Το φως στην τρίτη ηλικία

Οι αλλαγές που επιφέρει το πέρασμα του χρόνου στην υγεία αφορούν σε ένα σημαντικό βαθμό την αντίληψη, το οπτικό σύστημα και τον κιρκάδιο ρυθμό, που είναι άμεσα συνδεδεμένος με το φως της ημέρας.

Καθώς οι ηλικιωμένοι αντιλαμβάνονται διαφορετικά το χώρο, φυσικός και τεχνητός φωτισμός λειτουργούν σαν ένα "διακόπτη διάθεσης" που ρυθμίζει την αίσθηση της ασφάλειας και του ανήκειν που προσφέρει το σπίτι. Δημιουργούνται λοιπόν κάποια προβλήματα που οι επαγγελματίες φωτισμού καλούνται να αντιμετωπίσουν λαμβάνοντας πάντα υπόψην την υπάρχουσα γνώση, πως δηλαδή οι οπτικές εμπειρίες είναι σημαντικές για κάθε άνθρωπο αφού εκτός από νοήματα κρύβουν και συναισθήματα. Η αίσθηση του χώρου γίνεται εντονότερα κατανοητή μέσα από βιώματα που το άτομο ερμηνεύει, συνδυάζοντας την αναγνώριση των αντικειμένων και την διάθεση που του δημιουργούν.

Σημαντικό ρόλο στον φωτισμό παίζει το περιβάλλον, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Η «ενέργεια του φωτός» λειτουργεί σαν φυσικό ερέθισμα για την όραση και βοηθάει την αφομοίωση της εμπειρίας του χώρου, πως δηλαδή προσδιορίζουμε κάποιο δωμάτιο (τα μεγέθη, τις αναλογίες, τις επιφάνειες, τα υλικά) και πως χρησιμοποιούμε αυτή την ικανότητα για να επιτελέσουμε κάποιες λειτουργίες ή να κάνουμε κάποιες εργασίες.

Βασικός στόχος της όρασης είναι να παρέχει πληροφορίες για το περιβάλλον μας, άρα και η αντίθεση (contrast), σε βαθμούς φωτεινότητας και χρωματικής διαφοροποίησης, κρίνεται θεμελιώδης για την κατανόηση της εικόνας και της ποιότητάς της.

Καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει τα μάτια χάνουν την ικανότητά τους να εστιάζουν, να ξεχωρίζουν τις αποχρώσεις και τις αντιθέσεις, τα σχήματα, τις άκρες των αντικειμένων ή τις λεπτομέρειες και η προσαρμογή σε φωτεινά περιβάλλοντα γίνεται με δυσκολία. Η αφομοίωση του χώρου και των αντικειμένων που περιέχει γίνεται πιο αργά και η αίσθηση του προσανατολισμού εξασθενεί.

Η εναλλαγή της ημέρας με τη νύχτα καθορίζει τον κιρκάδιο ρυθμό και είναι πολύ σημαντική για το βιολογικό μας σύστημα. Η αδυναμία λοιπόν της αντίληψης της έντασης του φωτός εμποδίζει τους ηλικιωμένους να αντιληφθούν και τον χρόνο.

Κατά συνέπεια επηρεάζεται και η διάσταση του χώρου και η ροή του χρόνου, θέτοντας σημαντικά ερωτήματα για τους επαγγελματίες του φωτισμού. Σκοπός λοιπόν είναι να χρησιμοποιηθεί ο φωτισμός με τέτοιους τρόπους, ώστε δημιουργώντας την κατάλληλη ατμόσφαιρα να ικανοποιεί την ανάγκη των ηλικιωμένων για ένα αίσθημα ασφάλειας περισσότερο, παρά προσανατολισμού και να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής τους, η οποία τείνει με το πέρασμα του χρόνου να περιορίζεται εντός του σπιτιού.

Πηγή: via-verlag.com
Επιμέλεια κειμένου: Ειρήνη Μαράκη