Λίμνη Κορώνεια – Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου…(B’ Μέρος)

<< A’ Μέρος

Πριν από δύο δεκαετίες κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί την εξέλιξη μιας από τις πιο ζωντανές και παραγωγικές λίμνες στην Ελλάδα. Η λίμνη Κορώνεια αποτελούσε όχι μόνο πηγή ζωής για εκατοντάδες οικογένειες αλλά και χώρο αναψυχής για χιλιάδες επισκέπτες, ενώ ήταν άριστο ενδιαίτημα για δεκάδες είδη πουλιών, θηλαστικών, ψαριών και λοιπών ζώντων οργανισμών.

Για το λόγο αυτό, όταν άρχισε η επικείμενη και προβλέψιμη καταστροφή της, εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης του νερού από τους γεωργούς και τις δεκάδες υδροβόρες βιομηχανίες, καθώς και λόγω των άκρως τοξικών βαφείων της παραλίμνιας περιοχής, οι επιστήμονες που προειδοποίησαν τις αρχές έτυχαν πλήρους αδιαφορίας μέχρι και προπηλακισμού από αυτούς που επωφελούνταν με τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης.

Η καταστροφή της λίμνης οφείλεται γενικά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, η οποία, κινούμενη πολύ μακριά από έννοιες όπως αειφορία ή βιώσιμη ανάπτυξη πραγματοποιήθηκε μη λαμβάνοντας υπόψη τη δεδομένη φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος. Έτσι, στην κλειστή αυτή λεκάνη, υλοποιούνται εδώ και χρόνια μια σειρά από δραστηριότητες, αγροτικές και βιομηχανικές, που εξαντλούν τα υδατικά της αποθέματα και ταυτόχρονα υποβαθμίζουν, λόγω ρύπανσης, το νερό που της απομένει. Τα προβλήματα της λίμνης δεν δημιουργήθηκαν σε μια μέρα, αλλά είναι αποτέλεσμα απουσίας συγκροτημένης πολιτικής δεκαετιών και μακροχρόνιας ληστρικής εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων.

Ας δούμε όμως βήμα βήμα πως οδηγηθήκαμε στην τωρινή κατάσταση.

 
(αριστερά) Από τα Θεοφάνεια στη δεκαετία  του ’50 όπου  η λίμνη ακόμη γιορτάζει…
εικόνα από http://www.hortiatis570.gr/paper/126/koronia.htm
(δεξιά) …Στην απόλυτη ερημοποίηση και απουσία ζωής  σήμερα.
εικόνα από http://web.ana.gr/ape_photos/photos/200709/1605575714492.jpg

Τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια υποβάθμισης της λίμνης φάνηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Η επιφάνειά της από 46 km2 έφτασε το 1995 τα 30 km2, κυρίως λόγω της υπεράντλησης νερού για γεωργική χρήση και δευτερευόντως εξαιτίας των υδροβόρων βιομηχανιών. Η κατάσταση αυτή συνεχίζεται χωρίς διακοπή με αποτέλεσμα το 1995 να αναφέρονται μαζικοί θανάτοι χιλιάδων πουλιών από αδιευκρίνιστη παθολογική αιτία. Η υπέρ-άντληση δεν σταματά, αλλά ούτε μειώνεται και έτσι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης το 1996, οι γεωτρήσεις αγγίζουν το  ιλιγγιώδες νούμερο των 2000 στην ευρύτερη περιοχή της Κορώνειας (1091 στην Κορώνεια και 969 στην περιοχή της Βόλβης).

Η διατήρηση της παραπάνω κατάστασης οδηγεί την λίμνη σχεδόν στη πλήρη αποξήρανσή της το καλοκαίρι του 2002. Τον επόμενο χρόνο η κατάσταση φάνηκε να βελτιώνεται καθώς οι έντονες και συχνές βροχοπτώσεις τροφοδότησαν με νερό τη λίμνη και οδήγησαν εν μέρει στην επανασύσταση της. Δυστυχώς όμως οι όποιες ελπίδες γρήγορα διαψεύστηκαν, καθώς οι συνθήκες που αμέσως μετά επικράτησαν ήταν και είναι αφιλόξενες για πολλούς ζωντανούς οργανισμούς.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι τιμές pH από 8.5 έως 10, η αλατότητα 4,5 – 6 ‰ που σε συνδυασμό με το 1 έως 1.5 m λάσπης άγνωστης περιεκτικότητας σε βαρέα μέταλλα στον πυθμένα της λίμνης και τη μικρή περιεκτικότητα οξυγόνου στο νερό της. Οι παραπάνω συνθήκες απλά δεν αφήνουν κανένα ίχνος ελπίδας.

Η μεγάλη οικολογική καταστροφή δεν αργεί να έρθει. Το Σεπτέμβριο του 2004, σύμφωνα με στοιχεία της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας, στις όχθες της λίμνης βρίσκονται 30.000 νεκρά πουλιά από 39 διαφορετικά είδη.

Εικόνα από
http://media2.feed.gr/filesystem/images/20080929/engine/assets_LARGE_t_420_1702992_type11495.jpg

Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ήρθε και η σειρά των ψαριών. Μερικούς μήνες αργότερα, με τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των  εργαστηριακών αναλύσεων, επιβεβαιώθηκαν οι αρχικές υποψίες ότι οι θάνατοι των πουλιών οφείλονταν σε αλλαντίαση, η οποία προκαλείται από τοξίνες. Όσο για το θάνατο των ψαριών, αυτός αποδόθηκε στο φαινόμενο της ανοξίας, δηλαδή της πλήρους απουσίας οξυγόνου στο νερό.

Εικόνα από  http://perivallon.pblogs.gr/files/f/158668-pinios3.jpg
                                                                             

Τον Φεβρουάριο του 2008 επιστήμονες του Τμήματος Βιολογίας στο Α.Π.Θ. διαπιστώνουν αυξημένη παρουσία κυανοβακτηρίων, με συμμετοχή για πρώτη φορά στη λίμνη, του είδους Arthrospira fusiformis. Το είδος αυτό παράγει δύο ισχυρές τοξίνες (ηπατοξίνη και νευροτοξίνη) και όταν βρίσκεται σε υψηλές πληθυσμιακές πυκνότητες οδηγεί σε μαζικούς θανάτους φοινικόπτερων (φλαμίνγκο). Η ανάπτυξή του ευνοείται ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες από τις υψηλές θερμοκρασίες του νερού, την ανομβρία και την πτώση της στάθμης στη λίμνη.

Το περσινό καλοκαίρι με τις γνωστές υψηλές θερμοκρασίες και την παρατεταμένη ανομβρία, έφερε και την ολοκληρωτική καταστροφή. Εκατοντάδες νεκρά πουλιά γέμισαν και πάλι τις όχθες της λίμνης. Οι νέες αναλύσεις της αναπληρώτριας καθηγήτριας Βιολογίας του Α.Π.Θ. Μ. Μουστάκα και της λέκτορος Ε. Μιχαλούδη, έδειξαν για ακόμη μια φορά υψηλές συγκεντρώσεις του κυανοβακτηρίου Arthrospira fusiformis (1,6 δισεκατομμύρια κύτταρα ανά λίτρο, με όριο τις 350.000!), αλλά και ενός ακόμη τοξικού κυανοβακτηρίου, του Anabaenopsis arnoldii (120 εκατομμύρια κύτταρα ανά λίτρο), γεγονός που ενδέχεται να οδήγησε στους νέους μαζικούς θανάτους πουλιών.

Εικόνα από http://ne.pasok.gr/wp-users/bthessaloniki/KORONEIA.jpg

Το έγκλημα που πραγματοποιείται είναι διαχρονικό, είναι διακομματικό, ένα ιδεχθές αποτέλεσμα της αναπτυξιολάγνας, χωρίς γνώση ή φραγμούς πολιτικής. Μιας πολιτικής η οποία αποφεύγει να θίξει συμφέροντα και να αλλάξει το μοντέλο ανάπτυξης της περιοχής, μιας πολιτικής που μοιάζει με το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος, κυρίως σε βάρος των επόμενων γενεών, που το μέλλον τους προβλέπεται εφιαλτικό…

Του Δημήτρη Μαλαματάρη

Πηγές αναφοράς:
1. http://www.hortiatis570.gr/paper/126/koronia.htm
2. http://www.atraktos.net/article.asp?cat=14&article=8671