Συνέντευξη με το Νίκο Λοΐζο

Στο πλαίσιο της μόνιμης στήλης με θέμα τα ψηλά κτίρια κρίθηκε σκόπιμο να πραγματοποιηθούν ορισμένες συζητήσεις με επιφανείς Έλληνες Αρχιτέκτονες, οι οποίοι θα καταθέσουν τις προσωπικές τους απόψεις και θέσεις πάνω στην κατασκευή των ψηλών κτιρίων γενικότερα και της Ελληνικής πραγματικότητας στον τομέα αυτό.

Η 16^η συζήτηση πραγματοποιήθηκε με το Νίκο Λοΐζο, αρχιτέκτονα, ο οποίος ζει και εργάζεται μόνιμα στην Αμερική. Ο Νίκος Λοΐζος έχει δουλέψει στα μεγαλύτερα γραφεία της Αμερικής, ως μέλος μελετών για ουρανοξύστες, αεροδρόμια και μιας πανεπιστημιούπολης. Είναι γιος του Αλέξανδρου Λοΐζου, αρχικού μελετητή του Πύργου του Πειραιά.

Στο τέλος της συνέντευξης παρουσιάζουμε σε παράρτημα τις δύο επιστολές του Νίκου Λοΐζου στο e-περιοδικό GreekArchitects σχετικά με τη μελέτη του Πύργου Πειραιά και την αναφορά ότι ο μοναδικός μελετητής του κτιρίου ήταν ο Αλέξανδρος Λοΐζος.

Παρουσιάζεται επίσης για πρώτη φορά το αρχικό προοπτικό σχέδιο του Πύργου Πειραιά το οποίο μας παραχώρησαν ευγενικά οι δύο γιοι του Αλέξανδρου Λοΐζου. Δείτε το ΕΔΩ

ΑΛΕΞΙΟΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ: Έχετε επισκεφτεί κάποιο ψηλό κτίριο? Ποια είναι η άποψη σας για τα ψηλά κτίρια, ως προς τη χρήση και τη λειτουργία;

ΝΙΚΟΣ ΛΟΙΖΟΣ: Ως πρώην κάτοικος Νέας Υόρκης, Λονδίνου, Σικάγου, Αγίου Φραγκίσκου, και τώρα του San Diego, κατά διάφορες εποχές της ζωής μου, έχω επισκευθεί τα περισσότερα ψηλά κτήρια των πόλεων αυτών. Επίσης έχω ζήσει και δουλέψει σε πολλά μεγάλα κτήρια στις πόλεις αυτές. Στο Σικάγο το γραφείο μου ήταν στον 18ο όροφο, στον Άγιο Φραγκίσκο στον 35ο.

Όλα αυτά τα κτήρια δημιουργούν συσσώρευση ανθρώπων, εργασιών, γραφείων, ταλέντων και ειδικοτήτων και ανεβάζουν την πυκνότητα πληθυσμού με πολλά καλά αποτελέσματα. Παραδείγματος χάριν οι κατεστραμμένοι Πύργοι της Νέας Υόρκης συσσώρευσαν ως επί το πλείστον εργασίες που είχαν σχέση με το χρηματιστήριο της Wall Street. Άλλα τέτοια θηρία έχουν επιπτώσεις στην υποδομή της πόλεως που πρέπει να λυθούν πριν χτιστούν.

Από το εξωτερικό, τα κτήρια αυτά δημιουργούν μια εμφάνιση skyline, που δίνει μοναδικό χαρακτήρα του κτηρίου και συνολικό της πόλεως όπου βρίσκεται. Η οικονομική αξία της τετραγωνικής εκτάσεως του εσωτερικού του κτηρίου πολλές φόρες εξαρτάται από το πόσο επιτυχημένη είναι η εξωτερική εμφάνιση του ψηλού κτηρίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα  θέτω το Trans America building του Αγίου Φραγκίσκου που έχει πυραμιδικό σχήμα. Το Σχήμα αυτό αφαιρεί 2/3 του όγκου/εμβαδού ομοίου κτηρίου κτισμένο σαν κανονικό πρισματικό ας πούμε σχήμα. Παρόλο αυτό το γεγονός, το σχήμα αυτό κάνει αυτό το κτήριο να είναι από τα πιο διάσημα και πτυχωμένα κτήρια του κόσμου και για αυτό η επιφάνεια του κτηρίου εξακολουθεί να έχει ακριβό ενοίκιο παρόλο την ηλικία του.

Α.Β.: Πιστεύετε ότι όταν ξεφεύγουμε ως προς το ύψος, διατηρούμε τη λειτουργία; Το κάνουμε δηλαδή για λειτουργικούς σκοπούς ή συμβολικά, για λόγους ματαιοδοξίας ή κάτι άλλο; Δηλαδή από ένα ύψος και πάνω για ποιο σκοπό γίνονται αυτά τα κτίρια;

Ν.Λ.: Ο μόνος λόγος που δικαιολογεί το ύψος είναι ο οικονομικός. Μόνο δηλαδή αν μπορεί να ενοικιαστεί με κέρδος μπορεί να πετύχει οποιοδήποτε κτήριο και δεν εξαιρείται το ψήλο κτήριο από αυτό το κανόνα. Το ύψος αποδίδει πολλαπλάσιο εμβαδόν επί του ίδιου οικόπεδου. Αλλά το εμβαδόν της βάσεως θέτει το ορίων του δυνατού ύψους από ανατομικής απόψεως. Δηλαδή το διαθέσιμο εμβαδόν κάθε ορόφου μειώνεται όσο το κτήριο γίνεται πιο ψηλό λόγω ανάγκης μεγαλυτέρου εμβαδού για ανάλογο αριθμό ασανσέρ, σκαλών και άλλων παραγόντων .

Η ματαιοδοξία δεν ξεφεύγει από τους νόμους αυτούς. Δεν μπορεί δηλαδή να κτιστεί ένα πανύψηλο κτήριο σε ένα μικρό οικόπεδο όση και αν είναι η ματαιοδοξία του ιδιοκτήτη, η του αρχιτέκτονα. Από εκεί και πέρα, μπορεί η ματαιοδοξία να παίξει ρόλο αλλά και αυτό είναι θέμα συζητήσεως, δηλαδή από που αρχίζει η ματαιοδοξία και πως ερμηνεύεται με τρόπο που να καθοριστεί.

Α.Β.: Η χωροθέτηση ψηλών κτιρίων σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων που προκύπτουν μπορεί να αποτελέσει μια οικολογική απάντηση στη σημερινή απάνθρωπη αστική πυκνότητα ορισμένων πόλεων;

Ν.Λ.: Καταρχήν δεν προκύπτουν αναγκαστικά ελεύθεροι χώροι. Αυτό είναι θέμα νομοθετήσεως. Αλλά ναι, μπορεί αν και είναι πολύπλοκη υπόθεση, τόσο που το θέμα αυτό συνεχώς αναθεωρείται. Γενικά προβάλω 3 μεγάλα θέματα που βλέπω:

1:Ειναι δύσκολο να διατηρηθεί η ανθρώπινη κλίμακα στο έδαφος όταν κτίζεται ψηλό κτήριο όπως έχει αποδειχτεί σε πολλά γνωστά παραδείγματα. Επίσης ο διαθέσιμος χώρος πολλές φορές είναι και αυτός κακοσχεδιασμένος τόσο που να αποστρέφει τον κόσμο αντί να τον ελκύει.
2: Άλλο θέμα είναι το νομοθετικό, δηλαδή το αστικό έδαφος είναι τόσο ακριβό που πρέπει να εξασφαλιστεί νομοθετικά ότι ο προκύπτων ελεύθερος χώρος να μη διατεθεί ποτέ για κατασκευή.
3: Όλες οι πόλεις πρέπει να έχουν Γενικά Σχεδία που παρέχουν πληροφορίες μέγιστης πυκνότητας για κάθε περιοχή της ώστε η υποδομή να παρέχει τη δυνατότητα της ανάλογης πυκνοκατοίκησης. Πρέπει να αντέχουν τα συστήματα: ηλεκτρικά, υδραυλικά, κυκλοφοριακά, κλπ. Πριν κτιστεί κάτι που δεν μπορεί να υποστηριχθεί. Οι άθλιες καταστάσεις που βλέπουμε τυπικά στις μεγάλες πόλεις του 3ου κόσμου είναι διότι τα συστήματα τους δεν επαρκούν για τον πληθυσμό τους.

Α.Β.: Συγκρίνοντας την ενεργειακή συμπεριφορά ενός ψηλού κτιρίου σε σχέση με αυτή μιας ομάδας χαμηλών κτιρίων με αντίστοιχη δόμηση, θεωρείται ότι το ψηλό κτίριο είναι πλέον ανταγωνιστικό? Οδηγούμαστε δηλαδή στη δημιουργία οικολογικών ουρανοξυστών - ecoscrapers?

Ν.Λ.: Αυτό το θέμα δεν απαντάται εύκολα διότι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που αλλάζουν με τον χρόνο και ο χρόνος μπορεί να είναι λίγος που αλλάζει τους παράγοντες αυτούς. Πέραν όμως αυτού, υπάρχει ένα όριο από όπου το ύψος παύει να είναι ανταγωνιστικό αλλά αυτό εξαρτάται από την υπάρχουσα τεχνολογία στον τόπο κατασκευής, είτε είναι η χωρά ή η πόλις.

Α.Β.: Πείτε μου αν γνωρίζετε ποιες προσπάθειες έχουν γίνει για την ανέγερση ψηλών κτιρίων στην Ελλάδα και ποιο είναι το μέλλον για αυτά τα κτίρια στην Ελλάδα;

Ν.Λ.: Δε γνωρίζω αν υπάρχουν άλλες προσπάθειες πλέον αυτών που ήδη έχουν κτιστεί. Τα κέντρα όμως των μεγάλων Ελληνικών πόλεων που στη σημερινή τους κατάσταση είναι τεντωμένα στα όρια ανοχής, δεν έχουν την ανάλογη αστική υποδομή για ψηλή δόμηση. Επίσης στις επισκέψεις μου κατά καιρούς στην Ελλάδα βλέπω πόσο απερίσκεπτη εξακολουθεί να είναι η επέκταση της Αθήνας. Οι καινούριοι αστικοί δρόμοι παραδείγματος χάριν, ακλουθούν παλιούς κανονισμούς, παλιές ιδέες, τόσο που έχει καταδικάσει την πόλη μας σε αφόρητη κατάσταση. Η πολεοδομία είναι χειρότερη από ότι ήταν πριν 100 χρόνια και δεν επεμβαίνει κανείς να σώσει την κατάσταση. Κανένας πολιτικός δεν έχει βαλθεί να λύσει αυτό το απερίγραπτα πολύπλοκο πρόβλημα διότι είναι πολιτική αυτοκτονία. Αλλά δεν παύει να χρειάζεται κάποια ηρωική προσπάθεια να αρχίσει τουλάχιστον η συζήτηση, να τεθούν οι σωστές ερωτήσεις για να βαλθεί κάποιο πρόγραμμα μελλοντικής λύσεως.

Δεν βλέπουμε τα λάθη μας, δεν τα διορθώνουμε και συνεχίζουμε προς την ίδια κατεύθυνση. Δεν παίρνουμε μαθήματα ούτε από τα λάθη που έχουν γίνει, ούτε από τα λάθη πόλεων του εξωτερικού, και δεν εφαρμόζουμε τα καλά παραδείγματα που υπάρχουν σε πολλά μέρη. Η κατάσταση είναι αδιόρθωτη πλέον και χωρίς μεγάλες θυσίες και μεγάλο αγώνα, η Αθήνα έτσι όπως την έχουμε αφήσει να εξαπλωθεί είναι καταδικασμένη σε δεύτερη κλάση πόλεως. Βλέπει κανείς το κέντρο πόσο το είχαν σκεφθεί τον καιρό του Όθωνα. Μοιάζει η πολιτική δομή με το Παρίσι! Γιατί επετράπη από τότε να κτιστεί οτιδήποτε και οπουδήποτε;

Προς το παρόν πάντως, το ψηλό κτήριο απαιτεί εξελιγμένα αστικά συστήματα που καμία Ελληνική πόλη δεν παρέχει.

Α.Β.: Είναι παράδοξο το γεγονός πως οι μεγάλοι κατασκευαστές, οι διεθνείς developers που κατασκευάζουν και εκμεταλλεύονται πληθώρα ψηλών κτιρίων από την Κίνα έως την Μέση Ανατολή, απουσιάζουν μυστηριωδώς από οποιαδήποτε συζήτηση περί απελευθέρωσης των υψών στην Ελλάδα. Σε μια χώρα που οι πολιτικές αποφάσεις συχνά ποδηγετούνται από κάθε είδους οικονομικά συμφέροντα, προξενεί εντύπωση πως ένα τομέας όπως ο κατασκευαστικός, ο οποίος αποτελεί για χρόνια τον κινητήριο μοχλό της ελληνικής ανάπτυξης, διατηρεί έναν τέτοιο περιοριστικό κανονισμό. Είναι απορίας άξιο πως τόσοι άνθρωποι, οι οποίοι καθοδηγούν έως και την εξωτερική πολιτική της χώρας στο βωμό του κέρδους, όχι μόνο δεν πιέζουν προς την απελευθέρωση των υψών αλλά έχουν κυριολεκτικά αφανίσει κάθε τέτοιου είδους συζήτηση.

Ν.Λ.: Εδώ δεν βλέπω καμία ερώτηση αλλά η γενική μου αντίδραση είναι αυτή: Υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι:

1:Η χωρά μας είναι μικρή και αν είμαστε ειλικρινείς, ασήμαντη στην διεθνή σκηνή.
2: Η δυσκολία της Ελληνικής γλώσσας που δεν ομιλείται αλλού.
3: Οι διαπραγματεύσεις στην Ελλάδα για οποιοδήποτε θέμα αλλά ιδίως όταν συμπεριλαμβάνει το Δημόσιο, είναι όπως λένε, με κακή ερμηνεία στα αγγλικά, Βυζαντινή (πολύπλοκη).

Α.Β.: Στη σημερινή Ελλάδα, οι δύο μεγάλες πόλεις, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη πλέον έχουν επεκταθεί υπερβολικά ενσωματώνοντας σταδιακά παρακείμενες περιοχές δημιουργώντας φαινόμενα μεγαπόλεων. Μήπως θα ήταν προτιμότερο να συγκρατήσουμε την κατά πλάτος ανάπτυξη, δίνοντας ύψος ώστε να συγκεντρώσουμε λίγο τον πληθυσμό;

Ν.Λ.: Είναι δυστύχημα που αυτό το θέμα δεν συζητήθηκε πριν γίνει το κακό. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν είναι κακή από ορισμό η επέκταση. Εάν υπήρχε σχέδιο που προέβλεπε τις ανάγκες μιας τέτοιας επεκτάσεως θα μπορούσε η Αθήνα να μεγαλώσει έτσι. Εάν πετάξουμε με αεροπλάνο πάνω από το Παρίσι, ή το Λονδίνο, ή ακόμα και τη Ν. Υόρκη, η μεγάλη αντίθεση με την Αθήνα είναι τα πάρκα και οι μεγάλοι δρόμοι. Η Αθήνα μοιάζει από ψηλά δυστυχώς με πόλη της Ανατολής διότι δεν υπάρχει πράσινο, είναι παντού μπετόν, έκτος βέβαια από την Ακρόπολη και τους λίγους λόφους που έχουν μείνει άκτιστοι (οι οποίοι) κάθε χρόνο όλο και πιο πολύ πνίγονται).

Παραμένει ότι το θέμα αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα που δεν μπορεί να λυθεί χωρίς πρόγραμμα που να είναι ποινικά εφαρμόσιμο.

Α.Β.: Θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει τοπικά αυτό ή σε μεγαλύτερη κλίμακα; Να γίνει δηλαδή ένα μικρό Manhattan, ή όπως στο Παρίσι ή στο Λονδίνο που υπάρχουν κάποια μεμονωμένα κτίρια μέσα στον αστικό ιστό;

Ν.Λ.: Στην Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει αλλιώς για λόγους που έχω κιόλας αναφέρει.

Α.Β.: Θα σας αναφέρω την προσωπική μου εκτίμηση-απάντηση σε ορισμένους αστικούς μύθους οι οποίοι έχουν επικρατήσει στην ελληνική κοινωνία ως προς την κατασκευή ψηλών κτιρίων. Θα ήθελα να μου αναλύσετε συνοπτικά την άποψη σας για κάθε έναν από αυτούς:

          (1) Το κόστος κατασκευής ενός ψηλού κτηρίου σε σχέση με την αντίστοιχη δόμηση σε χαμηλά κτήρια είναι μικρότερο.

Ν.Λ.: Εξαρτάται από παράγοντες που δεν είναι απόλυτοι, έτσι που μπορεί να είναι αλήθεια αυτό σε ορισμένα μέρη και όχι σε άλλα.

          (2) Οι απαιτήσεις για πυρασφάλεια, τόσο σε παθητικά όσο και ενεργητικά συστήματα αυξάνονται γραμμικά ανάλογα με τη
               δόμηση και όχι εκθετικά με το ύψος.

Ν.Λ.: ...

          (3) Με τη χρήση σωστού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και βιοκλιματικών παραμέτρων είναι δυνατός ο αερισμός των χώρων σε
               οποιοδήποτε ύψος.

Ν.Λ.: Βεβαίως, εφόσον δεν μιλάμε για στρατοσφαιρικά ύψη.

          (4) Οι ενεργειακές απαιτήσεις ενός κτιρίου εξαρτώνται από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και τη χρήση ή μη αρχών βιώσιμης
               αρχιτεκτονικής.

Ν.Λ.: Επιφανειακά, θα πω ότι συμφωνώ ως ένα σημείο. Το πως θα χρησιμοποιηθεί ένα κτήριο και πως θα εξελιχθεί δεν είναι στο χέρι του Αρχιτέκτονα. Ο έλεγχος του λήγει με το τελείωμα της κατασκευής, παρόλο που, παράλογα θα έλεγα από ορισμένες απόψεις, δεν λήγει η ευθύνη του.

             (5) Με τη χρήση των νέων τεχνολογιών - ανελκυστήρες διπλού ύψους που εξυπηρετούν διπλάσιο πληθυσμό και
               τη δημιουργία πυρασφαλών ανελκυστήρων - η ανάγκη σε κλιμακοστάσια και ανελκυστήρες είναι λίγο
               μεγαλύτερη από την αντίστοιχη ανάγκη για την ίδια δόμηση σε χαμηλά κτίρια.

Ν.Λ.: Τα νέα συστήματα αυτά έχουν δημιουργηθεί από την ανάγκη να λιγοστέψουν οι ανάγκες χώρου για τα συστήματα αυτά από τα παλαιότερα. Άρα τα συστήματα αυτά δημιουργούν καλύτερες συνθήκες για την ανέγερση ψηλών κτηρίων. Πάντως να σημειωθεί ότι τα συστήματα αυτά είναι για κτήρια άνω των 50 ορόφων περίπου, πράγμα που δεν νομίζω ότι συζητάμε για την Ελλάδα. Ας αρχίσουμε να μελετάμε τις επιπτώσεις 30 ορόφων στις πόλεις μας πριν προσπαθήσουμε να κτίσουμε το πιο ψηλό κτήριο στο κόσμο.

          (6) Η 'ανεμπόδιστη' θέα προς την Ακρόπολη δε θα διακοπεί με την κατασκευή ορισμένων ψηλών κτιρίων στο Ελληνικό ή
               στους Ελαιώνες.

Ν.Λ.: Εάν είναι αρκετά μακριά και η ρυμοτομία του εδάφους είναι τέτοια, συμφωνώ.


        Παράλληλα έχουν κατασκευάσει ψηλά κτίρια:

          (7) πόλεις που βρίσκονται σε περιοχές εξαιρετικά σεισμογενείς, σαφώς περισσότερο από την Ελλάδα (Τόκυο, Λος Άντζελες)

Ν.Λ.: Από ένα σημείο και περά αν είναι ένας τόπος πιο σεισμογενής από άλλον δεν έχει σημασία. Εφόσον είναι η Ελλάδα, η Καλιφόρνια και η Ιαπωνία σεισμογενείς τόποι, πρέπει οι κατασκευές να είναι ανάλογα κτισμένες. Ουσιαστικά, η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μέρος της γης που να μην έχει κάποια πιθανότητα σεισμού, εφόσον ζούμε στο τσόφλι της γης, που όλο και κουνιέται.

          (8) πόλεις με εξαιρετικά ιστορικά κέντρα, τα οποία παρεμπιπτόντως τα έχουν προστατευμένα και από τα αυτοκίνητα και από
               τη φθορά (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία)

Ν.Λ.: ...

          (9) πόλεις σε χώρες που βρίσκονται πολύ χαμηλότερα από την Ελλάδα τόσο σε βιοτικό επίπεδο¹, όσο σε οικονομική επιφάνεια
               (Βουλγαρία, Τουρκία, χώρες στην Αφρική και τη Νότια Αμερική)

Ν.Λ.:...

Α.Β.:  Ευχαριστώ πολύ για την εποικοδομητική συζήτηση και πιστεύω πως στο άμεσο μέλλον θα μας δοθεί η δυνατότητα να επαναλάβουμε τη συζήτηση.

Σημείωση:

Ο κ. Λοϊζος ευρισκόμενος επί δεκαετίες στο εξωτερικό δε χειρίζεται με ευχέρεια την γραπτή ελληνική γλώσσα. Για το λόγο αυτό η επιμέλεια των απαντήσεων κυρίως ως προς την ορθογραφία τους και λιγότερο ως προς τη σύνταξη έγιναν από τον Αλ. Βανδώρο.

Σύντομο Βιογραφικό του Ν. Λϊζου

Ο Νίκος Λοϊζος γεννήθηκε στην Αθήνα, ο αρχιτέκτων πατέρας του, μετανάστεψε την οικογένεια στην Αμερική όπου και φοίτησε για κάποια χρόνια σε Αμερικάνικο σχολείο.
Επέστρεψαν οικογενειακώς στην Ελλάδα όπου τελείωσε το σχολείο. Στη συνέχεια
έφυγε για σπουδές στην Αγγλία.
Ξεκίνησε σπουδές στην Αρχιτεκτονική την οποία και διέκοψε για να ασχοληθεί με τον προγραμματισμό Ηλ. Υπολογιστών. Πείρε πτυχίο HND Computer Studies στο Plymouth Polytechnic University.
Μετά το τέλος των σπουδών του επέστρεψε στις Ην. Πολιτείες όπου και πείρε πτυχίο στην Αρχιτεκτονική, BSc και BArch στο Washington State University.

Η αρχιτεκτονική του σταδιοδρομία ξεκίνησε στο Chicago, που εργάστηκε στις μεγαλύτερες Αρχιτεκτονικές εταιρίες για 15 χρόνια, με αντικείμενο μεγάλες μελέτες και κατασκευές, (πχ, ουρανοξύστες, το διεθνές terminal του αεροδρομίου Ohare του Chicago, και ένα πανεπιστήμιο στην έρημο της Σαουδικής Αραβίας).

Στη συνέχεια μετακόμισε στο San Francisco για να ασχοληθεί με την ανακαίνιση του κλειστού σταδίου στο Oakland, και με τη μελέτη ενός μικρού οικισμού στο San Francisco αλά και διαφόρων άλλων πολυώροφων κτηρίων.

Μετά από δύο έτη μετακόμισε στο San Diego που εργάστηκε ως Project Architect στη μελέτη ενός πολυώροφου ξενοδοχείου στην πόλη της Emeryville.

Η καταστροφή στις 11/09/2001 των Πύργων της Νέας Υόρκης είχε ως αποτέλεσμα την αναστολή κατασκευής ξενοδοχείων στις ΗΠΑ τι στιγμή που ο Ν. Λοϊζος δούλευε τρία πολυώροφα ξενοδοχεία σε διάφορα μέρη της California.

Έκτοτε έχει δουλέψει σε διάφορες κατασκευές (σχολεία, γραφεία, θέατρα καθώς και σε ένα μεγάλο νοσοκομείο κοντά στο Los Angeles.

Παράρτημα:

Επιστολή 1:

Αγαπητέ κύριε Μιστριώτη,

Λέγομαι Νίκος Λοΐζος. Είμαι ένας από τους δυο γιους του Αλέξανδρου Λοΐζου, που ήταν αρχιτέκτων στην Αθήνα έως το 1986, όταν σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ζω εις τις ΗΠΑ και έτυχε, επειδή βρέθηκα στην Ελλάδα για επίσκεψη, να μου αναφέρει ένας γνωστός μου αρχιτέκτων για τον διαγωνισμό για τον Πύργο του Πειραιά. Όταν κοίταξα τις πληροφορίες στο διαδίκτυο, ανακάλυψα μια σημαντική λανθασμένη πληροφορία: Αναφέρεται ένας άλλος αρχιτέκτων ως "ένας από τους πρώτους μελετητές του Πύργου". Αυτό δεν είναι σωστό. Ο μοναδικός μελετητής του Πύργου ήταν ο πατέρας μου, κανείς άλλος.

Θα ήθελα να σας αναφέρω ότι βρισκόμουν τότε παρόν όταν ο πατέρας μου έκανε αυτή τη μελέτη. Τα design σχέδια, τα σχέδια κατασκευής και η επίβλεψη έως εκεί που σταμάτησε, έγινε από το γραφείο του Αλέξανδρου Λοΐζου. Κάνεις άλλος αρχιτέκτων δεν είχε συμβάλλει στη μελέτη του Πύργου. Το κτήριο ανεγέρθηκε ολόκληρο όπως είναι σήμερα, δηλαδή το μπετόν και η μάζα του κτηρίου είναι όπως τα σχέδια του υπέδειξαν.

Δεν γνωρίζω τι συνέβη κατόπιν αυτής της ανεγέρσεως εκτός του ότι ο δήμος του Πειραιά μάλλον δεν είχε αρκετά χρήματα να διαθέσει για την πλήρη εκτέλεση του κτηρίου, οπότε σταμάτησε και έμεινε στο ντροπιαστικό χάλι που γνωρίζουμε για τόσα χρόνια. Αν άλλοι αρχιτέκτονες ασχολήθηκαν κατόπιν ανεγέρσεως, αυτό δεν το γνωρίζω. Αλλά τα στοιχεία που γνωρίζω είναι ότι δεν υπήρχε άλλος μελετητής παρά ο πατέρας μου.

Σας ευχαριστώ που με ακούσατε. Σας εύχομαι μεγάλη επιτυχία και καλό τέλος της κατασκευής αυτής.

Μετά τιμής
Νίκος Λοΐζος.

Επιστολή 2:

Αγαπητέ κύριε Μιστριώτη,

Σας ευχαριστώ πολύ για την θερμή σας απάντηση. Χάρηκα πολύ που ειδωθήκαμε έστω και δια του διαδικτύου. Φαίνεται ότι έτυχα να βρω τον σωστό άνθρωπο για τη συζήτηση αυτή. Θα ήθελα να συνεχίσω το διάλογο επειδή ορισμένα στοιχεία που ανέφερα δεν ήταν εξ ολοκλήρου σωστά και επειδή η ιστορία αυτή είναι αρκετά πιο πολύπλοκη από αυτή που αναφέρεται στη σελίδα που μου υποδείξατε. (http://www.greekarchitects.gr/gr/τα-ψηλα-κτηρια/πύργος-πειραιά---ο-κοιμώμενος-γίγαντας-id2696)

Συζήτησα το θέμα αυτό με τον αδελφό μου ο όποιος ανεγνώρισε τα στοιχεία που γράφονται στη σελίδα σας ως το δεύτερο κεφάλαιο το όποιον δεν ανεγνώρισα διότι είχα πλέον ξενιτευτεί. Το κεφάλαιο που γνωρίζω είναι το πρώτο όπου οι κύριοι Βικέλας και Μολφέσης όπως είπα, δεν ήταν αναμιγμένοι ακόμα.

Η αρχική εργασία έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο πλαίσιο σύμβασης από Σκυλίτση που ανέλαβε τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Λοΐζο. Το έργο αυτό ολοκληρώθηκε πριν από το 1968, ως προσχέδια. Μετά από μια πολύ επιτυχημένη παρουσίαση ο κύριος Λοΐζος υπέβαλε στον κύριο Σκυλίτσα σύμβαση για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού (την μελέτη) που ο Σκυλίτσης αρνήθηκε, καθώς πίστευε ότι ο σχεδιασμός του Πύργου ήταν αρκετά καλός χωρίς πλήρη μελέτη και το μόνο που χρειαζόταν να κάνει ήταν να προσλάβει εργολάβο και να αρχίσει τη κατασκευή. Αυτό ήταν το τέλος της δεκαετίας του 1960, όταν ακόμα κτιζόντουσαν πολυκατοικίες με μεγάλο ρυθμό. Ο Λοΐζος τότε παραιτήθηκε, διότι δεν ήθελε να είναι υπεύθυνος για ένα κτίριο χωρίς την απαιτούμενη μελέτη.

Ο Σκυλίτσης τότε ζήτησε μια νεαρή γυναίκα που πιστεύουμε ότι ήταν ανιψιά του, που είχε μόλις τελειώσει το Πολυτεχνείο, να ολοκληρώσει τις εργασίες και να μισθώσει τον ανάδοχο εργολάβο. Καθόλου έτοιμη για μια τόση μεγάλη δουλεία την πέρασε σε άλλο οικογενειακό πρόσωπο (που ήταν πολίτικος μηχανικός) που άλλαξε τον αρχικό σχεδιασμό με τη διαγραφή των οριζόντιων διατάξεων σκίασης, την εξάλειψη των δύο σκάλων κινδύνου, την διάρθρωση του στατικού συστήματος και την διαγραφή μεγάλης εκτάσεως υπόγειου χώρου σταθμεύσεως αυτοκινήτων (η αρχική δομή σταθμεύσεως επεκτείνονταν και από κάτω από τους γύρω δρόμους). Τότε άρχισε στην κατασκευή του σκυροδέματος και τότε συνειδητοποίησαν ότι υπήρχαν σοβαρά προβλήματα λόγω της αμελέτητης κατασκευής που δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση του κτιρίου.

Κατόπιν πτώσεως της δικτατορίας πέρασαν αρκετά χρόνια και τότε αποφάσισαν να ολοκληρώσουν τον Πύργο. Τότε προσελήφθη η μελετητική ομάδα που έχετε στο άρθρο σας στην όποια συμμετείχε για λίγο καιρό και ο πατέρας μου. Η σημερινή πρόσοψη του κτιρίου ήταν το αποτέλεσμα αυτής της δεύτερης απόπειρας.  Τότε ανακάλυψαν ότι ο πύργος δεν κατείχε την απαιτούμενη δομική ακεραιότητα για να υποστηρίξει το νέο σχέδιο που ο Βικέλας ήθελε, που είναι το κατακόρυφο σχέδιο με το όποιο ο Λοΐζος δεν συμφωνούσε. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το επιδέρμα (σσ. curtain wall) είναι τόσο ελαφρύ και επίσης ο κύριος λόγος ο πύργος ποτέ δεν κατοικήθηκε. Παρακαλώ δείτε το σχέδιο του πρωτότυπου Πύργου που δημοσιεύθηκε στο βιβλίο "Εφαρμογαί του Ηλιασμού" Αλέξανδρου Λοΐζου, που δημοσίευσε το Τεχνικό Επιμελητήριο το 1970. Εσωκλείω αντίγραφο του αυθεντικού σχεδίου του Πύργου.

Παρεμπιπτόντως θα ήθελα να σας συμπληρώσω ορισμένες προσωπικές πληροφορίες: Ο αδελφός μου και εγώ εξασκούμε ξεχωριστά ως αρχιτέκτονες εδώ στις ΗΠΑ. Εγώ έχω δουλέψει στα μεγαλύτερα γραφεία της χώρας, ως μέλος μελετών για ουρανοξύστες, αεροδρόμια, μιας πανεπιστημιούπολης ανάμεσα σε πολλές άλλες δουλειές. Ο αδελφός μου έχει δικό του γραφείο στο Oakland, California το όποιον είναι ανεγνωρισμένο πρωτοποριακό στα θέματα ηλιασμού, φωτισμού και ενέργειας κτηρίων.

Αν έχετε καμία ερώτηση περί όλων αυτών των στοιχείων κύριε Μιστριώτη, πολύ ευχαρίστως θα προσπαθήσω να σας απαντήσω. Σας ευχαριστώ για την υποστήριξη στη προσπάθεια να ξεκαθαρίσουμε την ιστορία του Πύργου του Πειραιά.

Μετά τιμής,
Νίκος Λοΐζος.