ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΚΥΡΙΑΚΟ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Αλέξιος Βανδώρος: Πείτε μου αν γνωρίζετε ποιες προσπάθειες έχουν γίνει για την ανέγερση ψηλών κτιρίων στην Ελλάδα και ποιο είναι το μέλλον για αυτά τα κτίρια στην Ελλάδα; Γενικότερα ποια είναι η άποψη σας για τα ψηλά κτίρια; Έχετε επισκεφτεί κάποιο ψηλό κτίριο;

Κυριάκος Κυριακίδης: Οι πρώτες προσπάθειες για ανέγερση ψηλών κτιρίων στην Ελλάδα έγιναν με την δημιουργία των πρώτων πολυκατοικιών με στόχο την συμβολή τους στην επίλυση των στεγαστικών προβλημάτων που δημιουργήθηκαν λόγω της μεγάλης αστυφιλίας και των διαστάσεων που πήρε αυτή μετά τον πόλεμο.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι παράλληλα με την ανέγερση των κτιρίων αυτών δεν μελετήθηκαν και δεν δημιουργήθηκαν οι αναγκαίες υποδομές για την εξυπηρέτησή τους.
Έχω επισκεφτεί πολλά ψηλά κτίρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το πρώτο ψηλό κτίριο στην Αθήνα με χρήση καταστημάτων και γραφείων που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ουρανοξύστης» είναι ο Πύργος Αθηνών, Βας.Σοφίας και Μεσογείων.

Α.Β.: Απ’ όσο γνωρίζω, τα κτίρια στην Αθήνα έγιναν επί δικτατορίας.

Κ.Κ.: Ναι, όλα τα κτίρια τα ψηλά που έχουν κατασκευαστεί έγιναν επί δικτατορίας, και μερικά χρονιά μετά. Όταν λέω ψηλά κτίρια εννοώ πάνω από..

Α.Β.: Από 27 μέτρα που είναι σήμερα ο ΓΟΚ ας πούμε;

Κ.Κ.: Ας πούμε ναι. Κτίρια επίσης ψηλά είναι κάποια ιδιωτικά νοσοκομεία που πήραν άδεια δόμησης επί δικτατορίας, αλλά και αμέσως μετά με παρέκκλιση. Εξαντλούσαν τον συντελεστή σε ύψος και έμενε μεγαλύτερος ακάλυπτος – ελεύθερος χώρος.

Α.Β.: Κάτι τέτοιο γίνεται και στην Αμερική. Υπάρχει πριμοδότηση στο συντελεστή αν δώσεις ύψος ώστε να αφήσεις μεγαλύτερο ακάλυπτο.

Κ.Κ.: Ακριβώς.

Α.Β.: Συμφωνείτε με αυτή τη λογική;

Κ.Κ.: Όπου απαιτείται και έχει γίνει προηγουμένως πολεοδομικός σχεδιασμός της κάθε περιοχής ή του κάθε δήμου. Εκεί που διαπιστώνεται ότι υπάρχει κορεσμός και λείπει ελεύθερος χώρος θα μπορούσε να δοθεί αυτό το κίνητρο για να μεγαλώσει ο ακάλυπτος χώρος. Το κρίσιμο σημείο προκύπτει στο πως δίνεται αυτό το κίνητρο. Μόνο με πριμοδότηση συντελεστού δόμησης θα μπορούσε πιθανόν να γίνει.

Α.Β.: Άρα χρειαζόμαστε ένα δίπολο. Και να πριμοδοτηθεί ο συντελεστής δόμησης και να αφεθεί ελεύθερο το ύψος.

Κ.Κ.: Τα περισσότερα ψηλά κτίρια στην Λεωφόρο Κηφισίας αλλά και πολλά άλλα σε κεντρικά σημεία της Αθήνας, που αυξήθηκε το ύψος και η δόμηση τους έγιναν με την μεταφορά συντελεστή δόμησης.

Α.Β.: Πως ακριβώς λειτουργεί η μεταφορά του συντελεστή;

Κ.Κ.: Ο νόμος για την μεταφορά του σ.δ. διαφοροποιήθηκε με πολλούς πλέον περιορισμούς.
Η προηγούμενη διάταξη επέτρεπε την μεταφορά σ.δ. από οποιαδήποτε μέρος στην Ελλάδα σε κάποιο άλλο, δίνοντας το δικαίωμα προσθήκης ορόφων και ύψους, με την τήρηση βέβαια της επιτρεπόμενης κάλυψης.
Αυτό όμως άρχισε να γίνεται άδικο και το Συμβούλιο της Επικρατείας με απόφασή του σταμάτησε την εφαρμογή του.
Η αδικία αφορούσε βέβαια τους πολίτες που είχαν επιλέξει να εγκατασταθούν σε περιοχές, όπου είχαν οριστεί, από πολεοδομική μελέτη, οι όροι δόμησης (κάλυψη, σ.δ. πλάγιες αποστάσεις κλπ) με δεδομένους τους ελεύθερους χώρους σε συνδυασμό με τους γείτονες.
Η μεταφορά συντελεστή σε γειτονικό οικόπεδο αλλοίωνε δραματικά τον ζωτικό τους χώρο.

Α.Β.: Και αλλάζει τα δεδομένα της περιοχής.

Κ.Κ.: Ακριβώς. Αλλάζει τα δεδομένα της περιοχής. Γι’ αυτό η μεταφορά συντελεστού έχει σταματήσει και το νέο καθεστώς που πρόκειται να γίνει θα απαγορεύει την μεταφορά συντελεστή σε άλλη περιοχή. Η λογική δηλαδή είναι ότι στην ίδια περιοχή, υπάρχει μια νοητή γραμμή πάνω από το έδαφος που χαρακτηρίζει την περιοχή – αν κάπου την κατεβάσουμε (εκεί όπου υπάρχουν μερικά νεοκλασικά κτίρια) και κάπου αλλού την ανεβάσουμε τότε θα βγάζουμε το μέσο όρο αυτής της γραμμής. Μπορεί τότε να επιτραπεί η μεταφορά. Εάν όμως αυτό δεν είναι από την ίδια περιοχή, δε μπορεί να γίνει. Και δεν θα είναι μόνο αυτός ο περιορισμός, αλλά θα πρέπει εκεί που θα μεταφερθεί ο συντελεστής, να υπάρχει ειδική απόφαση για τη συγκεκριμένη περιοχή, ότι αυτή είναι δέκτης συντελεστού. Είναι φυσικό να υπάρξουν περιοχές όπου δεν θα επιτραπεί καθόλου η μεταφορά.

Α.Β.: Στην σημερινή Ελλάδα, οι δύο μεγάλες πόλεις, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη πλέον έχουν επεκταθεί υπερβολικά ενσωματώνοντας σταδιακά παρακείμενες περιοχές δημιουργώντας φαινόμενα μεγαπόλεων. Μήπως θα ήταν προτιμότερο να συγκρατήσουμε την κατά πλάτος ανάπτυξη, δίνοντας ύψος ώστε να συγκεντρώσουμε λίγο τον πληθυσμό;

Κ.Κ.: Να περιορίσουμε μια πόλη που αναπτύσσεται σε συγκεκριμένο χώρο τι σημαίνει; Αύξηση πληθυσμού. Εάν συγκρατήσεις επομένως μια πόλη, αυτόν τον παραπάνω πληθυσμό τον συγκεντρώνεις στο ίδιο σημείο, μέσα στην πόλη. Οπότε πρέπει να μελετηθούν οι υποδομές π.χ. όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έχουν αυτοκίνητα ακόμα και αν παρκάρουν σε υπόγεια garage, θα υπάρχουν ώρες αιχμής εισόδου και εξόδου, Άρα για να γίνουν ψηλά κτίρια πρέπει αυτό να έχει τεκμηριωθεί από κυκλοφοριακές μελέτες. Προκύπτει και το ερώτημα για το τι σημαίνει συγκρατώ μια περιοχή στην ίδια έκταση. Κάνω ένα μικρό Manhattan μέσα στη Θεσσαλονίκη π.χ.; Θα γίνει για ένα κτίριο, θα γίνουν περισσότερα; Και όταν θα γίνει για ένα κτίριο γιατί να μην προκύψει ζήτηση και για περισσότερα;

Α.Β.: Ίσως ορίζοντας απλά μια περιοχή με αυξημένο συντελεστή.

Κ.Κ.: Μια περιοχή. Που κάνει δηλαδή ένα μικρό city. Από εκεί και πέρα;

Α.Β.: Ταιριάζει στα ελληνικά δεδομένα ή είναι κάτι τελείως ξένο;

Κ.Κ.: Πιστεύω πως όχι. Πιστεύω πως είναι πολύ ξένο και πως αν δεν κάνει κακό σε αυτούς που το πιστεύουν και θα κάνουν τις επιχειρήσεις ή τα σπίτια τους εις τα ψηλά, θα κάνει κακό, με τους οποίους θα συνυπάρχουν. Εκτός και αν είναι μια τελείως μεμονωμένη περιοχή, που αποφασίστηκε να γίνει με αυτό το σύστημα δόμησης. Αλλά αυτή θέλει πολεοδομικό προσχεδιασμό, πρέπει να υπάρξει προαπόφαση γι’ αυτή την επέμβαση. Πιστεύω επίσης ότι όλα τα ψηλά κτίρια μπορεί να εξοικονομούν χώρο, αλλά δημιουργούν και προβλήματα. Σε περίπτωση κινδύνων, είναι προτιμότερο να είναι κανείς πιο χαμηλά και σε περίπτωση πυρασφάλειας και σε περίπτωση μηχανικών μέσων ανόδου – καθόδου. Ας μην ξεχνάει κανείς  και το αυξημένο κόστος κατασκευής τέτοιων κτιρίων.

Α.Β.: Από την άλλη πλέον είναι σύμβολο μιας πόλης. Ίσως το χρειαστούμε και αυτό κάποια στιγμή μέσα σε μια ανερχόμενη παγκόσμια κοινότητα.

Κ.Κ.: Αν θέλουμε να πούμε ότι η πόλη ορίζεται από ένα ψηλό σημείο ή συγκρότημα ψηλών κτιρίων, όπως είναι π.χ. στο Παρίσι η Defance. Αλλά και εκεί τι συγκεντρώνεται; Δε συγκεντρώνεται κατοικία, αλλά μεγάλες επιχειρήσεις.

Α.Β.: Όταν αναφέρεται κανείς σε κατασκευή ψηλών κτιρίων, συνήθως σχεδιάζει να τοποθετήσει χρήσεις εμπορικές, σίγουρα όχι κατοικία. Η ιδέα είναι να φέρουμε τις επιχειρήσεις εδώ, το οποίο αποτελεί μια πρόκληση οικονομική, αλλά και κοινωνική.

Κ.Κ.: Επιχειρήσεις σωστές και βιώσιμες δεν εξαρτώνται από ένα ωραίο ψηλό κτίριο, αλλά είναι αυτές που το αναδεικνύουν – ως σημείο αναφοράς – μέσα από την δραστηριότητά τους και την επιτυχημένη πορεία τους στον επιχειρηματικό κόσμο.

Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα από αυτή την συζήτηση θα μπορούσαμε να επικεντρωθούμε στα ακόλουθα.

1. Η ανάγκη να καλυφθούν οι στεγαστικές ανάγκες της αστυφιλίας μετά τον πόλεμο δημιούργησε τις πρώτες πολυκατοικίες στην Ελλάδα, χωρίς αναγκαίες υποδομές με άναρχη δόμηση και χωρίς σεβασμό στο παραδοσιακό περιβάλλον των πόλεων.

2. Κατά την περίοδο της δικτατορίας εμφανίστηκαν τα πρώτα «ψηλά κτίρια» στην Αθήνα. Η Ιδιωτική πρωτοβουλία ωφελήθηκε οικονομικά από την ανυπαρξία πολεοδομικού σχεδιασμού και την χαλαρή αντιμετώπιση του θέματος από το κράτος. Αδικημένοι οι πολίτες – γείτονες που ανακάλυψαν ξαφνικά τις αλλαγές στα δεδομένα της περιοχής τους.

3. Τελικά πιστεύω ότι η μελετημένη χωροθέτηση των «ψηλών κτιρίων», με προϋπόθεση βέβαια την μελέτη των απαραίτητων υποδομών και των κυκλοφοριακών επιπτώσεων σε συνδυασμό με την αξιοποίηση ελεύθερων ακάλυπτων χώρων που προκύπτουν από την καθ’ `ύψος εκμετάλλευση , μπορεί να δημιουργήσουν ένα ανθρώπινο και φιλικό περιβάλλον

Α.Β.:  Ευχαριστώ πολύ για την εποικοδομητική συζήτηση και πιστεύω πως στο άμεσο μέλλον θα μας δοθεί η δυνατότητα να επαναλάβουμε τη συζήτηση, αυτή τη φορά με ορισμένα ήδη πραγματοποιημένα νέα ψηλά κτίρια στον Ελλαδικό χώρο.

Αλέξιος Βανδώρος

Σχετικά άρθρα:

Κ. Κυριακίδης και Συνεργάτες
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ Ένας ολοκληρωμένος αρχιτέκτονας με συνεχή ανοδική πορεία, σε πολλαπλούς τομείς της αρχιτεκτονικής.