ΓΥΨΟΣΑΝΙΔΑ – Εφαρμογές, διαμόρφωση, ευπαθή σημεία

Το υλικό που χρησιμοποιείται είναι ο γύψος ταχείας πήξεως. Με την προσθήκη νερού δημιουργείται μία μάζα η οποία περνάει από μια διαδικασία μορφοποίησης με σκοπό να οδηγηθεί στη φάση ξήρανσης με τεχνητά μέσα. Κατά τη σκλήρυνση σχηματίζεται ένα υλικό το οποίο αντιστοιχεί στο φυσικό πέτρωμα του γύψου συγκρίνοντας τις χημικές του ιδιότητες.

Οι ιδιότητες του γύψου αναφέρονται ως εξής:

• Μικρό βάρος, γεγονός που έχει ευνοϊκές συνέπειες στο φέροντα οργανισμό του κτιρίου. Τοίχος από γυψότουβλα έχει το 1/3 του βάρους αντίστοιχου τοίχου από κοινή οπτοπλινθοδομή με το σοβά της. Προσφέρεται σε ανακαινίσεις κτιρίων γιατί επιβαρύνει πολύ λίγο το σκελετό των κτιρίων. Επίσης αναφέρεται πως το περιορισμένο βάρος, τους,  καθιστά εύκολο το χειρισμό τους κατά τις διαδικασίες κατασκευής και δεν επιβαρύνουν τα κτίρια όταν χρησιμοποιούνται σε ανακαινίσεις.

• Ικανοποιητική μηχανική συμπεριφορά στις συνηθισμένες καταπονήσεις.

• Ανθεκτικότητα στη φωτιά. Πρόκειται για υλικό πυράντοχο και μη αναφλέξιμο, προσφέρεται τόσο για πυροπροστατευτικά χωρίσματα κι επενδύσεις τοίχων, όσο και για προστατευτικές επενδύσεις μεταλλικών δομικών στοιχείων.

• Καλές μηχανικές αντοχές, οι οποίες μπορεί να βελτιωθούν με ίνες, πλέγματα ινών ή ειδικά τεμάχια για την προστασία ακμών, γωνιών κτλ.

•  Ηχομόνωση και θερμομόνωση.

•  Μικρό πάχος τοιχώματος, με συνέπεια την αύξηση του ωφέλιμου εσωτερικού χώρου.

• Ευκολία και οικονομία στην κατασκευή. Το χτίσιμο γίνεται γρήγορα και καθαρά, με γυψόκολλα, μεταλλικά και ξύλινα εξαρτήματα. Οι επιφάνειες δε χρειάζονται σοβάτισμα και δέχονται βάψιμο ή ταπετσαρία.

• Δυνατότητα βαφής, φινιρίσματος με γυψοκονίαμα, επένδυσης με ταπετσαρία ή άλλες διακοσμητικές επενδύσεις.

• Εύκολη κοπή με κοινό κοπίδι ή ξυλοπρίονο, ανάλογα με το πάχος των σανίδων και άνοιγμα οπών με κυκλικό κοπίδι ή τρυπάνι.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως η συνεχής εξέλιξη και βελτίωση των διαφόρων τύπων των γυψοσανίδων ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες λειτουργικές και αισθητικές απαιτήσεις των οικιακών και επαγγελματικών χώρων. Η χρήση της γυψοσανίδας δεν περιορίζεται στην κατασκευή ψευδοροφών, ελαφριών χωρισμάτων ή επενδύσεων τοίχων αλλά επίσης προσφέρει και τη δυνατότητα επίλυσης και υποστήριξης κατασκευαστικών αναγκών όπως η δημιουργία εσωτερικών τοίχων, ηχομόνωσης, θερμομόνωσης καθώς και επικάλυψης ηλεκτρομηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων.

ΠPOETOIMAΣIA ΓYΨOΣANIΔΩN
 Οι γυψοσανίδες μεταφέρονται τοποθετημένες οριζόντια και προσεκτικά η μια πάνω στην άλλη. Στο χώρο εφαρμογής τοποθετούνται παράλληλα ξύλινα στηρίγματα στο δάπεδο, που απέχουν μεταξύ τους το πολύ μισό μέτρο. Aν πρόκειται να κατασκευαστεί ελαφρό χώρισμα, χαράζεται το ίχνος του στο δάπεδο και στην οροφή. Για την αντιστοίχιση των χαράξεων εφαρμόζεται το νήμα της στάθμης. Tο ίχνος της χάραξης είναι διπλό, ώστε να λαμβάνει υπόψη το συνολικό πάχος του χωρίσματος και του σκελετού. Για την κατασκευή ψευδοροφής είναι απαραίτητο να είναι αυτή οριζόντια. Eπειδή το δάπεδο μπορεί να έχει κάποια κατασκευαστική ατέλεια, δε λαμβάνεται ως επίπεδο αναφοράς. Περιμετρικά χαράζεται στους τοίχους και σε ύψος ενός μέτρου από το δάπεδο μια περίμετρος αναφοράς, που για τον έλεγχο της οριζοντιότητας χρησιμοποιείται αλφάδι. Aπό κει μετριέται το ύψος στο οποίο θα εφαρμοστεί η ψευδοροφή και χαράζεται το κάτω ίχνος της.

EΦAPMOΓEΣ ΓYΨOΣANIΔΩN

ΧΡΗΣΗ ΩΣ ΨΕΥΔΟΡΟΦΗ

Κατά γενική ομολογία η κατασκευή ψευδοροφής χαρακτηρίζεται απλή, γρήγορη καθώς επίσης ικανή βάση για συμπληρωματικές επεμβάσεις όπως βάψιμο, τοποθέτηση πλακιδίων ή ταπετσαρίας. Η χρήση ψευδοροφής σε ένα χώρο επιτρέπει τον έλεγχο καθώς και τη ρύθμιση του ύψους ενός χώρου, προσφέρει τη δυνατότητα της εύκολης τοποθέτησης και επικάλυψης εγκαταστάσεων ( σωληνώσεις, κλιματισμός, μόνωση, θέρμανση, φωτισμός κτλ)  καθώς επίσης κάνει δυνατή την πραγματοποίησης ειδικών κατασκευών όπως κεκλιμένες, θολωτές ή στρογγυλές.

Για την κατασκευή των ψευδοροφών μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι κάτωθι τύποι γυψοσανίδων: 

- Απλές 
- ‘Ανθυγρες 
- Πυράντοχες
- Συνδυασμός των δύο τελευταίων 
Τα πάχη τους σύμφωνα με τις προδιαγραφές DIN, ASTM, BS, ISO και CEN είναι 9.5mm, 12.5mm, 15mm και 18 mm.

Ανάλογα με την χρήση και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά τους οι γυψοσανίδες οροφής διακρίνονται σε:
 
- Γυψοσανίδες οροφής με συνεχή επιφάνεια για την επένδυση οροφών – πλάκες στεγνού στοκαρίσματος
- Γυψοσανίδες οροφής με επιμήκη ανοίγματα όπου χρησιμοποιούνται είτε για ηχοαπορροφητικές οροφές, είτε για οροφές εξαερισμού
-Γυψοσανίδες οροφής με συνεχή ή διάτρητη επιφάνεια με ενσωματωμένα συνδετικά τεμάχια – πλάκες οροφής για θέρμανση.

Οι πλάκες μπορούν να είναι ορθογώνιες ή τετράγωνες. Οι διαστάσεις είναι κατά το πλάτος από 600-625mm ή 1120-1250mm ενώ κατά το μήκος είναι 3000mm. Η εξωτερική τους πλευρά είναι συνεχής, διάτρητη, επίπεδη ή αυλακωτή καθώς επίσης με διάφορα διακοσμητικά σχέδια. Το βάρος τους κυμαίνεται μεταξύ 14kg  και18kg ανά τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας της ψευδοροφής.  Σύμφωνα με τον κανονισμό δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 20kg ανά τετραγωνικό μέτρο.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Οι ψευδοροφές γυψοσανίδας στερεώνονται με απευθείας Π-αναρτήσεις σαν επικάλυψη της πλάκας, με ταχείες αναρτήσεις και μεταλλική ράβδο καθώς και με ανθεκτικές στην πίεση αντιανεμικές αναρτήσεις. Η στερέωση τους γίνεται είτε με ξύλινο σκελετό αποτελούμενο από κύριες και δευτερεύουσες δοκούς, είτε σε μεταλλικό σκελετό αποτελούμενο από κύριους και δευτερεύοντες οδηγούς.

ΧΡΗΣΗ ΩΣ ΕΛΑΦΡΑ ΧΩΡΙΣΜΑΤΑ

Τα ελαφριά χωρίσματα ή αλλιώς οι τοίχοι ξηράς δόμησης είναι μία σειρά χωρισμάτων και φύλλων επένδυσης τα οποία έχουν ως βάση τη γυψοσανίδα, αποτελούμενα από αφρώδη γύψινο πυρήνα κλεισμένο μέσα σε ισχυρά χαρτόνια.

Τα κύρια πλεονεκτήματα των ελαφρών χωρισμάτων είναι τα εξής:

- Η γρήγορη εγκατάσταση τους
- Ελαφριά κατασκευή
- Το αντισεισμικό χαρακτηριστικό τους
- Η εξαίρετη αντοχή τους σε ρήγματα οφειλόμενα στις δομικές δονήσεις
- Εύκολη τοποθέτηση των μηχανολογικών εγκαταστάσεων και ειδών υγιεινής
- Ασφάλεια
- Εύκολη προσαρμογή με κουφώματα θυρών ή υαλοστασίων
- Αποτελούν έτοιμη επιφάνεια για βάψιμο ή άλλη επεξεργασία
- Παρέχουν τη δυνατότητα επεμβάσεων και τροποποιήσεων
- Εξοικονομούν χώρο καθώς οι διαστάσεις και ο όγκος τους έχουν αισθητά μικρότερα μεγέθη από αυτά των λίθινων τοίχων.

Οι τοίχοι ελαφρών χωρισμάτων αποτελούνται από ξύλινο ή μεταλλικό σκελετό και γυψοσανίδες που βιδώνονται επάνω του. Η στρώση της γυψοσανίδας μπορεί να είναι μονή ή διπλή ανάλογα με τις απαιτήσεις της κατασκευής. Τα είδη και οι διαστάσεις τους είναι ανάλογα με αυτά που χρησιμοποιούνται και στις ψευδοροφές, με μόνη διαφορά τη διαμόρφωση των άκρων τους που εδώ μπορούν να είναι τετράγωνες, φάλτσες, στρογγυλές ή ημιστρόγγυλες. Ο σκελετός συνδέεται με τα υπάρχοντα δομικά στοιχεία και αποτελεί τον φέροντα οργανισμό των γυψοσανίδων. Σε κάποιες περιπτώσεις διπλού μεταλλικού σκελετού, τοποθετείται στο κενό μονωτικό υλικό για θερμομόνωση, ηχομόνωση ή και πυροπροστασία.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Αρχικά απαιτείται η χάραξη του υπό κατασκευήν χωρίσματος στο δάπεδο, στην οροφή και στους τοίχους. Στη συνέχεια ανάλογα με το είδος που χρησιμοποιείται, στερεώνονται τα μεταλλικά προφίλ και οι ξυλοδοκοί πρώτα στην οροφή και μετά στο δάπεδο. Στην τελευταία φάση τοποθέτησης γίνεται το στοκάρισμα είτε στο χέρι με ταινία ή χωρίς ταινία, είτε με μηχανή και χαρτοταινία.

H TEΛIKH ΔIAMOPΦΩΣH TΩN EΠIΦANEIΩN AΠO ΓYΨOΣANIΔEΣ

Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην τελική διαμόρφωση των επιφανειών από γυψοσανίδες και ειδικά σε σημεία ή επιφάνειες που ανήκουν σε διαφορετικά πανώ, όπως είναι:

- Oι αρμοί μεταξύ γυψοσανίδων.
Aν η περίμετρος των γυψοσανίδων έχει ορθογώνιες ακμές, αφήνεται μεταξύ τους και από τα γειτονικά τους δομικά στοιχεία ένα διάκενο περίπου 8 χιλ. Tο γέμισμα γίνεται με ελαστική μαστίχη που όταν στεγνώσει επικαλύπτεται με στόκο και λειαίνεται με μυστρί. Aν η περίμετρος των γυψοσανίδων είναι στρογγυλεμένη, αυτές τοποθετούνται σ επαφή μεταξύ τους. Tο αυλάκι γεμίζεται με στόκο, λειαίνεται και στη συνέχεια χαράζεται ο αρμός με κατάλληλο εργαλείο. Aυτοκόλλητη πλαστική ταινία καλύπτει τη σύνδεση και πιέζεται με το μυστρί να ενσωματωθεί στο στόκο. Για πιο λεία επιφάνεια του αρμού μπορεί να εφαρμοστεί δεύτερη στρώση στόκου πάνω από την ταινία και να λειανθεί με πλατύ μυστρί. Mε στόκο φινίρονται και οι κεφαλές των κοχλιών, σε τρεις διαδοχικές φάσεις με μεταξύ τους λείανση.

-Oι γωνίες μεταξύ γυψοσανίδων.
Στις εσωτερικές γωνίες επαναλαμβάνεται η προηγούμενη διαδικασία, μόνο που τώρα η ταινία πιέζεται να εφαρμόσει στη γωνία και από τις δυο πλευρές. Στις εξωτερικές γωνίες χρησιμοποιούνται προκατασκευασμένες γωνιακές διατομές από σκληρό πλαστικό ή διάτρητο μεταλλικό έλασμα.

-Oι συνδέσεις τοίχων από γυψοσανίδες με οροφή και δάπεδο.
 H κάτω περίμετρος του τοίχου, σε επαφή με το φέρον δάπεδο, είναι προτιμότερο να περιβάλλεται από μονωτική ταινία ή διατομή από πλαστικό. H προστασία αυτή είναι απαραίτητη σε χώρους με αυξημένη υγρασία. H τελική επίστρωση του δαπέδου γίνεται στη συνέχεια. H πάνω περίμετρος του τοίχου, σ επαφή με την οροφή, διαμορφώνεται με διακοσμητική ξύλινη κορνίζα. H κορνίζα κολλιέται με στόκο και συγκρατιέται με καρφάκια μέχρι να κολλήσει. .

ΕΥΠΑΘΗ ΣΗΜΕΙΑ
Τα εσωτερικά χωρίσματα και οι ψευδοροφές από γυψοσανίδες υπόκεινται σε ποικιλία καταπονήσεων, οι οποίες μπορεί να προέρχονται τόσο από τις καταπονήσεις που υφίσταται το σύνολο του κτιρίου, όπως σεισμοί και διαφορικές καθιζήσεις, όσο και από θερμοκρασιακές ή υγροσκοπικές μεταβολές που συμβαίνουν στους εσωτερικούς χώρους. Στις ελαφρές κατασκευές από γυψοσανίδες μπορεί ακόμη να ενεργήσουν δυνάμεις που προέρχονται από παραμορφώσεις των δομικών στοιχείων που βρίσκονται σε επαφή με αυτές, όπως το βέλος κάμψης που δημιουργείται στις πλάκες, ή ακόμη εξωτερικές δυνάμεις που εξασκούνται στις γυψοσανίδες, όπως δονήσεις ή κρούσεις. Ως αποτέλεσμα των καταπονήσεων αυτών, είναι δυνατό να εμφανιστούν ρωγμές στην επιφάνεια ή στη μάζα των γυψοσανίδων. Η διαμόρφωση αρμών, το περιμετρικό περιθώριο και οι συνδέσεις που παρέχουν τη δυνατότητα ολίσθησης, αποτελούν μέσα πρόληψης τέτοιων ρωγμών.

Κατά το σχεδιασμό των κατασκευών από γυψοσανίδες, είναι καλό να λαμβάνεται υπ΄’οψην

-Η εμφάνιση των ρωγμών είναι συνηθέστερη, όταν οι κατασκευές από γυψοσανίδες είναι σταθερά συνδεδεμένες με τα συμβατικά δομικά στοιχεία, στα οποία εφάπτονται. Είναι προτιμότερο οι κατασκευές από γυψοσανίδες να στηρίζονται εξ ολοκλήρου στο δικό τους βοηθητικό σκελετό.

-Στα χωρίσματα μεγάλου ύψους είναι καλό να δημιουργείται περιμετρικό περιθώριο που επιτρέπει μικρές μετακινήσεις των γυψοσανίδων, έτσι ώστε να μην επηρεάζονται από τις παραμορφώσεις που είναι δυνατό να υποστούν τα συμβατικά στοιχεία που τις περιβάλλουν.

-Η ύπαρξη άκαμπτης επίστρωσης δαπέδου ή ανυψωμένου δαπέδου και ψευδοροφής προστατεύουν τα χωρίσματα γυψοσανίδων από τις πιθανές παραμορφώσεις των πλακών.

Ανακεφαλαιώνοντας  διαπιστώνουμε ότι η χρήση γυψοσανίδας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα απαιτήσεων στον τομέα των κατασκευών όσο αναφορά την ταχύτητα εγκατάστασης, της σταθερότητας του υλικού καθώς και τις εξαιρετικά ικανοποιητικές επιδόσεις του στους τομείς πυρασφάλειας, ηχομόνωσης και θερμομόνωσης. Η σπουδαιότητα των παραπάνω πλεονεκτημάτων ενισχύεται και από τον παράγοντα του κόστους, ο οποίος είναι αισθητά χαμηλός, λόγω του χαμηλού κόστους του ίδιου του υλικού, της γρήγορης τοποθέτησης, της ελάχιστης ακαταστασίας, της εύκολης μεταφοράς και της οικονομίας χώρου.

Ειρήνη Θεοδωροπούλου - ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
ΓYΨOΣANIΔEΣ: ΠOIKIΛIEΣ KAI EΦAPMOΓEΣ, Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ
Κατασκευές με γυψοσανίδες - Ευπαθή σημεία ,KATEPINA TPIANTAΦYΛΛOY, πολιτικός μηχ
Τεχνικά φυλλάδια ΚNAUF
BRITISH GYPSYM INTERNATIONAL MANUAL OF BUILDING PRODUCTS, 1984
GYPSUM CONSTRUCTION GUIDE, 3rd Edition, National Gypsum Co, 1994