Σύγχρονες κατοικίες στο Άμστερνταμ (1)

Παλαιότερα Ταξίδια : >>>

Σύγχρονες κατοικίες στο Άμστερνταμ (μέρος β')>>>

Τη δεκαετία του ’90 η αρχιτεκτονική αλλά και το design γνώρισαν στη χώρα μια δεύτερη άνθηση που συνεχίζεται και σήμερα. Υπεύθυνος σε μεγάλο βαθμό γι’αυτό θεωρείται ο Rem Koolhaas και το τότε γραφείο του (ΟΜΑ). To 1990 οργάνωσε στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Delft το συμπόσιο με τίτλο: ‘Πόσο Μοντέρνα είναι η ολλανδική αρχ/κή;’ που τόλμησε να εξετάσει τη σχέση taboo των σύγχρονων ολλανδών αρχιτεκτόνων με τους εξιδανικευμένους Μοντέρνους δασκάλους τους.

Τη δεκαετία του ’90 η πολιτική για την κατοικία στη χώρα είχε αρχίσει ν’αλλάζει με αποτέλεσμα το άλλοτε κράτος-πρότυπο κοινωνικής πρόνοιας να παραχωρεί όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της ευθύνης του σε κοινοπραξίες του ιδιωτικού τομέα. Οι δημόσιες επιδοτήσεις για την κατασκευή κοινωνικής κατοικίας σταμάτησαν το 1994. Η αύξηση στις τιμές της γης σε συνδυασμό με τις νέες απαιτήσεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος -ό,τι κι αν σημαίνει αυτό στο απόλυτα ελεγχόμενο ‘φυσικό περιβάλλον’ της Ολλανδίας- οδήγησαν σε ακόμη μεγαλύτερες πυκνότητες δόμησης και περιορισμού του δημόσιου χώρου. Παράλληλα, καθώς απαιτούνταν πλέον η συναίνεση όλων των ενδιαφερομένων μερών, μεταπολεμικά μεγαλεπήβολα πολεοδομικά projects ήταν απαραίτητο να αναθεωρηθούν εκ βάθρων, όταν δεν καταργούνταν φυσικά.

Παρακάτω εξετάζονται μερικά σύγχρονα παραδείγματα συγκροτημάτων κατοικιών στο ευρύτερο Άμστερνταμ που εκφράζουν, παρά τα εμπόδια, μια πολύ ενδιαφέρουσα καινούργια οπτική. Η πόλη επεκτείνεται ανατολικά καθώς δημιουργούνται τεχνητά νησιά στον ποταμό ΙJ για κατοικίες, και νότια με την κατασκευή ενός ‘επιχειρηματικού πάρκου’. Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν τον Σεπτέμβριο του 2005.

Το νησί KNSM (από τα αρχικά της Βασιλικής Ολλανδικής Εταιρίας Ατμοπλοίων) είναι το πιο βόρειο από τα 5 τεχνητά νησιά-πλατφόρμες που κατασκευάστηκαν προς το τέλος του 19ου αι. στον ποταμό ΙJ βόρεια του Άμστερνταμ (Oosterlijk Havengebied) για να διευκολύνουν το πέρασμα των πλοίων από το λιμάνι της πόλης. Οι αλλαγές ωστόσο στην κατασκευή των πλοίων που γίνονταν όλο και μεγαλύτερα καθώς και η διάνοιξη του Καναλιού της Βόρειας Θάλασσας, γρήγορα κατέστησαν άχρηστες και τις νέες εγκαταστάσεις που τελικά εγκαταλείφθηκαν. Το 1970 ξεκίνησαν συζητήσεις για τη μετατροπή τους σε κατοικίες. Εργασίες ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και χρησιμοποιήθηκε η εμπειρία από το επιτυχημένο πολεοδομικό σχέδιο IJ-Plein στο Β. Άμστερνταμ που είχε εκπονήσει το γραφείο του Koolhaas (1980-89). Η απόφαση του γραφείου να παρουσιάζει στους κατοίκους σχεδιαστικές κατευθύνσεις και όχι τελειωμένα σχέδια βοήθησε να προχωρήσει η επέμβαση ομαλά χωρίς τα συνήθη και χρονοβόρα πισωγυρίσματα που συνοδεύουν παρόμοια εγχειρήματα.

Το συγκρότημα κατοικιών Piraeus των H. Kollhoff, Chr. Rapp (1989-94) αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της μνημειώδους κλίμακας που χαρακτηρίζει τις εγκαταστάσεις στο νησί, οι οποίες διατηρήθηκαν όπου ήταν δυνατόν χωρίς αλλοιώσεις.

H κλίμακα των συγκροτημάτων είναι αρκετά μικρότερη στο νησί Java όπου τα ‘οικοδομικά τετράγωνα’ χωρίζονται από 4 εγκάρσια κανάλια με μικρά ρομαντικά γεφυράκια σχεδιασμένα από τους εικαστικούς Rombouts & Droste.

Διάφορα ολλανδικά γραφεία (Sj. Soeters, που έκανε και το πολεοδομικό σχέδιο (1992), J. Bosch, D. Ponec, A. Zaaijer, J. Van Eldonk), αλλά και ένα ισπανικό (Cruz & Ortiz) ανέλαβαν την κατασκευή των κατοικιών και η τελική εικόνα στα μέτωπα προς το νερό θυμίζει αναλογικά την ποικιλία των όψεων της παλιάς πόλης του Άμστερνταμ.

Η γέφυρα που ενώνει το νησί με το κέντρο της πόλης έχει σχεδιαστεί από τον Τ. Venhoeven.

Οι ‘χερσόνησοι’ Borneo-Sporenburg αναπτύχθηκαν τελευταίες στο διάστημα 1996-2000 και έδωσαν την ευκαιρία σε περισσότερα από 30 γραφεία (Van Herk & De Kleijn, MH3, Neutelings Riedijk Architects, etc) να προτείνουν λύσεις για κατοικίες χαμηλού ύψους και υψηλής πυκνότητας: 100 κατοικίες/εκτάριο. (10.000 μ2).

Αποφασίστηκε το 70% των 2.150 περίπου κατοικιών να διατεθούν στην ελεύθερη αγορά. Το Δημοτικό Συμβούλιο ανέθεσε στην κοινοπραξία New Deal το πολεοδομικό σχέδιο και την κατασκευή του μεγαλύτερου μέρους του έργου. Από τα 6 γραφεία που προσκλήθηκαν σε διαγωνισμό επιλέχτηκε το σχέδιο του A. Geuze (West 8).

Ανάμεσα στις χαμηλού ύψους κατοικίες τελικά υπήρξε πρόβλεψη και για πολυώροφα συγκροτήματα που λειτουργούν σαν landmarks: από αυτά έχουν ήδη υλοποιηθεί τα IJ-Toren (1993-98) του N. Riedijk και η ‘Φάλαινα’(1995-2000) –το όνομα οφείλεται στο μεγάλο όγκο της- του F. J. Van Dongen.

Σύγχρονες κατοικίες στο Άμστερνταμ (μέρος β')>>>

Πηγές:

• ‘SUPERDUTCH. New architecture in the Netherlands’, B. Lootsma, Thames & Hudson, 2000
• ‘IMPACT. Urban planning in Amsterdam after 1986’, ARCAM/Architectura & Natura Press, 2005

Η Φωτεινή Γεωργακοπούλου έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική στην Αθήνα και το Τόκιο. Μαζί με την Λήδα Τσουκιά -σκηνοθέτη και designer- έχει ιδρύσει την εταιρία "eLFdesign" (www.elfdesign.gr)