίρια, η αρχιτεκτονική των οποίων βασίζεται στην παραδοσιακή ρωσική αρχιτεκτονική. Καθένα από τα κτίρια χαρακτηρίζεται από μια καθορισμένη λειτουργία, ενώ η μορφή τους καθορίζεται μέσα από συγκεκριμένο αστικό προγραμματισμό. Το ψηλότερο κτίριο αυτών το Lomonosov University Building υψώνεται στα 239 μέτρα, ενώ τα υπόλοιπα είναι κοντύτερα από τα 150 μέτρα.

 

(Fvto 64) Τo κτίριο Lomonosov University Building.

Το σύνολο αυτό των πολυώροφων κτιρίων αποτελεί ένα καταφανές σημάδι στον ορίζοντα της πόλης .Επιπλέον την δεκαετία του '60 υψώνονται και άλλοι ουρανοξύστες διαφορετικής αρχιτεκτονικής νοοτροπίας στο κέντρο της πόλης.

Το σύγχρονο μοντέρνο πολυώροφο κτίριο εμφανίζεται στην Μόσχα για πρώτη φορά στο συγκρότημα Kalin Prospekt το οποίο αποτελείται από εννιά πύργους με λειτουργία κατοικίας και διοίκησης, τα οποία κατασκευάζονται διαδοχικά από το 1968 και έπειτα. Αυτό όμως το συγκρότημα προκάλεσε διάφορες αμφιβολίες όσον αφορά την αρμονική χωροθέτηση του στο κέντρο της πόλης.

 

(Fvto 65) Συγκρότημα Kalin Prospect.

Από το 1971 το γενικό ρυθμιστικό σχέδιο της πόλης δεν προβλέπει την ανοικοδόμηση πλέον πολυώροφων κτιρίων στον κέντρο της πόλης. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα πολυώροφα απορρίπτονται αλλά περιορίζονται στην περιφέρεια της πόλης. Από τα 1975-1985 μια σειρά ουρανοξυστών δημιουργούνται, κανένα με ύψος πάνω από 100 μέτρα.

Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του '90 όμως με την αλλαγή των πολιτικών καταστάσεων προτείνεται η ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού κέντρου το οποίο θα ονομάζονταν Moscow City, βασισμένο στο Αμερικάνικο μοντέλο οικοδόμησης ουρανοξυστών. Ένα από τα ψηλότερα κτίρια στον κόσμο με ύψος 640 μέτρων σχεδιάζεται από τους αρχιτέκτονες SOM και θεωρείται ότι θα κυριαρχεί στα περίχωρα της Μόσχας μετά το τέλος της κατασκευής του.

 

Μιλάνο

Κλείνοντας το κεφάλαιο της Ευρώπης και την ιστορία των ουρανοξυστών σε αυτήν αξίζει ν' αναφερθούμε και στο παράδειγμα του Μιλάνου και στα προγράμματα που γίνονται για την αναδιαμόρφωση του κέντρου του. Ένα παράδειγμα το οποίο δείχνει την δυνατότητα αναδιαμόρφωσης μιας πόλης και μάλιστα μιας μεσογειακής πόλης μέσω των υψηλών κτιρίων. Η ανάγκη γι' αυτό το πρόγραμμα προκύπτει από την έλλειψη, που παρατηρείται από κριτικούς και αρχιτέκτονες, από ένα αναγνωρίσιμο περιβάλλον του παρόντος. Την εποχή όπου όλες οι πόλεις του κόσμου προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τις ταυτότητες τους μέσα από σημεία, σύμβολα, κτίρια και προγράμματα (συμβολικά αγάλματα, σύμβολα, εκφραστικότητας και μνημειακότητα) έτσι και το Μιλάνο προσπαθεί ν' ανανεωθεί.

Οι Ιταλικές πόλεις και συγκεκριμένα το Μιλάνο δείχνει την ανάγκη για ανάπτυξη και το δικαίωμα επαναπροσδιορισμού της πόλης μέσω ανανεωτικών εργαλείων. Αδιαμφισβήτητα αυτή η ανανέωση και η προβολή της σύγχρονης αστικής ζωής γίνεται μέσα στα πλαίσια διατήρησης της παράδοσης τους. Η μεταμόρφωσή του Μιλάνου ενσωματώνει στοιχεία μεταξύ της γνωστής παραδοσιακής πόλης με τους ορθοκανονικούς σχηματισμούς και τους παραδοσιακούς δρόμους και της καινούριας που παίρνει μορφή.

Πέντε προγράμματα πραγματοποιούνται προσπαθώντας να εντάξουν τον ουρανοξύστη στην παραδοσιακή πόλη. Γίνεται προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της πόλης μέσω της κάθετης δόμησης. Το ψηλό κτίριο γίνεται το συμβολικό κέντρο της. Μέσω αυτού προσδιορίζεται η έννοια της κεντρικής πλατείας, η καρδιά του νέου κέντρου που φιλοξενεί πολλές λειτουργίες μετρώντας τους βαθμούς σημασίας της κάθε δραστηριότητας.

Τα κτίρια που επιλέγονται σ' όλα τα προγράμματα είναι κτίρια που χαρακτηρίζονται από τα ιδιαίτερα ύψη τους αφού αυτό το στοιχείο τα προσδίδει κύρος. Δεν πρόκειται για απλές αντιγραφές πρωτοτύπων, αλλά για κτίρια με αυθεντική ταυτότητα που εκφράζουν το χώρο αλλά και τους κατοίκους. Δημιουργούνται κτίρια που να κοιτούν το μέλλον και να είναι ανταγωνίσιμα με τα ευρωπαϊκά μοντέλα.

Τα προγράμματα σχεδιάζονται για να συμβιβάσουν και να προάγουν τις γρήγορες και συνεχόμενες αλλαγές και τις κοινωνικές απαιτήσεις που μια πόλη δικαιούται να προσδιορίζει. Όλες οι προτάσεις εισαγάγουν μια σχέση αμοιβαίας ανταλλαγής και συνεργασίας μεταξύ του αστικού περιβάλλοντος, του φυσικού, του οπτικού και του λειτουργικού. Οι πράσινοι υπαίθριοι χώροι βρίσκονται σε αρμονική συνύπαρξη και ισορροπία με τα κτίρια διαφορετικού ύψους, τα οποία και σχεδιάζονται ενεργειακά με πλήρη σεβασμό προς το περιβάλλον. (Rita.2010.4.72: Πρόταση από τους David Chipperfield,Dominique Perrault, Foreign Office Architects, S.O.M. London,Michele De Lucci, SANAA, MVRDV, LAND, Aukett + Garretti, Buro Happold.)

 

 
(Φωτο 68) Πρόταση από τους Zaha Hadid, Arata Isozaki, Daniel Liberskind, Pier Paolo Maggiora, (Φωτο 69) Πρόταση από τον Renzo Piano.

 
(Φωτο 70) Πρόταση από τους Foster & Partners, Frank O Gehry, Rafael Moneo, Cino Zucchi, Richard Burdett, URB-A-M, (Φωτο 71) Πρόταση από τους Jean Pierre, Antonio Citterio, Michel Desvigne, Anna Giorgi, Pier Luigi Nicolin, Ermanno Ranzani, Italo Rota.

Γενικά το υπάρχον αστικό περιβάλλον αντιμετωπίζεται ως ένας χώρος ανοικτός σε νεωτερισμούς και στην εκτίμηση της δημιουργικότητας. Η ισορροπημένη σχέση μεταξύ σχεδιασμένης ανάπτυξης και του γύρω αστικού περιεχομένου είναι φανερή. Μέσω των διαφόρων σχεδιασμών πετυχαίνεται η αλληλουχία μεταξύ σχημάτων, των χρήσεων των δημοσίων χώρων και των μορφολογικών επιλογών. Μέσα από αυτή την εντυπωσιακή και καινοτόμα, για τα υπάρχοντα δεδομένα, σχεδιαστικής αναμόρφωσης του κέντρου του Μιλάνου δίνεται η δυνατότητα στην περιοχή να προσελκύσει, όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτιστικά και κοινωνικά ενδιαφέροντα, σε ένα διεθνές ανταγωνιστικό επίπεδο, συγκρινόμενο με ανάλογα ευρωπαϊκά κτιριακά δημιουργήματα. Τα προγράμματα εγγυώνται την μελλοντική πετυχημένη εξέλιξη για την χρησιμότητα αυτής της περιοχής, αυτού του αστικού νεωτεριστικού περιβάλλοντος που διατηρεί όμως αναλλοίωτη την ταυτότητα του Μιλάνου.

 

Ευρετήριο εικόνων

Φωτο 52: http://www2.colum.edu/cps/demo/images_demo4/portfolio/gallery/velasquez_skyline.jpg
Φωτο 53, 54: http://www.ladefense.com
Φωτο 55: http://eras.free.fr/images/tsf/Image1.jpg
Φωτο 56: http://gallery.hd.org/_exhibits/places-and-sights/_more2004/_more01/England-London-Docklands-Canary-Wharf-tower-by-night-1-DHD.jpg
Φωτο 57: http://www.skyscraper.com
Φωτο 58: http://www.skyscrapernews.com/images/pics/46LondonBridgeTower_pic11.jpg
Φωτο 59: http://www.rankopedia.com/CandidatePix/11485.gif
Φωτο 60: http://www.skyscrapernews.com/images/pics/2839TheBishopsgateTower_pic7.jpg
Φωτο 61: http://3.bp.blogspot.com/_fSEfCn8PW5s/Rx_i9t3XvtI/AAAAAAAAAaI/uEUKhCDWIj0/s400/enviro_Tower.jpg
Φωτο 62: http://www.parameters.cc/2007/Field/Frankfurt/images/dsc_0021.jpg
Φωτο 63: http://images.businessweek.com/ss/06/01/greenskyscrapers/image/4_commerzbank-ian-lambot.jpg
Φωτο 64: http://picturesofmoscow.com/wp-content/uploads/2007/12/lomonosov-moscow-state-university.jpg
Φωτο 65: http://picturesofmoscow.com/wp-content/uploads/2007/12/lomonosov-moscow-state-university.jpg
Φωτο 66: Cecilia Bolognesi,Stefano Casciani,2004 "La citta possibile" στο Domus,n.873
Φωτο 67: Cecilia Bolognesi, Stefano Casciani,2004 "La citta possibile" στο Domus,n.873
Φωτο 68, 69, 70, 71 : Cecilia Bolognesi, Stefano Casciani,2004 "La citta possibile" στο Domus,n.873.